«Δὲν θὰ χαλάσουμε τὶς σχέσεις μας μὲ τὴν Τουρκία γιὰ μία χούφτα ψαράδες».
Ἡ φράση αὐτὴ εἰπωμένη στὰ ἄδυτα τοῦ πρωθυπουργικοῦ γραφείου στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’60, ἔχει στοιχειώσει τὶς καρδιὲς καὶ τὸ θυμικὸ τῶν Ἰμβρίων. Κάθε φορὰ ποὺ ξαναγυρίζω στὸ μέρος ποὺ μεγάλωσα, ἐκεῖ ποὺ ἔχω τὶς πρῶτες μνῆμες, κάθε φορὰ ποὺ βλέπω τὸ ρημαγμένο σπίτι μας μέσα στὰ 20 στρέμματα κτήματος ποὺ ἔφυγε, ἀπαλλοτριωμένο πραγματικὰ γιὰ μιά χούφτα ψωμὶ (μιά ποὺ κάθε στρέμμα κυριολεκτικὰ ἀποτιμήθηκε λιγότερο ἀπὸ ἕνα ψωμί), δὲν εἶναι μόνο ὁ πόνος ποὺ μὲ σκίζει, χειρότερο ἀκόμα εἶναι τὸ ΓΙΑΤΙ.
Ἡ φράση αὐτὴ εἰπωμένη στὰ ἄδυτα τοῦ πρωθυπουργικοῦ γραφείου στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’60, ἔχει στοιχειώσει τὶς καρδιὲς καὶ τὸ θυμικὸ τῶν Ἰμβρίων. Κάθε φορὰ ποὺ ξαναγυρίζω στὸ μέρος ποὺ μεγάλωσα, ἐκεῖ ποὺ ἔχω τὶς πρῶτες μνῆμες, κάθε φορὰ ποὺ βλέπω τὸ ρημαγμένο σπίτι μας μέσα στὰ 20 στρέμματα κτήματος ποὺ ἔφυγε, ἀπαλλοτριωμένο πραγματικὰ γιὰ μιά χούφτα ψωμὶ (μιά ποὺ κάθε στρέμμα κυριολεκτικὰ ἀποτιμήθηκε λιγότερο ἀπὸ ἕνα ψωμί), δὲν εἶναι μόνο ὁ πόνος ποὺ μὲ σκίζει, χειρότερο ἀκόμα εἶναι τὸ ΓΙΑΤΙ.
Γιατί σχεδὸν μισὸ αἰώνα πιὰ ἡ Ἑλλάδα δὲν διεκδικεῖ αὐτὸ πού δικαιοῦται ἀπὸ τὶς διεθνεῖς συνθῆκες; Ἡ Ἴμβρος εἶχε γηγενῆ ἑλληνικὸ πληθυσμὸ στὰ βάθη τῶν αἰώνων προστατευμένο μὲ προνόμια δοσμένα ἀπὸ τοὺς σουλτάνους.
Ὑπάρχει μία διεθνὴς συνθήκη ὑπογεγραμμένη ποὺ ὁρίζει ρητὰ αὐτοδιοίκηση καὶ ἄλλα προνόμια ποὺ ἐμεῖς ἀφήσαμε νὰ φαντάζουν σήμερα σὰν οὐτοπία.
Γιατί πιὰ τόση ἔλλειψη αὐτοπεποίθησης, αὐτοσεβασμοῦ καὶ ναί, ἡττοπάθειας στὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς ἄλλους; Μήπως ὅλα αὐτά, μαζὶ μὲ τὴ νεοελληνικὴ «ἀρετή», τὸ δόγμα δηλαδὴ τοῦ «ποῦ νὰ μπλέκεις τώρα καὶ νὰ τρέχεις; Ἄσε καλύτερα…» μᾶς ἔφεραν στὸ σήμερα;
Ὅταν εἰπώθηκε αὐτὴ ἡ φράση οἱ μόνιμοι Ἕλληνες κάτοικοι στὴν Ἴμβρο ἦταν 6.000 καὶ οἱ αὐτόχθονες Τοῦρκοι περίπου 600. Τώρα, μετὰ ἀπὸ ἕνα θαυμαστὸ καὶ ἄριστα ὑλοποιημένο σχέδιο ἐθνικῆς κάθαρσης οἱ μόνιμοι κάτοικοι εἶναι οἱ περίπου 100 ἡλικιωμένοι Ἕλληνες καὶ 8.000 Τοῦρκοι. Ὡς χώρα, ἀφήσαμε νὰ ἐκτυλιχθοῦν ὅλα χωρὶς κἄν ἐπιστολὲς τύπου… Γκρούεφσκι. Ὤ, ναί, εἴμαστε σίγουρα εὐπρόσδεκτοι κάθε καλοκαίρι σὰν τουρίστες στὸν τόπο μας. Δὲν εἶμαι σίγουρη γιὰ πόσο ἀκόμη. Τὸ νησὶ ἔχει πολυδιαφημισθεῖ καὶ γίνεται τόπος διακοπῶν τῆς μεσοαστικῆς τάξης τῆς Τουρκίας. Ὅποιο οἰκονομικὸ πλεονέκτημα εἶχε ἡ ἐτήσια ἐπιστροφὴ στὰ πάτρια ἐδάφη 2.000 Ἰμβρίων σταδιακὰ ἀποδυναμώνεται.
Γράφω αὐτὲς τὶς σκέψεις, ὄχι γιὰ νὰ διαμαρτυρηθῶ γιὰ ὅσα ἔκανε ἡ Τουρκία ποὺ προώθησε μὲ συνέπεια τὸ ἐθνικό της συμφέρον. Τὸ πρόβλημα εἶναι τὸ τί ΔΕΝ ἔκανε ἡ Ἑλλάδα γιὰ τὰ δικά της συμφέροντα, καὶ ἐνδεχομένως τὸ τί συνεχίζει νὰ μὴν κάνει. Στὴν Κωνσταντινούπολη ἡ ἴδια ἱστορία, 90.000 τότε, 2.000 τώρα. Παράλληλα, στὴ Θράκη, στὴ δεκαετία τοῦ ’60 ὁ πληθυσμὸς ἦταν 120.000 καὶ τώρα 155.000 Ἡ ἀμοιβαιότητα πολὺ ἀπλά δὲν ὑφίσταται, οὔτε κἄν στὶς ἐπισκέψεις τῶν πολιτικῶν ἀφοῦ Ἕλληνα ὑπουργὸ δὲν ἔχει δεῖ τὸ νησί, πόσῳ δὲ μᾶλλον πρωθυπουργό!
Οἱ σχέσεις μὲ τὴν Τουρκία στὰ χρόνια ποὺ πέρασαν δὲν χάλασαν. Ἀναρωτιέται κανεὶς ἐὰν θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι πιὸ σταθερές, ἰσοδύναμες καὶ ξεκάθαρες ἐὰν στὴ διάρκεια τῶν 45 αὐτῶν χρόνων εἴχαμε σταθεῖ στὸ ὕψος μας καὶ εἴχαμε διεκδικήσει τὸ δίκαιο μιᾶς χούφτας ψαράδων…
Ἡ κ. Εὔη Χατζηανδρέου εἶναι διευθύντρια Πολιτικῆς Ὑγείας τοῦ RAND Europe.
