Ἐπιτάφιος Λόγος εἰς Δημήτριον Ὑψηλάντην


Εἰς τὰ ἴχνη τῶν Ἡρῴων ἐβάδιζεν ὁ ἔνδοξος Ἕλλην, τοῦ ὁποίου τὰ ἐπικήδεια τελεῖ τὴν στιγμὴν ταύτην ἡ Πατρὶς ὅθεν καὶ εἰς τὸ λείψανον τοῦ ἰσχυροῦ ἀνδρὸς ἀνάρμοστα εἶναι τὰ δάκρυα καὶ οἱ θρῆνοι. Ἴσως μάλιστα φρονιμότερον καὶ ἄξιοπρεπέστερον θέλει εἶσθαι νὰ ἀποδώσωμεν μὲ φαιδρὰ πρόσωπα καὶ μὲ ἱλαρὰν καρδίαν τὰ ἀνθρώπινα ταῦτα χρέη εἰς τὸν νεκρόν τοῦ συμπολίτου μας, διότι βέβαια πανηγυρίζομεν τὸ τέλος ἀνδρὸς νικητοῦ.

Τοιουτοτρόπως οἱ ἀρχαῖοι προπάτορές μας ἐτιμοῦσαν μὲ ὑπερβάλλουσαν ἀγαλλίασιν τοὺς νικητὰς τῶν Ὀλύμπιων καὶ Νεμαίων ἀγώνων, αἱ δὲ νέαι παρθένοι καὶ αἱ γραῖαι μὲ τὴν χαρὰν λάμπουσαν εἰς τὸ πρόσωπόν των ὑπεδέχοντο εἰς τάς πόλεις τὸν εὐτυχῆ τροπαιοῦχον. Πλέον ἀνθηρὸς παρὰ πάντα ἄλλον στέφανον, ὅστις ἐστόλισε τὴν κεφαλὴν Ὀλυμπίου ἀθλητοῦ, εἶναι ὁ στέφανος, ὅστις στολίζει τὸν προκείμενον ἥρωα. Αὐτὸς ἐπολέμησε τὰ ὅπλα τοῦ ἐχθροῦ τῆς πατρίδος του, ἐπολέμησε τὰ ἐλαττώματα τῶν συμπολιτῶν του, καὶ τώρα ἀναπαύεται εἰς τὴν γῆν, ἥτις ὑπῆρξε τὸ θέατρον καὶ εἶναι ὁ μάρτυς τῆς ἀνδρείας του καὶ τῶν ἀρετῶν του.

Ἡ ζωὴ τοῦ ἀξίου τούτου ἀνδρὸς δύναται νὰ ἐξομοιωθεῖ μὲ δένδρον καλῆς γῆς, τὸ ὁποῖον εἰς ὀλίγον καιρὸν ἔδωκε καὶ φύλλα καὶ ὡρίμους καρποὺς καὶ ἐχορήγησε ταυτοχρόνως εἰς τοὺς ὁδοιπόρους καὶ τὴν παρηγορὶαν τῆς σκιᾶς του καὶ τὴν τέρψιν τῶν γλυκέων του καρπῶν.

Ψεύδεται ὅστις λέγει ὅτι οὗτος ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν ἄωρον, διότι ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν 37 χρόνων ὀλίγον ἤ τίποτε λογίζονται δέκα ἔτη πλειότερον ἤ ὀλιγώτερον εἰς τὴν βιαίαν καὶ ἀτελεύτητον τοῦ χρόνου διαδοχήν. Ἀπέθανε μάλιστα γέρων, πλὴν γέρων ὄχι εἰς τὴν ἡλικίαν, ἀλλ\’ εἰς τὴν δόξαν καὶ ἡ τοιαύτη ζωὴ εἶναι πολυχρόνιος. Δυὸ ἀρχαὶ καθ’ ὅλην των τὴν δύναμην κατέστησαν τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐκ τῶν ὡραιότερων χαρακτήρων τῆς Ἐπαναστάσεώς μας, ἡ ἀρχὴ τῆς θελήσεως καὶ ἡ τῆς ἐνεργείας. Ἔρως ἀκατάσχετος νὰ ἰδεῖ τὸ ἔθνος του ἐλεύθερον καὶ ἔνδοξον φαίνεται ὅτι κατέφλεξε τάς φρένας καὶ τὴν καρδίαν τοῦ γενναίου αὐτοῦ Ἕλληνος. Αἱ δὲ περὶ τούτου ἰδέαι του δὲν ἔμειναν κλεισμέναι εἰς τὸν νοῦν τοῦ αὐτουργοῦ των, ὡς εἰκὼν τις ὡραία εἰς ζοφερὰν γωνίαν, ἀλλ\’ ἀνεφάνησαν λαμπραὶ καθ\’ ὅλην τῆς Ἐπαναστάσεως τὴν τρομεράν πάλην.

Διηγοῦνται οἱ συστρατιώται του ὅτι εἰς τοὺς κινδύνους τοῦ πολέμου δὲν τὸν εἶδαν ποτὲ φροντίζοντα διὰ τὸ σῶμα του, ἀλλ\’ ἐξ ἐναντίας διὰ τὴν ἐπιτυχίαν τῶν πατριωτικῶν σχεδίων του. Ἡ περίφημος αὕτη γενναιότης εἰς τὰ πεδία τῆς μάχης καὶ τὸ ἀψευδές τῆς φιλελευθερίας του εἶναι μνημεῖα περιφανῆ, τὰ ὅποια μαρτυροῦν ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος ἐθεώρει τὴν εὐτυχίαν τῆς πατρίδος του εἰς τὴν ἀνεξαρτησίαν της, ἡ δὲ ἀνεξαρτησία της ἐνόμιζεν ὅτι δὲν ἀπεκτᾶτο, εἰμή διὰ μέσου ἐπικινδύνων ἀγώνων καὶ διὰ τῆς μεγαλοψυχίας τοῦ πολίτου.

Τούτων οὕτως ἐχόντων, ἐρωτῶ: ἀπὸ ποῖον τῶν παλαιῶν ἐνδόξων συμπολιτῶν του δύναται νὰ λογισθεῖ ὑποδεέστερος;

Καὶ τὶς τῶν Μαραθωνίων ἤ Σαλαμινίων δὲν ἤθελε νὰ παραδεχθεῖ, καὶ δὲν ἤθελε τὸν ὁμολογήσει σύντροφον καὶ συναγωνιστήν του; Μετὰ παρέλευσιν πολλῶν αἰώνων θέλουν θεωρηθεῖ ὡς ἥρωες τῆς αὐτῆς ἐποχῆς ὁ Ὑψηλάντης καὶ ὁ Κίμων. Ναί, τοιοῦτος ὑπῆρξεν ὁ ἐνταφιαζόμενος στρατηγός, ὥστε τὰ πορρωτέρω τέκνα τῶν Ἑλληνίδων θέλουν χορεύει ἀγαλλόμενα γύρω τοῦ τάφου του καὶ πίνοντα τῆς ἐλευθερίας τὸ πόμα καὶ τὰ ᾄσματα τῶν νέων θέλουν τὸν ἀνυμνεῖ ὡς δημιουργόν τοῦ Ἔθνους, δοτῆρα τῆς Ἐλευθερίας καὶ ἀτρόμητον πολεμιστήν, ἡ δὲ γῆ πᾶσα θέλει κατασταθεῖ τοῦ λοιποῦ θέατρον τῶν ἐπαίνων του, διότι ἡ ἡμέρα τοῦ θανάτου τῶν μεγάλων ἀνδρῶν εἶναι ἡ σφραγὶς τῆς ἀθανασίας των εἰς τὴν γῆν.

Ὄχι, ἂς μὴ ἀμφιβάλλωμεν ὅτι δόξα, ἔτι πλέον ἱερά, περιχύνεται ἤδη εἰς τὸν γενναῖον μας συμπολίτην. Ἡ ψυχή του, ὁ ἀόρατος Θεός, ὅστις ἐπλήρωνε τὸν ναόν, ἐξέλειψε. Τὸ σῶμα τοῦτο εἶναι τὸ λείψανον τῆς οἰκοδομῆς, ἥτις ἐμπεριεῖχε τὸν Θεὸν. Ἀλλὰ ποῦ εἶναι ἡ θεότης, ἡ ὅποια τὴν ἐπλήρωνεν; εἰς τὴν ἀληθῆ της κατοικίαν, εἰς τὸν οὐρανόν. Εἰς τὸν κόσμον τοῦτον εἴμεθα ὡς εἰς γῆν ἐξορίας, εἰς τόπον πειρασμοῦ καὶ εἰς προετοιμασίαν μέλλοντος ἀθανάτου. Εἰς ἡμᾶς ἐφαρμόζεται ἐδῶ εἰς τὴν γῆν, εἰς τάς ξένας σκηνάς, τὸ ἄσμα τοῦ ψαλμῳδοῦ: «Πῶς ἄδομεν ᾠδὴν Κυρίου ἐπὶ γῆς ἀλλότριας;»

Ἀπὸ τὴν ἀληθῆ σου πατρίδα, ἀπὸ τὸν οὐρανόν, ὦ Ὑψηλάντη, ὅπου αἱ ἀρεταὶ τῆς γῆς βραβεύονται μὲ τὴν αἰωνίαν μακαριότητα, ἐπίβλεψον πρὸς τὸ ἔθνος σου καὶ ἔσο ἵλεως καὶ ἀγαθοποιὸς. Ἐν ὀλίγῳ ἡ ὀνομαστὴ Ἑλλὰς θέλει λάβει ναύκληρόν της υἱὸν τῆς ἐνδόξου Γερμανίας νεῦσον εἰς τὴν καρδίαν τοῦ Βασιλόπαιδος τούτου διὰ νὰ ἀνάξει εἰς τόσον ὕψος τὸ πλοῖον τοῦ Κράτους, ὥστε ἡ θαυμασία θαλασσοπλοία νὰ προξενήσει τρόμον εἰς τοὺς φθονοῦντας τὸ Ἑλληνικὸν Ἔθνος καὶ χαρὰν μεγίστην εἰς τοὺς φίλους του.