Πολὺ παράξενη καὶ ἀπροσδόκητη φαίνεται ἡ ἀντίδραση τῶν προσκεκλημένων στὸ δεῖπνο. Ὁ πλούσιος οἰκοδεσπότης δὲν τοὺς κάλεσε γιὰ ἕνα κέρασμα, ἀλλὰ σὲ «δεῖπνον μέγα»· καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά τοὺς τίμησε, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐπίσημη πρόσκληση, καὶ μὲ ὑπενθύμιση μέσω δούλου ὅτι «ἕτοιμα ἐστιν πάντα». Στὴ σημερινὴ ἐποχὴ εἶναι μᾶλλον βέβαιο ὅτι κανεὶς ἄνθρωπος δὲν θὰ ἀρνιόταν τέτοια εὐκαιρία πλουσίου συμποσίου καὶ —γιατί νὰ τὸ κρύψουμε;- ἄφθονης τροφῆς τῆς ματαιοδοξίας του.
Ἡ αἰτία τῆς ἄρνησης
Πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια κάποιος Ἀμερικανὸς ἑκατομμυριοῦχος, θέλοντας νὰ ἐμπαίξει αὐτὴ τὴν ἄρρωστη δίψα τῶν ἐπωνύμων γιὰ προβολή, κάλεσε περίπου χίλια ἄτομα ἀπὸ τὴν κοσμικὴ ἀφρόκρεμα τῆς Νέας Ὑόρκης σὲ δεξίωση στὸ πιὸ ἀριστοκρατικὸ ξενοδοχεῖο τῆς πόλης. Κανεὶς δὲν ἀρνήθηκε τὴν πρόσκληση. Ὅλοι τους ἦταν ἐκεῖ. Τότε, στὸ ζενὶθ τῆς εὐωχίας, ὁ οἰκοδεσπότης πῆρε ἕνα μικρόφωνο καὶ τοὺς εἶπε: «Χαίρετε! Εἶμαι αὐτὸς ποὺ σᾶς κάλεσε. Δὲν μὲ γνωρίζετε, οὔτε σᾶς γνωρίζω. Ὅμως οὔτε ἕνας ἀπὸ σᾶς δὲν ἀναρωτήθηκε \”ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ ἄγνωστος ποὺ μὲ καλεῖ\”. Ὅλοι σας παραβλέψατε αὐτὴ τὴ \”λεπτομέρεια\”, προκειμένου νὰ μὴν χάσετε μία ἀκόμη κοσμικὴ ἐκδήλωση. Αὐτὰ εἶχα νὰ σᾶς πῶ καὶ γι’ αὐτὸ σᾶς κάλεσα. Μπορεῖτε νὰ συνεχίσετε τὴ διασκέδασή σας».
Εἶναι προφανὲς ὅτι οἱ ἐπίσημοι προσκεκλημένοι τῆς σημερινῆς παραβολῆς, «οἱ ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τῶν Ἰουδαίων καὶ ὅσοι τιμιώτεροι τοῦ πλήθους» (Ζιγαβηvός), δὲν διέφεραν καὶ πολὺ ἀπὸ τοὺς κοσμικούς τοῦ ἀναφερθέντος περιστατικοῦ. Σὲ ματαιοδοξία καὶ ὑποκρισία σίγουρα τοὺς ξεπερνοῦσαν. Ἐπιδίωκαν «τὴν πρωτοκλισίαν ἐν τοῖς δείπνοις, τοὺς ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς», καὶ ὅλα – ἀκόμα καὶ τὸ νὰ «μεγαλύνουν τὰ κράσπεδα τῶν ἱματίων τους»- τὰ ἔκαναν «πρoς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις» (Ματθ. 23,5-7). Τέτοιοι, λοιπόν, ἐγωιστὲς ἄνθρωποι ἦταν ἀδιανόητο νὰ ἀρνηθοῦν πρόσκληση σὲ «δεῖπνον μέγα».
Τότε γιατί δὲν ἀνταποκρίθηκαν, καὶ μάλιστα προφασιζόμενοι λογικὲς μὲν καὶ νόμιμες, ἀλλὰ ἀνεπαρκεῖς δικαιολογίες; Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στὸ ὅτι δὲν τοὺς ἐνθουσίαζε τὸ ἐδεσματολόγιο. Τὰ ἕτοιμα ἐδέσματα τοῦ «μεγάλου δείπνου», κατὰ τὸν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας, ἦταν: «Ἁμαρτιῶν ἀπόθεσις, Πνεύματος Ἁγίου μέθεξις, υἱοθεσίας λαμπρότης, βασιλεία οὐρανῶν». Εἶναι φανερὸ ὅτι ματαιοδοξίες, φιλοπρωτίες, παχυλὲς ἀντιλήψεις γιὰ μεσσιακὴ βασιλεία μὲ ἐθνικὴ εὐδαιμονία καὶ δόξα, δὲν συμπεριλαμβάνονταν στὰ προσφερόμενα «πιάτα». Γι’ αὐτὸ oι ἐπίσημοι προσκεκλημένοι ὄχι ἁπλῶς δὲν ἐνθουσιάστηκαν ἀπὸ τὴν πρόσκληση, ἀλλὰ τὴν ἄκουσαν σὰν ἐνοχλητικὴ ἀφύπνιση καὶ ἔλεγχο.
Ποιοὶ «ἀνακλιθήσονται» καὶ ποιοὶ «ἐκβληθήσονται»;
Ἔτσι ἐξηγεῖται γιατί, ὄχι μόνο ὁ Ἡρώδης, ἀλλὰ καὶ «πᾶσα Ἱεροσόλυμα ἐταράχθη», ὅταν κάποιοι ἄλλοι προσκεκλημένοι ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἀνατολῆς τοὺς «ξύπνησαν» ρωτώντας «ποῦ ἐστιν ὁ τεxθεὶς βασιλεύς;». Μὲ ἄλλα λόγια τοὺς εἶπαν: «Τί κοιμόσαστε; Ξυπνῆστε. Ἦρθε ὁ ἴδιος ὁ Βασιλιάς, \”μορφὴν δούλου λαβών\”, γιὰ νὰ μᾶς πεῖ \”ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα\”. Τὸ τραπέζι εἶναι ἕτοιμο καὶ μᾶς περιμένει». Ἐκεῖνοι ὅμως oι «ἐπίσημοι», ποὺ νὰ καταδεχθοῦν ἀφύπνιση ἀπὸ τοὺς «κεκλημένους ἐκ τῶν ὁδῶν καὶ τῶν φραγμῶν». Καὶ γιὰ νὰ συνεχίσουν τὸν ὕπνο τους, δὲν δίστασε ὁ -ὡς μὴ ὤφελε- τρομοκρατημένος βασιλιάς τους νὰ σφάξει χιλιάδες νηπίων.
Μετὰ τὴν ἄρνηση τῶν «τιμιωτέρων» προσκεκλημένων ὁ οἰκοδεσπότης κάλεσε ἀπὸ «τὰς πλατείας καὶ τὰς ρύμας τῆς πόλεως» τοὺς Ἰουδαίους ποὺ εἶχαν «ἀσθενῆ, ἀφεγγῆ καὶ χωλεύουσαν τὴν διάνοιαν» (ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας). Τοὺς κάλεσε ὁ Χριστὸς διὰ τῶν Ἀποστόλων του: «Πορεύεσθε μᾶλλον πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ». Πολλοὶ ἀνταποκρίθηκαν. Καὶ ἐπειδὴ ὑπῆρχε ἀκόμη χῶρος, κάλεσε καὶ τοὺς ἐξ ἐθνῶν μὲ «συντονωτέραν κλῆσιν» λέγοντας στὸν σταλέντα δοῦλο: «ἀνάγκασον εἰσελθεῖν». Αὐτὴ ὅμως ἡ ἐντολὴ δὲν σημαίνει κατάργηση τῆς ἐλευθερίας τῶν καλουμένων καὶ βίαιη προσαγωγή. Ἁπλῶς δείχνει ὅτι, γιὰ νὰ πιστέψουν τὰ ἔθνη, χρειάζεται μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ πιὸ κοπιαστικὴ γι\’ αὐτοὺς διαδρομή.
Τὸ ὅτι ἡ «διαδρομὴ» γιὰ τὰ τέκνα Ἀβραὰμ ἦταν εὐκολότερη φαίνεται χαρακτηριστικὰ στὸν βίο τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ ἐξ Ἰουδαίων (26 Δεκεμβρίου). Γι\’ αὐτὸν τὸν «ἀγαθὸν Ἰσραηλίτην» ἦταν ἀρκετὸ νὰ δεῖ ἕνα Χριστιανὸ νὰ σχηματίζει στὸ στόμα του τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ἐνῶ χασμουριόταν, γιὰ νὰ νιώσει τὸ κάλεσμα τοῦ Χριστοῦ στὸ «Μέγα Δεῖπνο». Ἀναζήτησε τὴν ἀλήθεια, μεταστράφηκε καὶ ἔγινε Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας• καὶ φυσικὰ θὰ κρίνει τοὺς ὁμοεθνεῖς του, ποὺ περιφρόνησαν τὴ θεία πρόσκληση. Τὸ ἀδικαιολόγητο τῆς ἄρνησής τoυς φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ πρὸς τοὺς Ἀποστόλους: «Ἂν κάποιος δὲν σᾶς δεχθεῖ καὶ δὲν ἀκούσει τὰ λόγια σας, φεύγοντας τινάξτε καὶ τὴ σκόνη ἀπὸ τὰ πόδια σας». Καὶ ὁ μόνος φιλάνθρωπος Κύριος συμπλήρωσε τὰ φοβερὰ λόγια: «Τὴν ἡμέρα τῆς Κρίσης, μὲ μεγαλύτερη ἐπιείκεια θὰ κριθοῦν οἱ κάτοικοι τῶν Σοδόμων καὶ τῶν Γομόρρων παρὰ αὐτοὶ ποὺ δὲν θὰ δεχθοῦν τὸ κήρυγμά σας».
Ἑτοίμασε τὸ ὑπερῶον
Ὅλα αὐτὰ δείχνουν ὅτι ἡ ἑτοιμασία τοῦ Δείπνου εἶναι ἀμφίπλευρη: καὶ ἐκ μέρους τοῦ Καλοῦντος καὶ ἐκ μέρους τῶν καλουμένων. Καὶ ὁ μὲν Οἰκοδεσπότης πολλαπλῶς καὶ συνεχῶς μᾶς βεβαιώνει ὅτι ὅσον ἀφορᾶ Ἐκεῖνον «ἕτοιμά ἐστι πάντα». Χρειάζεται ὅμως κι ἐμεῖς νὰ ἐργαστοῦμε ἐντατικὰ γιὰ τὶς δικές μας ἑτοιμασίες: νὰ εὐτρεπίσουμε τὴν ψυχή μας γιὰ νὰ ἔχουμε «ὦτα ἀκούειν» τὴν διὰ τοῦ Εὐαγγελίου πρόσκληση· νὰ καθαρίσουμε τὴν καρδιά μας ἀπὸ πάθη, γιὰ νὰ ἑτοιμαστεῖ τὸ «ἀνώγαιον» καὶ νὰ στρωθεῖ τὸ τραπέζι· καὶ νὰ ἀποκτήσουμε «στολὴν τῆς ψυχῆς» λαμπρὴ ἀπὸ ἀρετές, γιὰ νὰ μὴ μᾶς ποῦν οἱ ὑπηρέτες: «Ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου;». Ἄραγε ποιὸς κόπος δὲν ἀξίζει, γιὰ νὰ ἀκούσει κανεὶς τὸ τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα Κρήτης: «Μακάριος ἐστιv, ὅς δύναται πιστῶς ὑποδέξασθαι τὸν Κύριον, ἀνώγαιον μὲν τὴν καρδίαν προετοιμάσας καὶ δεῖπνον τὴν εὐσέβειαν»!
