ΕΙΡΗΝΗ ΒΕΝΙΟΥ | Κυριακή 29 Αὐγούστου 2010 – TO BHMA ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Ὅλοι λίγο-πολύ τά γνωρίζουμε. Γιά κάποιους ἀπό ἐμᾶς εἶναι ἁπλῶς μία τεχνολογική ἐξέλιξη, ἐνῶ γιά κάποιους ἄλλους ἀποτελοῦν ἕναν πιστό, hi-tech σύντροφο, ἱκανό νά ἐπιλύσει προβλήματα κάθε εἴδους, νά μᾶς δικτυώσει ἤ ἀκόμη νά μᾶς ψυχαγωγήσει. Ὁ λόγος γιά τά «ἔξυπνα» κινητά, τά ὁποῖα ἔχουν μπεῖ γιά τά καλά στή σφαίρα τῆς καθημερινότητάς μας, ἁπλοποιώντας κάποιες πτυχές της καί περιπλέκοντας κάποιες ἄλλες. Τό σίγουρο εἶναι ὅτι ἡ εἰσβολή τῶν συγκεκριμένων προσωπικῶν συσκευῶν ἔχει δημιουργήσει μία νέα διάσταση στήν ἐπικοινωνία. Μία διάσταση πού ἄν καί γιά τίς παλαιότερες γενιές φαντάζει ξένη, γιά τίς νέες γενιές μοιάζει ἀπόλυτα φυσιολογική. Ἡ νέα μορφή ἐπικοινωνίας δέν κοιμᾶται ποτέ, μέ ἀποτέλεσμα νά προσφέρει ἀπό τή μία πλευρά ἁπλόχερα τή δυνατότητα δικτύωσης κάθε εἴδους καί ἀπό τήν ἄλλη νά ὑπεραπλουστεύει ἤ ἀκόμη καί νά ἐκμηδενίζει ἀξίες πού μέχρι προτινός θεωροῦνταν ἱερές, ὅπως π.χ. ὁ ἐλεύθερος χρόνος καί ἡ προσωπική ζωή τοῦ καθενός.
Ὁ προβληματισμός αὐτός ὁδήγησε τήν καθηγήτρια τῆς Ἀνθρωπολογίας δρα Τάνια Λούρμαν απο τό Πανεπιστήμιο τοῦ Στάνφορντ, στίς ΗΠΑ, νά ἐξετάσει τήν ἐπίδραση τῶν πρωτοποριακῶν κινητῶν νέας γενιᾶς στόν ψυχισμό καί στή γενικότερη συμπεριφορά τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ μικρή, ἀλλά πάρ΄ ὅλα αὐτά ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρουσα μελέτη της, βασίστηκε σέ συνολικά 175 φοιτητές ἡλικίας ἀπό 18 ὡς 22 ἐτῶν καί κατόχους του iΡhone τοῦ ἀμερικανικοῦ κολοσσοῦ Αpple.
« Ισως ἕνα ἀπό τά πλέον ἐνδιαφέροντα ευρηματά της μελέτης μας είναι οτι ἡ χρήση τοῦ συγκεκριμένου τηλεφωνου ἔδειξε νά κρύβει γιά τους φοιτητές μία ὁλόκληρη κοινωνική διάσταση. Πρόκειται γιά τή γενιά που ἔχει μεγαλώσει μέ τήν τεχνολογία καί ἔχει ἐνηλικιωθεῖ μαζί με τα ἔξυπνα τηλεφωνα » δηλώνει στό «Βῆμα» ἡ δρ Λούρμαν.
Προέκταση του μυαλοῦ
« Μας ξαφνίασε ἰδιαίτερα τό γεγονός οτι τό iΡhone ἔπαιζε τόν ρόλο της ταυτότητας τῶν κατόχων του, ἤ ἀκόμη τῆς προέκτασης τοῦ μυαλού καί τοῦ σώματός τους. Ὅπως εἴδαμε,οἰ περισσότεροι ἀπό τούς συμμετέχοντες,κατά τα λεγόμενά τους, τρέμουν στήν ἰδέα ὅτι μπορεῖ μια ημέρα νά χάσουν τό κινητό τους. Μάλιστα σέ μία δοκιμασία ἐκτάκτου αναγκης, γιά νά δοῦμε ὡς ποῦ θα έφθαναν γιά νά φτιάξουν τό χαλασμένο τηλεφωνό τους, οἱ φοιτητές ἦταν διατεθειμένοι νά ἀπουσιάσουν απο κάποιο μάθημα προκειμένου να βρουν χρόνο γιά τήν ἐπισκευή του iΡhone τούς» προσθέτει ἡ εἰδικός. Ὅπως μᾶς ἐξήγησε ἡ ἴδια, ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο χρησιμοποιήθηκε στή μελέτη τό iΡhone ὀφειλόταν καθαρά στό γεγονός ὅτι τόν τελευταῖο καιρό ἡ γραμματεία τοῦ Πανεπιστημίου σχεδίαζε, βάσει τοῦ συγκεκριμένου μοντέλου, νά δημιουργήσει ἕνα σύγχρονο portal, ἤ ἀλλιῶς μία πύλη ἐπικοινωνίας, μεταξύ του ἱδρύματος καί τῶν φοιτητῶν. Πρόκειται γιά μία ἰδέα ἡ ὁποία, ὅπως μᾶς εἶπε ἡ δρ Λούρμαν, εἶναι ἤδη πολύ διαδεδομένη στά ἀμερικανικά πανεπιστήμια.
«Οι φοιτητές κλήθηκαν νά ἀξιολογήσουν μονοί τους τόν βαθμό του εθισμού τούς ἀπέναντι στήν ἐξυπνη συσκευή, μέσα ἀπό μία σειρά ἐρωτηματολογίων καί συνεντεύξεων » μᾶς λέει ἡ δρ Λούρμαν. «Πιστεύω ότι εἶναι πραγματικά ἐντυπωσιακό ποσα πράγματα μπορεῖ νά κάνει για τον χρήστη τοῦ τό συγκεκριμένο τηλέφωνο. Για παράδειγμα, μπορεῖ να κουβαλά τίς πολύτιμες ἀναμνήσεις του καί παράλληλα νά ἀγκαλιάζει την κοινωνική τοῦ ζωή. Γιά τόν λόγο αὐτον πολλές φορέςοι κάτοχοί του το μεταχειρίζονται σάν νά προκειται για ἕναν ζωντανό ὀργανισμό. Τό ἀνθρώπινο ειδος ἔχει ἐξελιχθεῖ ὤστε να ἀποζητεῖ τήν κοινωνική ἀλληλεπίδραση καί ἡ συγκεκριμένη συσκευή βλεπουμε ὅτι οὐσιαστικά προκαλεί καποιες ἀπό τίς ἀλληλεπιδράσεις αυτες ».
Καί ἐνοχές ἀπέναντι στο κινητό!
Σύμφωνα μέ τή μελέτη τῆς δρός Τάνια Λούρμαν, οἱ περισσότεροι κάτοχοι ἔξυπνων κινητῶν τηλεφώνων δηλώνουν «ἐθισμένοι» στή συσκευή τους. Τή βλέπουν μάλιστα ὡς προσωπική τους ταυτότητα ἤ σάν προέκταση τοῦ σώματος καί τοῦ μυαλοῦ τους, ἐνῶ ὑποστηρίζουν ὅτι δέν μποροῦν νά ζήσουν.
Ἀρκετοί ἀπό τούς νεαρούς ἐθελοντές δήλωσαν ὅτι ἀνησυχοῦν ὡς πρός τό ἄν εἶναι «καλοί» ἀπέναντι στή συσκευή τους, ἐννοώντας ὅτι ἔνωθαν ἐνοχές πού δέν ἐκμεταλλεύονταν στό ἔπακρο ὅλες τίς δυνατότητες πού τούς προσέφερε αὐτή. Μάλιστα ὅσοι τύχαινε νά ἔχουν ἕναν φίλο πού ἀσχολοῦνταν περισσότερο μέ τό τηλέφωνό του συγκριτικά μέ τούς ἴδιους, παραδέχονταν ὅτι ἀνέπτυσσαν ἕνα αἴσθημα ἀνταγωνισμοῦ ἀπέναντί του. Σέ κάποιες περιπτώσεις μάλιστα αὐτός ἦταν τόσο μεγάλος, πού τούς δημιουργοῦσε ἀκόμη καί τήν ἀνασφάλεια τοῦ ἄν θά μποροῦσαν ποτέ νά ἀναμετρηθοῦν μαζί του.
«Στο πλαίσιο τῶν συνεντεύξεων, κάποιος φοιτητής μᾶς ἐξήγησε ὄτι υπαρχουν δύο εἴδη χρηστῶν του iΡhone: οἱ λεγόμενοι “power users” (δυναμικοί χρῆστες) οἱ ὁποῖοι χρησιμοποιούσαν το τηλέφωνο στό ἔπακρο των δυνατοτήτων του καί οἰ απλοί χρῆστες πού τό μεταχειρίζονταν ως ἕνα παιχνίδι » περιγράφει ἡ καθηγήτρια. «Πολλά ἄτομα λοιπόν εδειχναν νά ἔχουν ἐνοχές ἐπειδή δεν ἔκαναν τήν ἴδια χρήση τοῦ κινητού τους μέ τούς δυναμικούς χρῆστες, τήν ὁποία μάλιστα χαρακτήριζαν ἰδανικὴ. Φοβοῦνταν, ὅπως εἴδαμε, ὅτι θά κατρακυλοῦσαν στὴν κατάταξη τῆς μετριότητας» λέει κατηγορηματικά, ὑπογραμμίζοντας τίς διαστάσεις τῆς ἐξάρτησης ἀπό τίς νέες τεχνολογίες καί τίς περίπλοκες ἐπιδράσεις πού ἔχουν τελικά στήν ψυχολογική διάθεση τῶν χρηστῶν. Ἑξάρτηση σαν… ναρκωτικό.
Πρός μεγάλη τους ἔκπληξη, οἱ ἐρευνητές διαπίστωσαν ὅτι, σέ μία κλίμακα ἀπό τό 1 ὡς τό 5- μέ τό 5 νά ἀποτελεῖ τή χείριστη κατάταξη-, τό 10% ἀξιολόγησε τόν ἑαυτό του ὡς «ἐθισμένο» στή χρήση τοῦ τηλεφώνου καί τό 34% κατέταξε τόν ἑαυτό τοῦ μόλις στό 4. Ὅταν οἱ φοιτητές κλήθηκαν νά σχολιάσουν τό εἶδος τῆς ἐξάρτησης πού εἶχαν ἀναπτύξει πρός τό κινητό τους, δήλωσαν ὅτι «ἡ ἐπήρεια του iΡhone ἦταν σάν ἐκείνη τοῦ ἀλκοόλ » ἤ ἀκόμη « σάν ἐκείνητων ναρκωτικών ». Οἱ περισσότεροι, πάρ΄ ὅλα αὐτά, δέν πίστευαν ὅτι ἀφιέρωναν πολύ χρόνο στό ἀγαπημένο τούς γκάτζετ. Δήλωναν μάλιστα ὅτι ντρέπονταν γιά τά ἄτομα ἐκεῖνα πού ἀπορροφῶνται ἀπό τή χρήση τῆς ἔξυπνης συσκευῆς.
Μόνο τό 6% τῶν φοιτητῶν δήλωσε ὅτι δέν αἰσθάνεται ὁποιαδήποτε δέσμευση ἀπέναντι στή συσκευή, ἐνῶ ἕνα 32% ἐξέφρασε τόν φόβο ὅτι ἡ ἐντατική της χρήση θά μποροῦσε κάποια ἡμέρα νά ὁδηγήσει σέ ἐθιστική συμπεριφορά. Ἐπιπλέον τό 15% τῶν ἐρωτηθέντων τόνισε ὅτι λόγω τοῦ iΡhone παρακολουθοῦσαν τακτικά τά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης, τό 30% τό χαρακτήρισε «παράθυρο στόν κόσμο», τό 25% ἔβρισκε τή συσκευή «ἐπικίνδυνα γοητευτική» ἐνῶ τό 41% παραδέχθηκε ὅτι ἡ ἀπώλεια τοῦ κινητοῦ θά ἦταν «τραγωδία».
Χωρίς λεφτά μπορεῖ, χωρίς κινητό ποτέ!
Βάσει τῶν ἀπαντήσεων τῶν συμμετεχόντων, σχεδόν τό 75% παραδέχθηκε ὅτι τά βράδια ἀποκοιμιέται μέ τή συσκευή τῆς Αpple στό κρεβάτι καί τό 69% δήλωσε ὅτι βγαίνοντας ἀπό τό σπίτι τούς ἦταν πιθανότερο νά ξεχάσουν τό πορτοφόλι τούς παρά τό κινητό τους.
Ἀναλύοντας τά δεδομένα αὐτά, οἱ ἐρευνητές κατέληξαν στό συμπέρασμα ὅτι ἡ ὑπερβολικά συχνή χρήση κινητῶν τηλεφώνων ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν καταλυτική ἀλλαγή τοῦ τρόπου ἐπικοινωνίας, γεγονός πού εἶχε σοβαρό ἀντίκτυπο στίς διαπροσωπικές σχέσεις τῶν χρηστῶν.
«Το βασικό ἐρώτημα εἴναι πόσο περισσότερο ἤ πόσο λιγότερο εὐτυχισμένοι εἴμαστε στή σύγχρονη τεχνολογικὰ κοινωνία στήν ὁποία ζουμε. Ἀπό τή μία πλευρά ὔπαρχουν ἐνδεἰξεις ποὺ μαρτυροῦν ὅτι οἱ μικροτερες κοινωνίες εἶναι πιό εὐτυχισμένες. Ἀπο την ἄλλη,οἱ συνεχείς τεχνολογικες ἐξελίξεις μᾶς ἔχουν οδηγησει σέ ἕναν νομαδικό τρόπο ζωης, μετακινούμαστε, δηλαδή, πιο πολύ καί πιό γρήγορα σέ σχέση με το παρελθόν καί διαχειριζόμαστε τίς κοινωνικές μᾶς ἀλληλεπιδράσεις άστραπιαία» λέει ἡ εἰδικός.
Αὐτό, ὅπως μᾶς ἐξηγεῖ, ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν κατακόρυφη αὔξηση τῶν μελῶν τοῦ κοινωνικοῦ μας κύκλου μέ συνέπεια, λόγω ἔλλειψης χρόνου, οἱ κοινωνικές μας ἐπαφές νά γίνονται ὁλοένα πιό ἐπιφανειακές.
«Ἔτσι οἰ σχέσεις πολλές φορές εἴναι ἀσταθείς» ἀναφέρει χαρακτηριστικά. «Αὐτό συμβαίνει ἐπειδή ἔχει ἀλλάξει ριζικά ὁ ἀριθμός των ἀτόμων μέ τά ὁποία διατηρούμε κάποια μορφή κοινωνικῆς ἐπαφῆς, ἡ ὁποία ὅμως δέν εἶναι τόσο ἐνδελεχὴς ὅσο ἦταν κάποτε. Σήμερα, χάρη στην τεχνολογία, ὑπάρχει πολυ μεγαλύτερη ἐπιλογή τόσο στο ἐπικοινωνιακόοσο καί στό κοινωνικό μερός της καθημερινότητας μας» ὑποστηρίζει ἡ δρ Λούρμαν.
Αὐτοπεποίθηση ἀλλά καί ἐσωστρέφεια
Ἀπό τή μελέτη φάνηκε ὅτι οἱ κάτοχοί του συγκεκριμένου κινητοῦ ἐμφάνιζαν ἰδιαίτερα ὑψηλά ἐπίπεδα αὐτοπεποίθησης, γεγονός πού ἐπηρέαζε ἄμεσα τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἐπικοινωνοῦσαν μέ τούς ὑπολοίπους. Συγκεκριμένα τό 72% δήλωσε ὅτι τό iΡhone συνέβαλε στήν εὐτυχία του, τό 37% ὑποστήριξε ὅτι χάρη σέ αὐτό υἱοθετοῦσε μία πιό χαλαρή καί παιχνιδιάρικη συμπεριφορά ἀπέναντι σέ ἄλλους, ἐνῶ τό 25% τῶν φοιτητῶν ὑπογράμμισε ὅτι ἡ ἔξυπνη συσκευή ἦταν ἁπλά «μαγεία».
Ὡστόσο, παρά τό γεγονός ὅτι σέ κάποια ἄτομα τό πρωτοποριακό τηλέφωνο δροῦσε ὡς «ἐνισχυτικό κοινωνικότητας», σέ κάποια ἄλλα δημιουργοῦσε ἀμηχανία καί ἐνίσχυε τήν ἐσωστρέφειά τους. Τό 72% τῶν συμμετεχόντων παραδέχθηκε ὅτι κάποια στιγμή εἶχε χρησιμοποιήσει τή συσκευή γιά νά ἀποφύγει τήν ὀπτική ἐπαφή μέ κάποιον ἄλλον, ἐνῶ τό 36% ἀνέφερε ὅτι εἶχε δεχθεῖ τήν παρατήρηση κάποιου φίλου ἤ συγγενῆ ἐπειδή τό iΡhone τόν συνόδευε σέ κάθε τοῦ βῆμα καί ἀπορροφοῦσε ὑπερβολικά μεγάλο μέρος τοῦ ἐλεύθερου χρόνου του.
Οἱ κανόνες της ερωτικής γνωριμίας
Στήν περίπτωση μάλιστα μίας ἐρωτικῆς γνωριμίας, κατά τήν ἀμερικανή καθηγήτρια, οἱ χρῆστες τοῦ κινητοῦ της Αpple τείνουν νά λειτουργοῦν βάσει συγκεκριμένων ἄτυπων κανόνων.
«Αν κάποιος στείλει SΜS,τότε εἴναι γενικα διστακτικός. Χρειάζεται τολμη γιά νά τηλεφωνήσει. Τό SΜS μπορεί νά εἶναι μόλις ἕνα βῆμα πριν από τό e-mail, ὡστόσο ὅταν κάποιος στείλει e-mail τότε, συμφωνα με τή “γλώσσα” τῶν γκατζετάκηδων φοιτητῶν, πρόκειται γιά ἕνα δειλό ἄτομο », μεταφράζει ἡ ἐρευνήτρια. Στραμπούληγμα της γλώσσας.
Οἱ σύγχρονοι, γρήγοροι ρυθμοί τῆς καθημερινότητας ὅμως, πέρα ἀπό ἐπιφανειακές σχέσεις, ἴσως νά εὐθύνονται καί γιά τό «κουτσούρεμα» ἀρκετῶν λέξεων. Τό φαινόμενο τῆς ἐποχῆς, σύμφωνα μέ τούς ἐπιστήμονες, ὀφείλεται στά σύντομα μηνύματα μέσω κινητοῦ τηλεφώνου κατά τή συγγραφή τῶν ὁποίων οἱ χρῆστες- κυρίως νεαρότερης ἡλικίας- προσπαθοῦν νά συμπτύξουν ἕνα ὁλοκληρωμένο μήνυμα σέ λίγους μόλις χαρακτῆρες. Πρόκειται δηλαδή γιά ἕναν τρόπο γραφῆς πού θά μποροῦσε ἐνδεχομένως νά χαρακτηριστεῖ ἀπό τούς μεγαλύτερους καί ὡς «κρυπτογράφηση». Πόσο ἀνησυχητικό ὅμως θά μποροῦσε νά εἶναι αὐτό γιά τήν ἐπιβίωση τοῦ λεκτικοῦ μας πλούτου; «Τα e-mail, γιά παράδειγμα, ἐνισχύουν την ἐκφραστική μας ἱκανότητα, ἐνῶ παράλληλα καλλιεργούν τὶς ἱκανότητες σύνταξης καί ἀναγνωσης ενός κειμένου. Ὤς πρός τοῦς ὐπόλοιπους τρόπους ἀνταλλαγῆς μηνυμάτων ὠστὀσο, πολύ πιθανόν τὰ πράγματα νά εἶναι ἀνησυχητικά. Ἐνδεχομένως ἀρκετὲς λέξεις νά κοπούν μὲ τά χρόνια ἤ ἀκόμη καί νά ἑξαλειφθούν πλῆρως ἀπό τό λεξιλόγιό μας, καθώς οἱ νεότερες γενιές πού γράφουν- κυρίως- στή μικρή ὀθόνη ἐνὸς κινητοῦ, χρησιμοποιοῦν κατἀ βάση συντομεύσεις ἀφαιρώντας φωνήεντα, σὐμφωνα ή ἀκόμη καί ὁλοκληρες συλλαβές. Κάτι τέτοιο βέβαια εἴναι κατανοητό, διότι γιά τή δακτυλογράφηση ἐνὸς ὁλοκληρωμένου κειμενου μέ τή βοήθεια ἑνός τόσο μικροὺ πληκτρολογίου ἀπαιτεῖται χρονος καί προσπάθεια» ἰσχυρίζεται ἡ δρ Λούρμαν.
Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΩΝ MAIL
Ἄλλη πρόσφατη μελέτη ἀπό τήν ἀμερικανική ἑταιρεία δημοσκοπήσεων καί τεχνολογικῶν ἀναλύσεων Οsterman Research ἔδειξε ὅτι ἡ συνεχής δικτύωση πού προσφέρουν τά «ἔξυπνα» κινητά τηλέφωνα ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τόν ἐθισμό τῶν ἐργαζομένων στά…e-mail τους.
Συγκεκριμένα ἡ μελέτη ἔδειξε ὅτι τό 95% τῶν ἐρωτηθέντων λαμβάνουν ἐπαγγελματικά e-mail ἐκτός δουλειᾶς,τό 78% τά διαβάζουν ὅταν βρίσκονται στήν τουαλέτα καί τό 11% κατά τή διάρκεια «προσωπικῶν στιγμῶν». Ἐπιπλέον σέ ποσοστό 76% ἀνέφεραν ὅτι ὑπάρχουν φορές πού μπορεῖ νά συντάξουν ἕνα e-mail ἐν ὄσω ὁδηγοῦν.
Ὁ διαρκής ἔλεγχος τῆς ἠλεκτρονικῆς ἀλληλογραφίας μέσω κινητοῦ,κατά τούς ἀναλυτές,ἀντικατοπτρίζει τήν πίεση πού αἰσθάνονται ἀρκετοί ἐργαζόμενοι ὡς πρός τήν ἐπαγγελματική τους ἀπόδοση. Τό 94% τῶν ἐρωτηθέντων δήλωσε ὅτι τσεκάρει τά e-mail τοῦ τή νύκτα καί τό 93% κατά τή διάρκεια τοῦ Σαββατοκύριακου.
Στό πιό «τραβηγμένο» σενάριο τῶν διακοπῶν, τό 79% ὑποστήριξε ὅτι φροντίζει νά παίρνει πάντοτε μαζί τό ἑταιρικό κινητό, ἐνῶ κάτι παραπάνω ἀπό 33% παραδέχθηκε ὅτι ξεκλέβει χρόνο ἀπό τήν οἰκογένεια καί τούς φίλους προκειμένου νά μπορεῖ νά διαβάζει τήν ἠλεκτρονική του ἀλληλογραφία.
«Ἀπό τά ἀποτελέσματα φάνηκε ὅτι οἱ ἐργαζόμενοι ἐξαρτῶνται τόσο πολύ ἀπό τά “ἔξυπνα” κινητά τους γιά τήν ἀνάγνωση τῶν ἑταιρικῶν τους e-mail που σέ περίπτωση τῆς ὑποθετικῆς πτώσης τοῦ δικτύου γιά μία ὤρα 85% δήλωσαν ὅτι αὐτό θά ἐπηρέαζε ἄμεσα τή ροή τῆς ἐπαγγελματικῆς τους ἀπόδοσης» ἐξηγεῖ ὁ πρόεδρος τῆς ἑταιρείας πού διενήργησε τή μελέτη, κ. Μάικλ Ὀστερμαν.
Δέν εἶναι ἄλλωστε τυχαῖο, προσθέτει, τό γεγονός ὅτι τό 20% τῶν συμμετεχόντων δήλωσε ὅτι δέν διστάζει νά διαβάσει e-mail σέ γάμους, τό 30% σέ τελετές ἀποφοίτησης καί τό 15% σέ…κηδεῖες!
www.tovima.gr - ΕΙΡΗΝΗ ΒΕΝΙΟΥ | Κυριακή 29 Αὐγούστου 2010
