Μόνον ὅταν εἶναι κανεὶς φυλακισμένος γιὰ θρησκευτικὲς πεποιθήσεις σ’ ἕνα Σοβιετικὸ στρατόπεδο, μπορεῖ πράγματι νὰ καταλάβει τὸ μυστήριο τῆς πτώσης τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, τὸ μυστικὸ νόημα τῆς ἀπολύτρωσης ὅλης τῆς δημιουργίας, καὶ τὴ μεγάλη νίκη τοῦ Χριστοῦ πάνω στὶς δυνάμεις τοῦ κακοῦ.
Μόνον ὅταν ὑποφέρουμε γιὰ τὰ ἰδανικὰ τοῦ Εὐαγγελίου μποροῦμε νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν ἁμαρτωλή μας ἀδυναμία, καὶ τὴν ἀναξιότητά μας σὲ σύγκριση μὲ τοὺς μεγάλους μάρτυρες τῆς πρώτης Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας. Μόνο τότε μποροῦμε νὰ συλλάβουμε τὴν ἀπόλυτη ἀναγκαιότητα τῆς βαθειᾶς ὑποταγῆς καὶ ταπείνωσης, χωρὶς τὰ ὁποῖα δὲν μποροῦμε νὰ σωθοῦμε· μόνο τότε μποροῦμε ν’ ἀρχίσουμε νὰ διακρίνουμε τὴν περαστικὴ εἰκόνα τοῦ ὁρατοῦ, καὶ τὴν αἰώνια ζωὴ τοῦ Ἀοράτου.
Τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, ὅλοι ἐμεῖς ποὺ εἴχαμε φυλακιστεῖ γιὰ τὶς θρησκευτικές μας πεποιθήσεις, ἑνωθήκαμε μέσα στὴ μόνη χαρὰ τοῦ Χριστοῦ. Ὅλοι συνεπαρθήκαμε ἀπὸ ἕνα συναίσθημα, ἀπὸ ἕνα πνευματικὸ θρίαμβο, δοξάζοντας τὸν ἕνα αἰώνιο Θεό. Δὲν ὑπῆρχε πανηγυρικὴ Πασχαλινὴ λειτουργία μὲ τὰ χτυπήματα τῆς καμπάνας, δὲν ὑπῆρχε δυνατότητα στὸ στρατόπεδό μας νὰ συγκεντρωθοῦμε γιὰ τὴ λατρεία, νὰ ντυθοῦμε διαφορετικὰ γιὰ τὴ γιορτή, νὰ ἑτοιμάσουμε τὰ Πασχαλινὰ φαγητά. Ἀντίθετα ὑπῆρχε ἀκόμη πιὸ πολλὴ δουλειὰ καὶ περισσότερη παρέμβαση ἀπὸ τὴ συνηθισμένη. Ὅλοι οἱ φυλακισμένοι ἐδῶ γιὰ θρησκευτικὲς πεποιθήσεις, ὁποιουδήποτε δόγματος, ἦταν περικυκλωμένοι ἀπὸ περισσότερη κατασκοπεία, ἀπὸ περισσότερες ἀπειλὲς τῆς μυστικῆς ἀστυνομίας.
Κι’ ὅμως, τὸ Πάσχα ἦταν ἐκεῖ: μεγάλο, ἅγιο, πνευματικό, ἀξέχαστο. Ἦταν εὐλογημένο ἀπὸ τὴν παρουσία τοῦ ἀναστημένου μας Χριστοῦ ἀνάμεσά μας – εὐλογημένο ἀπὸ τὰ ἥσυχα ἄστρα τῆς Σιβηρίας καὶ ἀπὸ τὶς θλίψεις μας. Πῶς χτυποῦσαν χαρούμενα οἱ καρδιὲς μας συμμετέχοντας στὴ μεγάλη Ἀνάσταση! Ὁ θάνατος νικήθηκε· δὲν ὑπάρχει πιὰ φόβος· μᾶς δόθηκε ἕνα αἰώνιο Πάσχα! Γεμᾶτοι ἀπ’ αὐτὸ τὸ θαυμάσιο Πάσχα, σᾶς στέλνουμε ἀπὸ τὸ στρατόπεδο-φυλακή μας τὸ νικηφόρο καὶ χαρούμενο νέο: Χριστὸς ἀνέστη!
(Γράμμα ἀπὸ ἕνα Σοβιετικὸ στρατόπεδο συγκεντρώσεως).