Οἱ γονεῖς σηκώνουν τὰ χέρια ψηλά. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ δάσκαλοι καὶ οἱ καθηγητές. Οἱ ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐφήβων ὑπερβαίνουν κατὰ πολὺ τὶς δυνάμεις τους. Οἱ ἀπαιτήσεις αὐξάνονται δυσανάλογα μὲ τὶς ἀνοχές.
Ἡ συνύπαρξη στὸ σπίτι ἢ στὸ σχολεῖο εἶναι συχνὰ ἐκρηκτική, ἡ κατάσταση ἐκτὸς ἐλέγχου.
Τὸ αἱματηρὸ περιστατικὸ στὴ σχολὴ τοῦ ΟΑΕΔ στοῦ Ρέντη ἐπανέφερε τὸ θέμα τῆς (λογικῆς ὡς ἕνα βαθμό) ἀδυναμίας τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος νὰ ἀντιμετωπίσει φαινόμενα ἀνεξέλεγκτης βίας. Οἱ ἴδιοι οἱ καθηγητὲς σὲ γυμνάσια – λύκεια δηλώνουν, ἐδῶ καὶ καιρό, τὴν ἀνεπάρκειά τους νὰ χειριστοῦν ἀπρόβλεπτα (σύνθετα, διαφορετικὰ ἀπὸ τὴν ἕως σήμερα ἐμπειρία τους) συμβάντα, ζητώντας τὴ βοήθεια εἰδικῶν.
Τὴν περασμένη Κυριακή, σὲ συνέντευξή του στὴν «Κ», ὁ ψυχίατρος Νίκος Σιδέρης δήλωνε: «Ὑπάρχει ἕνα στοιχεῖο παραίτησης τῶν γονιῶν καὶ αἴσθησης τῶν παιδιῶν ὅτι εἶναι ἀκυβέρνητα σὲ ἕναν κόσμο ἀκατανόητο, ὅπου προφανῶς ἀγριεύονται. Ἀγριεύεται ἡ ψυχή τους, τὸ μυαλό τους, τὸ σῶμα τους».
Πῶς ἀπομείναμε, ὡς γονεῖς, χωρὶς ἐξάρτυση, πὼς καταλήξαμε ὡς κοινωνία νὰ καταφεύγουμε στὸν φόβο καὶ στὸν πανικό, νὰ κλείνουμε τὰ μάτια μπροστὰ σὲ ὅ, τί θεωροῦμε ἀνερμήνευτο καὶ ξένο; Βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ ἕνα ἐπανενεργοποιημένο «χάσμα γενεῶν» τὸ ὁποῖο θεωρούσαμε πῶς, τουλάχιστον ἐμεῖς, ὅσοι γίναμε γονεῖς στὴ δεκαετία τοῦ ’90, ἔχουμε γεφυρώσει; Ἢ μήπως βιώνουμε τὶς συνέπειες ἀλλαγῶν καὶ ἀνακατατάξεων ποὺ συνέβησαν ἐρήμην μας καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε (ἤ, ἀκόμη χειρότερα, νὰ ἐνδιαφερθοῦμε), ἀπορροφημένοι ἀπὸ στόχους στενοὺς καὶ ἄμεσα ἐξαργυρώσιμους;
Ὁ 19χρονος Δημήτρης Πατμανίδης εἶχε ἐπιλέξει ὡς συντροφιὰ τὸ Διαδίκτυο. Ἐκεῖ ποὺ οἰκοδομοῦνται ἄλλου εἴδους συλλογικότητες, ποὺ ὁ διάλογος εἶναι διαμεσολαβημένος καὶ οἱ ζυμώσεις ἀκολουθοῦν μοναχικὰ κανάλια. Θὰ ἦταν ἀνεπίτρεπτη ἀφέλεια νὰ χρεώσει κανεὶς στὴ διαφυγὴ τοῦ MySpace τὴν ψυχικὴ διαταραχὴ ἑνὸς παιδιοῦ ποὺ πάσχει, καταφεύγοντας σὲ ἀκραῖες ἐπιλογές. Ἢ νὰ ἐνοχοποιήσει τὸ περιβάλλον του γιὰ ἀπουσία. Ἡ ψυχικὴ ὀρφάνια εἶναι ἐπικίνδυνη ὄχι μόνον γιὰ ἐκεῖνον ποὺ τὴ νιώθει, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς γύρω ποὺ τὴν ἐπηρεάζουν, τὴν ὑφίστανται καὶ δὲν ξέρουν, δὲν μποροῦν ἢ δὲν θέλουν νὰ βροῦν μία λύση. Ἡ σχέση εἶναι ἀμφίδρομη. Θυμὸς καὶ ἐγκατάλειψη, ἀπὸ τὴ μία πλευρά. Ἀνημποριὰ καὶ ἄγχος, ἀπὸ τὴν ἄλλη.
Φαῦλος κύκλος: «Τὰ παιδιὰ αἰσθάνονται νὰ μὴν ἔχουν γονεῖς, ἐπειδὴ οἱ γονεῖς αἰσθάνονται ὅτι δὲν ἐπαρκοῦν ὡς γονεῖς», λέει ὁ Ν. Σιδέρης, ἑρμηνεύοντας ἔτσι ἐν μέρει τὰ φορτία «ἀκυβέρνητων μυαλῶν». Τὸ σπίτι, ἡ ἑστία, διαλύεται ὡς χῶρος διαθέσιμος γιὰ συναντήσεις, διάλογο, γόνιμες συγκρούσεις, ἐπικοινωνία. Γονεῖς καὶ παιδιὰ διασταυρώνονται (ἄν) κάποια στιγμὴ τῆς ἡμέρας, ρίχνουν ἕνα βιαστικὸ βλέμμα γιὰ τὰ χρειώδη καὶ ἀναδιπλώνονται ἐξοντωμένοι.
Ἀπαιτήσεις, παρατηρήσεις, ἐντάσεις. Γονεῖς ἀβοήθητοι καὶ μπλεγμένοι. Παιδιά, τὸ ἴδιο. Δυὸ στρατόπεδα: ἐκεῖνοι ποὺ ἀρνοῦνται νὰ μεγαλώσουν κι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν μποροῦν (ἴσως καὶ νὰ ἐμποδίζονται) νὰ μεγαλώσουν. Ὅσο τὸ κακὸ βαθαίνει, τόσο τὸ μάγμα ἀναπηδάει ὁρμητικό.
Παράλληλα αὐξάνεται καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν, ποικιλοτρόπως, κακοποιημένων παιδιῶν στὶς σύγχρονες κοινωνίες. Ἡ ψυχαναλύτρια Ἀλις Μίλερ (ἔχει ἀσχοληθεῖ ἰδιαίτερα μὲ τὰ τραύματα τῆς παιδικῆς ἡλικίας) ἐπισημαίνει: «Ἡ ἀπώθηση μίας βίαιης κακοποίησης ποὺ συνέβη στὴν παιδικὴ ἡλικία ὁδηγεῖ πολλοὺς ἀνθρώπους νὰ καταστρέφουν τὴ ζωή τους καὶ τὶς ζωὲς τῶν ἄλλων. Καῖνε σπίτια ἀλλοδαπῶν, γίνονται ἐκδικητικοὶ καί, ἐπιπλέον, ὅλα αὐτὰ τὰ ὀνομάζουν “πατριωτισμό”. Ἔτσι κρύβουν τὴν ἀλήθεια ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους γιὰ νὰ μὴ νιώσουν τὴν ἀπελπισία ποὺ ἔνιωθε κάποτε τὸ βασανισμένο παιδὶ ποὺ ὑπῆρξαν».
Παρόμοιες ἑρμηνεῖες οὔτε θέσφατα ἀποτελοῦν οὔτε κανόνα. Καὶ ἀποκλίσεις ὑπάρχουν καὶ παρερμηνεῖες. Ὅμως μὲ περίσσεια ψυχικῆς ὀρφάνιας καὶ ἀπουσία ἀγάπης καμία, μικρὴ ἢ μεγάλη, ἑστία δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει. Ἡ ἀκατανοησία καὶ ὁ φόβος κάνουν τοὺς γονεῖς νὰ ἐθελοτυφλοῦν μπροστὰ στὴν ἀλήθεια: Τί χρειάζεται περισσότερο ἀπ’ ὅλα ἕνα παιδὶ γιὰ νὰ σταθεῖ, νὰ μεγαλώσει, νὰ κάνει ὄνειρα…
Ἡ ὑλικὴ γενναιοδωρία καταλαμβάνει μόνο τετραγωνικά. Ἡ ψυχικὴ χτίζει ζωές.
