Τοῦ Γιάννη Κυριόπουλου
Ἀναμφιβόλως «ἡ πολιτική εἶναι μία μορφή πολέμου χωρίς ὅπλα» (καί ἀντιστρόφως) καί συγκροτεῖ μιὰ ἰσχυρή συνιστώσα – μεταξύ ἄλλων – τῆς ἱστορικῆς ἐξέλιξης καί τῆς ἀνθρώπινης μοίρας. Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή, ἡ βία ἡ ὁποία ἐμπεριέχεται ἐνίοτε στήν πολιτική δραστηριότητα, ἄν καί δέν εἶναι συνήθως ἀποδεκτή στήν ἐποχή μας, εἶναι ἐντούτοις κατανοητή (καί συχνάκις ἀνεκτή) στήν πολιτική, ἀφοῦ εἶναι κατά διευρυμένη ἀναλογία «μαμή τῆς Ἱστορίας».
Ἡ γενική αὐτή ἀναφορά ἔχει ἀντανακλάσεις σέ ἀποσπασματικά καί σποραδικά – ἐπί τοῦ παρόντος – φαινόμενα «ἐξαναγκασμοῦ» καί «ἐκφοβισμοῦ» (bullying, mobbing, dayilik), συνήθως λεκτικοῦ χαρακτήρα μέ ἀρνητικές συναισθηματικές ἐπιπτώσεις καί κύρια σκόπευση τήν ψυχολογική καί κατ\’ ἐπέκταση διανοητική χειραγώγηση τοῦ «ἀντιπάλου» καί εὐρύτερα τοῦ κοινοῦ.
Ὅμως τά φαινόμενα αὐτά – τό τελευταῖο διάστημα – πυκνώνουν μέ αὐξανόμενο ρυθμό καί τείνουν νά καταστοῦν μόνιμα καί συστηματικά χαρακτηριστικά τῆς πολιτικῆς ζωῆς. Ταυτοχρόνως, ἐνισχύονται ἀπό μιὰ «ἰδιότυπη» μορφή marketing διαφόρων μέσων ἐνημέρωσης, ὥστε ἡ συγκρότηση ἑνός συμπλέγματος πολιτικῆς καί ἐπικοινωνίας «ἐκφοβισμοῦ» νά καταστεῖ σημαντική διάσταση τῆς πολιτικῆς ζωῆς. Ἡ ἐξέλιξη αὐτή προάγει προσθέτως μία εὐρεία «ἐμπορευματοποίηση» τῆς πολιτικῆς ἐνημέρωσης καί συμβάλλει στήν ἐξαγωγή τοῦ φαινομένου στίς πολιτικές καί κοινωνικές σχέσεις, γεγονός τό ὁποῖο προκαλεῖ – πλήν τῶν ἄλλων – ἀσφυκτικά φαινόμενα στήν παραγωγή σχετικῆς ὕλης γιά τόν ἐμπλουτισμό τῆς πολιτικῆς θεωρίας καί κουλτούρας.
Ἐξ αὐτῶν παράγεται ἡ ἐκτεταμένη πενία θεωρητικῆς τεκμηρίωσης καί ἐμπειρικῆς ἐπαλήθευσης τοῦ πολιτικοῦ λόγου καί ἡ ὑποκατάσταση αὐτοῦ μέ «εἰκονοκλαστικές», λεκτικές προκατασκευές, οἱ ὁποῖες συνυπάρχουν συμπληρωματικῶς μέ ἐκφοβιστικές ἀναφορές. Ἡ μετάθεση καί ἡ παραπομπή τοῦ ζητήματος αὐτοῦ σέ μία φλύαρη καί ἄγονη ἀπόπειρα «ποσοστοποίησης» τῆς εὐθύνης καί ἐνοχοποίησης τοῦ «ἄλλου», ἐνῶ δέν ἐπιλύει τό πρόβλημα τῆς δημοκρατικῆς τάξης καί τοῦ πολιτικοῦ πολιτισμοῦ, ἀντιθέτως ἀναπαράγει ἐπί τά χείρω τά φαινόμενα αὐτά.
Τό σύμπλεγμα πολιτικῆς καί ἐπικοινωνίας «ἐκφοβισμοῦ» ἔχει εὐρεία βάση καί ἐκτεταμένες ἐπιπτώσεις στό σύνολο τοῦ πολιτικοῦ καί κοινωνικοῦ βίου, δεδομένου ὅτι στή συγκρουσιακή αὐτή διαδικασία ἐπιδεικνύουν ἀντοχή οἱ σχετικῶς (ἐλάχιστοι) «πεπαιδευμένοι» καί οἱ ἔχοντες μεγάλο διαθέσιμο πλεόνασμα χρόνου (ἐπίσης ἐλάχιστοι) στά θέματα καί στίς πρακτικές αὐτές. Ὡς ἐκ τούτου καί μέ τόν τρόπο αὐτόν, «ἐπιβάλλεται» ὁ ἀποκλεισμός τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν ἀπό τήν πολιτική διαδικασία καί ἐξ αὐτοῦ ἐνισχύεται ἡ ὀλιγοπωλιακή θέση τῶν παραδοσιακῶν πολιτικῶν καί κοινωνικῶν φορέων στήν «πολιτική ἀγορά» καί διά τῆς ἀναπαραγωγῆς τους, ἐπίσης, διασφαλίζεται τό ἀναγκαῖο καί ἐπιθυμητό μέγεθος τῶν (παθητικῶν) καταναλωτῶν γιά τά μέσα ἐνημέρωσης. Πρόκειται γιά μία διαδικασία συντήρησης καί ἐπαναβεβαίωσης τοῦ πολιτικοῦ status quo καί παρεμπόδισης τῆς ἀνάδυσης νέων καί ἐναλλακτικῶν (δυνητικά ἀνατρεπτικῶν) ἰδεολογικῶν ἀναφορῶν καί πολιτικῶν προτάσεων.
Ὁ ἐπιθετικός ἐτεροκαθορισμός ἔνθεν καί ἐκεῖθεν τῶν στάσεων καί τῶν δραστηριοτήτων τῶν πολιτικῶν καί ἰδεολογικῶν προσεγγίσεων, ὁ ὁποῖος παρατηρεῖται συχνάκις τήν πρόσφατη περίοδο καί ἔχει λάβει «μαζικές» διαστάσεις στό σύνολο τῶν ἐπικοινωνιακῶν καί κοινωνικῶν ἐκδοχῶν (διαφορετικῆς βεβαίως σκόπευσης καί σύνθεσης) συγκροτεῖ bullying (μία μορφή λεκτικῆς, συναισθηματικῆς, ψυχολογικῆς καί σωματικῆς βίας) καί ἐμποδίζει τήν ἀναγκαία (ἐθνική) σύνθεση καί ἐπίσης τήν πραγματική (ταξική) ἀντιπαράθεση, ἀμφότερες γονιμοποιητικού πολιτικοῦ χαρακτήρα (ὑπό τό πρῖσμα τῆς Ἱστορίας).
Πρόκειται γιά τή σύγχρονη καί βαρειὰ παθολογία τῆς πολιτικῆς καί κοινωνικῆς ζωῆς, ἡ ὁποία εἰσχωρεῖ βλαπτικά καί καταστροφικά στό σύνολο τῶν ἀνθρωπίνων δραστηριοτήτων (οἰκογένεια, κοινωνικός χῶρος, ἐπαγγελματικός περίγυρος, δημόσιος βίος). Βεβαίως, τό ψυχαναλυτικό ὑπόστρωμα τοῦ φαινομένου ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι ἡ ἐγκλωβισμένη βία, ἡ ὁποία ἐκφέρεται μέ τό bullying, ὑποκρύπτει τήν εἴσπραξη παρελθούσας ἀσκηθείσας βίας. Ὁ γνωστός δαιμονικός φαῦλος κύκλος. Ἡ χώρα πάσχει βαρέως στήν «καρδιά καί στό μυαλό» (τό φαινόμενο αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά κύρια συμπτώματα) καί ἀμφότερες οἱ πλευρές τοῦ πολιτικοϊδεολογικοῦ φάσματος ἔχουν πληγεῖ μέ διαφορετικό τρόπο καί ἔνταση. Ἡ κατάσταση αὐτή ἔχει ἕναν κοινό παρονομαστή: τήν ἀποσυναρμολόγηση τῶν ἠθικῶν καί αἰσθητικῶν ἀξιῶν τοῦ ἑλληνισμοῦ «ἐντός της Εὐρώπης», τῆς «ἀστικῆς» δημοκρατικῆς τάξης καί τῆς «ριζοσπαστικῆς» ἐκδοχῆς τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἰσότητας.
Πρόκειται γιά μία ὑπόθεση ἀμφοτερόπλευρης ἥττας, ἡ ὁποία προκαλεῖ φαινόμενα (ἐπικίνδυνου) μιθριδατισμοῦ, τῆς ὁποίας ἡ ἀποτροπή εἶναι ἀναγκαία καί ἐπείγουσα.
Ὁ κ. Γιάννης Κυριόπουλος εἶναι καθηγητής Οἰκονομικῶν τῆς Ὑγείας.
Πηγή: ΒΗΜΑ 15/8/2015
