Ψάλλει ὁ Βυζαντινός χορός Τρόπος
Δοξαστικό Εσπερινού “Ουκ έδει σε Χρυσόστομε”, ποίημα Κοσμά και μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου του Πελοποννησίου (+1777), ήχος δ’ (άγια) υπό του Βυζαντινού Χορού «Τρόπος» και τη διεύθυνση Κωνσταντίνου Αθ. Αγγελίδη. Κανονάρχημα: Θεοφάνης Σουλακέλλης
[14′:22′-19′:32”]

Δόξα… Ἦχος δ’ Κοσμᾶ
Οὐκ ἔδει σε Χρυσόστομε, τὴν Βασιλίδα κοταλείψαντα, παροικεῖν ἐν Κομάνοις· ὅθεν θεόθεν ἠγμένη, ἡ Ἀνακτορικὴ πανδαισία, πάλιν σε ἐπανήγαγεν ἐν τοῖς βασιλείοις· εὐφράνθη δὲ ἡ Ἐκκλησία ἰδοῦσά σε, ἀνθομολογουμένη καὶ λέγουσα. Μεγαλύνει ἡ δόξα μου τὸν Κύριον, ἀποδόντα μοι τὸν νυμφαγωγόν, καὶ τὸ στήριγμα τῆς πίστεως, τὴν ὑπόληψιν τῶν ἀξιωμάτων μου, καὶ ἀνάπαυσιν τῶν ἐμῶν κροτάφων· τὸ ὕψος τῆς ταπεινοφροσύνης, καὶ βάθος τῆς ἐλεημοσύνης, καὶ πλοῦτον τῆς ἐμῆς πτωχείας, καὶ μῆκος τῆς μετανοίας. Διὸ αἰτοῦμέν σε Ὅσιε Πάτερ, τὴν εἰρήνην αἴτησαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν, τὸ μέγα ἔλεος.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Ο άγιος Ιωάννης,αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, εκοιμήθη
καθ’ όδόν πρός την εξορία, στην πόλη Κουκουσό της Μικρασίας,
την 14η Σεπτεμβρίου τοϋ έτους 407.

Τό ήδη «άραχνώδες σωμάτιον»,τό ταλαιπωρημένο από τήν πεζοπορία
επί ένα μήνα σώμα του αγίου, δέν άντεξε τίς κακουχίες.
Τα τελευταία λόγια του ήταν: Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν.

Όταν ό αυτοκράτορας Θεοδόσιος προσπάθησε τό έτος 438 νά
μεταφέρει τό ιερό του λείψανο στήν Κωνσταντινούπολη, ό άγιος
αρνιόταν καί έμενε ακίνητος, κατά τρόπο θαυματουργικό.

Τότε ό αυτοκράτορας αναγκάστηκε νά του απευθύνει τό εξής
γράμμα μετανοίας:
Νεκρόν ομοίως τοις άλλοις τό σώμα τό σόν είναι νομίσαντες, πάτερ
τίμιε, μετακομίσαι αυτό απλώς πρός ημάς καί αγαγείν ηβουλή-
θημεν διά τούτο καί του ποθούμενου δικαίως διημάρτομεν αλλά
σύ γε πάτερ τιμιότατε, σύγγνωθι ημίν μετακαλουμένοις, ό τήν με-
τάνοιαν πάσι διδάζας’ και ώς παισί φιλοπάτορσιν, επίδος ημιν
σαυτόν, καί τους ποθούντας σε διά της σης παρουσίας εΰφρανον.»

(επειδή νομίσαμε ότι καί τό δικό σου σώμα, τ ί μ ι ε πάτερ, είναι
νεκρό σάν τών άλλων, θελήσαμε απλά νά τό μεταφέρουμε κο-
ντά μας. Γι’ αυτό καί εύλογα αποτύχαμε. Εσύ όμως πού δίδα-
ξες τή μετάνοια γιά όλους, συγχώρεσε μας. Χάρισε μας τόν
εαυτό σου, σάν πατέρας στά παιδιά πού τόν αγαπούν, καί
δώσε μας χαρά μέ τήν παρουσία σου).

Όταν η επιστολή κατατέθηκε πάνω στό ιερό λείψανο του αγίου,
τότε καί μόνο κατέστη δυνατή η μεταφορά του στή Βασιλεύουσα.

Επέστρεψε στήν Κωνσταντινούπολη στίς 27 Ιανουαρίου 438,όπου
τό υποδέχτηκαν μέ βασιλικές τιμές ό αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β’,
ό πατριάρχης Πρόκλος καί όλοι οί κάτοικοι τής πόλης.

Από τό λιμάνι οδηγήθηκε έν πομπή καί τοποθετήθηκε στό σύν-
θρονο του ναου τής αγίας Ειρήνης (ό όποιος ήταν ανέκαθεν ό καθεδρικός
ναός του Οικουμενικού Πατριάρχου).
Εκεί κλήρος καί λαός αναφώνησαν: Απόλαβε σου τόν θρόνον, ΄Αγιε. Στή συνέχεια
τοποθετήθηκε κάτω από τό θυσιαστήριο στό ναό τών Αγίων Απο-
στόλων, μαζί μέ τόν άγιο Γρηγόριο.

Η παράδοση αυτή τής «ενθρονίσεως» του αγίου Ιωάννου του
Χρυσοστόμου στόν Πατριαρχικό Θρόνο διατηρείται καί τιμάται
μέχρι σήμερα στό Φανάρι καί τήν ήμερα τής εορτής του αγίου (13
Νοεμβρίου) καί τήν ήμερα τής άνακομιδής τών Ιερών του λειψάνων
(27 Ιανουαρίου).

Τίς ήμερες αυτές ό Οικουμενικός Πατριάρχης δέν
ανεβαίνει στό θρόνο του, αλλά χοροστατεί από τό παραθρόνιο, καί
στό Μεγάλο Εσπερινό καί στή Θεία Λειτουργία.

Στόν Πατριαρχικό Θρόνο τοποθετείται η ιερά εικόνα του αγίου
Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ενώ ό Μ. Εκκλησιάρχης τοποθετεί δίπλα
στήν εικόνα καί τήν ποιμαντορική ράβδο του αγίου. Οί ιερείς
καί οί διάκονοι πού πρόκειται νά λειτουργήσουν «λαμβάνουν καιρό
» όχι άπό τόν Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά από τήν ίερή
εικόνα του αγίου, ό όποιος παραμένει ζωντανός στή μνήμη τής
Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως.
Τά ίερά λείψανα του αγίου έμειναν στό ναό τών Αγίων Αποστόλων
μέχρι τήν πρώτη Άλωση τής Πόλης από τούς Σταυροφόρους τό έτος 1204

Μετά τή λεηλασία πού ακολούθησε, τά ιερά λείψανα καί τών
δύο αγίων μεταφέρθηκαν στή Βενετία καί αργότερα στή Ρώμη.*

Τόν Ιούνιο του 2004 ή Α. Θ. Παναγιότης, ό Οικουμενικός Πατριάρχης
κ.κ. Βαρθολομαίος, κατά τήν επίσκεψη του στή Ρώμη,
έθεσε τό θέμα τής επιστροφής τών ιερών λειψάνων τών αγίων Ιωάννου
του Χρυσοστόμου καί Γρηγορίου του Θεολόγου.

ΕΕπειτα από τήν επιβεβαίωση τής πληροφορίας γιά τήν ύπαρξη
τών Ιερών λειψάνων στόν Αγιο Πέτρο καί τό επίσημο πανορ-
θόδοξο αίτημα νά επανέλθουν τά ιερά λείψανα τών αγίων στήν
Εκκλησία τής Κωνσταντινουπόλεως, « ε ι ς τήν οποίαν καί ηθικώς
ανήκουν», ό Πάπας Ιωάννης Παύλος ό Β’, σέ απαντητικό του γράμμα
μέ ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 2004, « μ ε τά χαράς» αποδέχεται
τήν επιστροφή τών λειψάνων καί υπογραμμίζει τή σημασία τών
δύο αγίων γιά το Χριστιανισμό.

* Απόσπασμα από τήν αφιερωματική έκδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου
«Ή επιστροφή τών ιερών λειψάνων τών άγιων Γρηγορίου του Θεολόγου καί Ιωάννου
του Χρυσοστόμου», Νοέμβριος 2004.

Σέ έκτακτη Συνοδική σύσκεψη ορίστηκε ειδική Συνοδική επι-
τροπή γιά τήν υποδοχή τών λειψάνων κατά τή Θρονική εορτή τής
Εκκλησίας τής Κωνσταντινουπόλεως, τήν 30ή Νοεμβρίου 2004.

Συντάχθηκαν ειδικά απολυτίκια καί ειδική ευχή γιά τήν ανακο-
μιδή τών ιερών λειψάνων,τά όποια συνόδευσε από τή Ρώμη ό Οικουμενικός
Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, καί τά όποια τοποθετήθηκαν
στό αριστερό κλίτος τού πάνσεπτου Πατριαρχικού ναού.

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος