Συνέντευξη τοῦ Σαράντου Καργάκου στόν Ἀποστόλη Ζώη
«Γιά τό τίποτε δέν ἔχω νά πῶ τίποτε. Αὐτό τό τίποτε συγκροτεῖται ἀπό κάποια κομματικά ἤ οἰκογενειακά φέουδα. Ἀλλά, ὅταν μοιράζεις τό τίποτε, εἰσπράττεις ἕνα τίποτε. Ἔχουμε μία τιποτένια πολιτική, διότι ἐξαιτίας κυρίως τοῦ τηλεοπτικοῦ καί ραδιοφωνικοῦ ἐκμαυλισμοῦ ἐδῶ καί καιρό συγκροτοῦμε ἕνα σύνολο χαυνοπολιτῶν, δηλαδή κεχηναίων καί χασκόντων πολιτῶν». Αὐτά δηλώνει σήμερα στήν ΕΡΕΥΝΑ ὁ γνωστός ἱστορικός, φιλόλογος καί συγγραφέας κ. Σαράντος Καργάκος, χειμαρρώδης στό λόγο του καί κατασταλαγμένος στίς σκέψεις του. Λάτρης τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος καί τῆς ἀρχαίας γλώσσας, ἐνῶ οἱ ἀπαντήσεις πού δίνει εἶναι γραμμένες στό πολυτονικό, ὅπως ὅλα τά βιβλία καί τά ἄρθρα του.
Ἡ συνέντευξη
-Ποιά εἶναι τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας σήμερα, ποιά εἶναι ἡ προσωπικότητά της καί οἱ ἀρχές οἱ ὁποῖες τή διέπουν; Ἐκτιμᾶτε ὅτι ἡ ἑλληνική κοινωνία δέν ἔχει πρόσωπο;
-«Τό μόνο δροσερό πού αἰσθάνθηκα τόν τελευταῖο καιρό ἤσαν οἱ πρῶτες σταγόνες τῆς βροχῆς, πού, ὅταν ἔγιναν βροχή, καθάρισαν κάπως τόν ἐξωτερικό μας ρύπο. Γιά ποιά ἑλληνική κοινωνία μιλᾶτε; Αὐτό τό πληθυσμιακό ἁμάρευμα (=κατακάθι) δέν εἶναι κοινωνία , εἶναι ἅ-κοινωνία. Μέ ποιόν ἤ μέ τί κοινωνοῦμε; Τό τί εἴμαστε, τό ἔχει προσδιορίσει προφητικά καί χλευαστικά ὁ Ἠράκλειτος: «Σάρμα εἰκῆ κεχυμένον ὁ κάλλιστος κόσμος μας» (=Σκουπίδια ἄτακτα χυμένα ὁ ὡραιότατος κόσμος μας)! Στό μόνο πού διακρινόμαστε εἶναι ἡ παραγωγή καί ἡ ἔκθεση σκουπιδιῶν. Δημιουργοῦμε – ὄντας σκουπίδια τῆς ἱστορίας – τόν «Πολιτισμό τῶν Σκουπιδιῶν». Ἄς μή μιλᾶμε πιά γιά πρόσωπο. Ὅπως συχνά ἔχω γράψει, εἴμαστε μιὰ ἀπρόσωπη ἔκφραση προσωπικότητας. Δέν ἔχουμε πρόσωπο καί γι’ αὐτό, ὅπως ἔλεγε ὁ λαός, ὅταν ἦταν λαός κι ὄχι πολτός, «δέν βλέπουμε Θεοῦ … πρόσωπο»!
-Δομικοί κοινωνικοί θεσμοί τῆς χώρας μας ὅπως φέρ΄ εἰπεῖν ἡ παιδεία, ἡ πολιτεία, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἐκκλησία καί ἄλλα ἀπαξιώνονται τόσο πολύ ἀπό τούς ἴδιους τους πολίτες… Μήπως αὐτό εἶναι ἐπικίνδυνο;
-“Οι θεσμοί, γιά νά εἶναι θεσμοί, πρέπει νά εἶναι δεσμοί, ὄχι μέ τήν ἔννοια τῆς ἁλυσίδας. Πρέπει νά μᾶς δένουν μέ κάτι (π.χ. μέ μία πίστη σέ μία ἀξία) ἀναμεταξύ μας. Οἱ θεσμοί ἔχουν παραλύσει. Ἔχουν αὐτοδιαλυθεῖ. Οὐσιαστικά οἱ φορεῖς τούς ἔχουν αὐτοπαραιτηθεῖ. Ἡ παρουσία τους εἶναι προσχηματική καί … μισθολογική. Ἕνα παράδειγμα: ἡ τήρηση τῶν νόμων στήν Ἑλλάδα εἶναι προαιρετική. Ποιός μεγάλος κλέφτης μπῆκε φυλακή; Κι ἄν μπῆκε, σέ πόσο χρόνο βγῆκε; Ἀσφαλῶς κι εἶναι ἐπικίνδυνη ἡ ἀπαξίωση τῶν θεσμῶν ἐκ μέρους τῶν πολιτῶν. Ἀλλά κατά πόσον οἱ κατά ταυτότητα Ἕλληνες εἶναι πολίτες; Εἶναι ἰδιῶτες καί, ὅπως, ἐννοοῦσε τή λέξη ὁ Περικλῆς καί ὅπως ἐννοοῦν τή λέξη idiot οἱ ξένοι. Δέν ἔχουμε αἴσθημα πατρίδας, γιά νά ἔχουμε σοβαρούς θεσμούς καί σοβαρή πίστη στούς θεσμούς. Τά ὅρια τῆς πατρίδας μου εἶναι τά ὅρια τῆς … τσέπης μου”.
-Τί ἔχετε νά πεῖτε γιά τήν ἀπαξίωση τῆς πολιτικῆς καί τῶν ἐκπροσώπων της;
-“Για τό τίποτε δέν ἔχω νά πῶ τίποτε. Αὐτό τό τίποτε συγκροτεῖται ἀπό κάποια κομματικά ἤ οἰκογενειακά φέουδα. Ἀλλά, ὅταν μοιράζεις τό τίποτε, εἰσπράττεις ἕνα τίποτε. Ἔχουμε μία τιποτένια πολιτική, διότι ἐξαιτίας κυρίως τοῦ τηλεοπτικοῦ καί ραδιοφωνικοῦ ἐκμαυλισμοῦ ἐδῶ καί καιρό συγκροτοῦμε ἕνα σύνολο χαυνοπολιτῶν, δηλαδή κεχηναίων καί χασκόντων πολιτών”.
-Ποιό εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς χώρας μας, τό ὁποῖο θά μποροῦσε ἴσως νά θεωρηθεῖ ἡ βασική αἰτία τῆς γενικότερης καί κοινῶς ἀναγνωριζόμενης κοινωνικῆς παθογένειας σήμερα καί ποιά ἡ προτεινόμενη λύση του;
-“Υπό ἄλλες συνθῆκες θά σᾶς ἔλεγα ὅτι εἶναι ἡ «ἀπαιδία», ὅπως τή λέγει ὁ Πολυβίος. Ἡ ὑπογεννητικότητα. Διότι οἱ ἀρχοντοχωριάτες (μέ δανεικά παρακαλῶ!) κατά ταυτότητα Ἕλληνες προτιμοῦν ν’ ἀνατρέφουν σκυλιά καί ὄχι παιδιά. Ἄν ἤμουν ὑποκριτής θά σᾶς ἔλεγα ὅτι εἶναι ἡ φερόμενη (ἔτσι δέ λέμε τώρα;) οἰκονομική κρίση. Ἀλλά μία κρίση δέν κάνει κακό. Ἡ ἀκρισία, πού μᾶς ἔδερνε τόσον καιρό, ἦταν τό μεγάλο κακό. Ἡ κρίση μπορεῖ νά μᾶς κάνει καλό: νά «μάσουμε» ὄχι μόνο τά λεφτά ἀλλά κυρίως τά … μυαλά μας. Τήν μόνη λύση πού ἐδῶ καί δύο χρόνια προτείνω μέ τήν ἀρθρογραφία μου εἶναι ἡ προτροπή τοῦ Σεπτιμίου Σεβήρου: Laboremus (=ἄς ἐργαζόμαστε) καί ὄχι τό … ξαπλαρέμους”.
-Προσφέρεται σήμερα παιδεία ἀπό τό κράτος; Ἤ προσφέρεται κακοπαιδεία, ὑποπαιδεία καί ὑπνοπαιδεία;
-“Δεν ὑπάρχει κράτος? ὑπάρχει ἀκράτεια. Τό φερόμενο ὡς κράτος εἶναι ἕνας φορομπηχτικός μηχανισμός κι ἕνας τεράστιος ἑσμός παρασίτων. Συνεπῶς, αὐτό πού προσφέρεται σάν παιδεία εἶναι μία παρασιτική λειτουργία. Τούς τίτλους «κακοπαιδεία», «ὑποπαιδεία», «ὑπνοπαιδεία» χρησιμοποιῶ ἐδῶ καί μία τριακονταετία. Τά βιβλία μου «Ἀλαλία» καί «Ἀλεξία» καί τό πρόσφατα ἐκδοθέν ἀπό τόν «Ἁρμό», «Ἑλληνική παιδεία: Ἕνας νεκρός μέ … μέλλον», ξέρω ὅτι ἐνόχλησαν πολλούς. Ἀλλά αὐτό νομίζω ὅτι εἶναι ἡ ἀποστολή τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου: νά γίνεται σωκρατικός οἶστρος, ἔστω κι ἄν τό βραβεῖο μέ τό ὁποῖο θά τιμηθεῖ εἶναι τό … κώνειον!”.
-Πῶς πρέπει νά σταθεῖ ἡ Ἑλλάδα ἀπέναντι στήν πρόκληση τῆς ἐποχῆς μας; Πῶς μπορεῖ νά παίξει κάποιο ρόλο;
-“Η Ἑλλάς, ὡς ἔννοια πνευματική καί ἠθική, ναί? οἱ φερόμενοι τώρα ὡς Ἕλληνες ὄχι. Ἐκτός πιά κι ἄν ἐπιτραπεῖ στήν Ἑλλάδα νά ἐπιστρέψει στόν τόπο της. Τό νά λές πώς εἶσαι Ἕλληνας σήμερα στήν Ἑλλάδα κάνει κακό στήν ὑγεία καί στή σταδιοδρομία. Δέν διαπρέπουν οἱ ἀπόγονοί του Λεωνίδα ἀλλά τοῦ Ἐφιάλτη καί τοῦ Νενέκου. Ὡστόσο, ἡ ἀνθρωπότητα πού διαρκῶς βουλιάζει μέσα στό τέλμα μιᾶς προόδου πού δίνει τήν αἴσθηση καί τό ἄρωμα τοῦ βόθρου, θά αἰσθανθεῖ κάποια στιγμή τήν ἀνάγκη μιᾶς ὑγιοῦς ἀναπνοῆς. Ὅπως τά χρόνια της Ἀναγεννήσεως (ἀλλά καί μετά) ἰδανικό πρότυπο ἔγινε ὁ Ἕλληνας Ἄνθρωπος, τό ἴδιο θά συμβεῖ καί στά προσεχῆ χρόνια. Θά ξαναρχίσει διεθνῶς (στήν Κίνα ἄρχισε πυρετωδῶς) ἡ σπουδή τῆς ἀρχαίας μας γλώσσας, πού, ὅπως ἔγραψε παλιά ὁ Wilhelm Schultze, εἶναι «ἡ ἀνώτερη ἐκδήλωση τοῦ ἀνθρώπινου γλωσσοπλαστικοῦ δαιμονίου» (H?chste Manifestation des sprachbildendem Menschengreistes).
Τότε ὑπάρχει ἐλπίδα νά ὑψωθεῖ καί τοῦτος ὁ ἀσπόνδυλος, σάν μαλάκιο λαός, σέ ἔθνος. Διότι, ὅπως σωστά λένε οἱ Γερμανοί, πού μᾶς φόρεσαν τό καπίστρι τῆς «Τρόικας», τό ἔθνος εἶναι ἡ γλώσσα (“Die Nation ist die Sprache”). Ἡ κατάπτωσή μας ἄρχισε ἀπό τήν κατάπτωση τῆς γλώσσας μας. Ἔτσι ἐγίναμε, ὅπως λέει ὁ Μακρυγιάννης, «παλιόψαθα τῶν Ἐθνῶν». Ἀλλ’ ἄν θαύματα γίνονταν καί στό παρελθόν, γιατί νά μή γίνουν καί στό μέλλον; Οἱ πραγματικά θρησκεύοντες προσδοκοῦν «ἀνάστασιν νεκρῶν». Ἐγώ, πιό ὀλιγαρκής, προσδοκῶ τήν ἀνάσταση τοῦ φιλοτίμου μας. Κι ἄν εἶναι νά πεθαίνουμε, νά πεθαίνουμε γιά ἕνα φιλότιμο … Ἄμποτες!”.
