Ἀρχὴ νηστείας Μεγάλης Σαρακοστῆς
Μὲ αὐτὴν τὴν ὀνομασία χαρακτηρίζονται οἱ τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τρεῖς ἡμέρες ἀπόλυτης νηστείας, χωρὶς καθόλου φαγητὸ καὶ χωρὶς νερὸ (εἰ δυνατόν).
Ἀπὸ πολὺ παλιὰ, τόσο στοὺς ἱερεῖς καὶ μοναχοὺς ὅσο καὶ στοὺς λοιπούς Ὀρθοδόξους χριστιανοὺς γινόταν αὐτὸ τὸ προσκλητήριο: Νὰ ξεκινήσουν θεληματικὰ τὴν πνευματική τους ἄθληση μ᾿ αὐτὸν τὸν δυναμικὸ τρόπο, τὸ ἱερὸ Τριήμερο.
Μέσα σ᾿ αὐτὲς τὶς τρεῖς ἡμέρες, μὲ τὴ στέρηση τῆς τροφῆς αἰσθάνεται ἀναμφισβήτητα ὁ ἄνθρωπος σαφῆ ἀτονία. Ὁ σωματικὸς τόνος μετριάζεται, τὰ πόδια κόβονται, ἡ γλῶσσα ἀδυνατεῖ νὰ ὑπερλειτουργεῖ. Τὸ αἴσθημα τῆς πείνας ἐντείνεται. Ἡ δίψα κορυφώνεται. Στενοχωρεῖται ἀκραῖα ἡ ἀνθρώπινη φύση. Γι᾿ αὐτὸ προϋπόθεση γιὰ τὴν ἄσκηση αὐτὴ εἶναι ἡ ἐλεύθερη θέληση… (ὄχι ἐξωτερικὴ πειθαναγκαστικὴ ἐπιβολὴ) καὶ ἡ εὐχὴ τοῦ πνευματικοῦ, δηλαδὴ ἡ χαρισματικὴ εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Κυρίου μας, Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Καί… μιὰ δεύτερη ἀπαραίτητη προϋπόθεση: Δὲν πρέπει ὁ νηστεύων νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ κανένα θέμα λυπηρὸ ἢ συνταρακτικό. Δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀφήσει καμμιὰ ἀνθρωποκτόνο μέριμνα νὰ τὸν συγκλονίσει. Οἱ ἀκροβάτες δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τίποτε ἄλλο κατὰ τὶς κρίσιμες στιγμὲς τῆς ἀκροβασίας τους, παρὰ μόνο μὲ τὸ πῶς θὰ τελειώσουν τὴν συγκεκριμένη ἀκροβασία τους. Ἔτσι καὶ ὁ χριστιανὸς πού “κάνει τριήμερο”. Κάνει μιὰ πνευματικὴ ἀκροβασία. Ὄχι βέβαια ἐπικίνδυνη. Κανεὶς δὲν ἀρρώστησε ἀπὸ τὴ νηστεία. (Οἱ γιατροὶ ἄλλωστε συνιστοῦν κατὰ καιροὺς διαστήματα ἀποτοξινώσεως). Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἁπτὴ καὶ ἄφθονη τὶς ἡμέρες αὐτές. Εἶναι πάντως μιὰ ὁριακὴ κατάσταση γιὰ τὸν ψυχοσωματικὸ ὀργανισμό. Ἄν, λοιπόν, ὁ νηστεύων δὲν προσέξει καὶ ἀφεθεῖ σὲ ἔντονα λυπηρὲς ἢ ταραχώδεις προκλήσεις, τότε καὶ ψυχικὰ δὲν θὰ ὠφεληθεῖ ἀλλὰ καὶ σωματικὰ θὰ καταρρεύσει.
Μιὰ παλιὰ λαϊκὴ παροιμία λέγει: “Σὰν συλλογιέται ὁ παπᾶς τὸ Τριήμερο, μαύρη Τουρνὴ (Τυρινὴ) τοῦ πάει. Μ᾿ ἄλλα λόγια: Λίγες μέρες πιὸ πρίν, δηλαδὴ τὴν Τυρινὴ ἑβδομάδα, ὅταν ὁ παπᾶς ἀναλογίζεται τὸ Τριήμερο ποὺ ἔχει νὰ κάνει, μαύρη Τυρινὴ κάνει. Ἔχει δυσκολία τὸ τριήμερο. Ἔχει στένωση. Ἔχει …πένθος.
Ἔτσι ὅμως ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος “εἰς ἑαυτόν”. Ἀρχίζει ἀμέσως, αὐτόματα θὰ λέγαμε, νὰ βλέπει τὸν ἑαυτό του ὑπαρξιακὰ καὶ πνευματικὰ, ὅσο ποτὲ ἄλλοτε. Πρέπει νὰ τὸ τονίσουμε αὐτό. Βλέπει ὁ χριστιανὸς τὶς ἐλλείψεις του, τὴν πνευματική του φτώχεια, τὰ πάθη του, τὶς ἀδυναμίες του, τὴν γύμνια του ἀπὸ κάθε ἀρετή. Ξεπερνάει κάθε στενὴ ἠθικιστικὴ ἀξιολόγηση τοῦ ἑαυτοῦ του καὶ περνάει μὲ ρεαλισμὸ στὴν ταπείνωση. Βλέπει, ἴσως γιὰ πρώτη φορά, κάθε φορὰ πού κάνει τριήμερο, τὴν ξεραΐλα του, τὸ ἄμορφο χάος ἐντός του, τὴν ἄβυσσο τοῦ “εἶναι” του. Ὕστερα ἀρχίζει φυσικὰ νὰ ὁδηγεῖται στὴν ἀνάγκη νὰ ἐργασθεῖ πνευματικὰ γιὰ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου. Μὰ πιὸ πολὺ αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη νὰ ἀφεθεῖ στὸν Σωτῆρα Χριστὸ, γιὰ νὰ τὸν ποδηγετήσει στὰ μυστικὰ καὶ ὑπέροχα Μυστήρια τῆς ἐν Χρὶστῷ πνευματικῆς ζωῆς. Τὸ ἱερὸ τριήμερο, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, περνάει πιὸ εὔκολα ἀπ᾿ ὅτι ἀρχικὰ φαίνεται.
Μὲ αὐτὴ τὴν γερὴ πνευματικὴ βάση, τὸ ἱερὸ Τριήμερο, προχωράει ἐνθουσιαστικὰ ὅλη ἡ Μ. Τεσσαρακοστή.
Γλυκύτατος καρπὸς ὅλων αὐτῶν εἶναι ἡ μεγαλειώδης συναίσθηση τῆς λαμπροφόρου ἡμέρας τῆς Ἀναστάσεως. Τὸ ἀναστάσιμο μυστικὸ θεοπανηγύρι μέσα στὴν ὀρθόδοξη καρδιά.
