Ἡ Νορβηγία θεωρεῖται πρότυπο δημοκρατικῆς ἐξέλιξης. Ἡ ἁρμονική σύνθεση τῆς ἀτομικῆς ἐλευθερίας, τῆς ἐλεύθερης ἀγορᾶς καί τῶν αὐστηρῶν κανόνων ἀναδιανομῆς τοῦ εἰσοδήματος, μᾶς ἔχουν προσφέρει τήν πιό ἀποδεκτή μορφή τοῦ κράτους-πρόνοιας παγκοσμίως. Καί ὅμως ἕνας ἀκροδεξιός ρατσιστής (ὁ Ἀντερς Μπέχρινγκ Μπρέιβικ), φορώντας ἰδεολογικές παρωπίδες, δολοφόνησε σχεδόν ὀγδόντα νέους συμπατριῶτες του γιά νά «ξυπνήσει» τήν «ἀδιάφορη» νορβηγική κοινωνία ἐνάντια στούς κινδύνους τοῦ ραγδαίου ἐξισλαμισμοῦ τῆς Εὐρώπης. Αὐτή ἡ βάρβαρη ἀνθρωποθυσία ἀξίζει νά προβληματίσει ἰδιαίτερα καί τή χώρα μας, ἡ ὁποία ἀντιμετωπίζει σήμερα μία ἄγρια ἐπίθεση κατά τῶν δημοκρατικῶν της θεσμῶν. Ἡ λογική «ὁ σκοπός ἁγιάζει τά μέσα» εἶχε ὁδηγήσει παρανοϊκούς ὁραματιστές (εὔκολα παραδείγματα μᾶς δίνουν ὁ Χίτλερ καί ὁ Στάλιν) σέ θηριωδίες ἀνυπολόγιστου μεγέθους. Τό τελευταῖο πράγμα πού χρειαζόμαστε στήν Ἑλλάδα εἶναι νά καλλιεργηθοῦν καί πάλι χιλιαστικές νοοτροπίες ἀπό ἐκκολαπτόμενους «ἐθνοσωτῆρες».
Ἡ Ἑλλάδα δέν εἶναι Νορβηγία. Τά προβλήματά μας εἶναι ὁρατά: κατακερματισμένη κοινωνία, δυσθεώρητο δημόσιο χρέος, ὑδροκεφαλισμός τοῦ δημόσιου τομέα, πελατειακές σχέσεις ἀνάμεσα σέ πολίτες καί πολιτικούς, ἀκατάσχετος λαϊκισμός, ὀγκώδης φοροδιαφυγή καί συνεχιζόμενη κρατική καί κοινωνική διαφθορά. Τό κόστος τῶν περικοπῶν συντάξεων καί μισθῶν, ἡ κλιμακούμενη ὕφεση, ἡ αὐξανόμενη ἀνεργία καί ἡ ἀτιμωρησία πολιτικῶν προσώπων πού κατηγοροῦνται γιά ἀπιστία καί κατάχρηση δημόσιου χρήματος, τροφοδοτοῦν τό λεγόμενο κίνημα τῶν ἀγανακτισμένων. Τά πανεπιστήμιά μας ἀντιμετωπίζουν τή μεγαλύτερη κρίση ποιότητας τῆς μεταπολιτευτικῆς περιόδου. Οἱ πρυτάνεις διακηρύσσουν ὅτι δέν θά ἐφαρμόσουν μελλοντικούς νόμους τοῦ κράτους. Οἱ ἰδιοκτῆτες ταξί ἔχουν πάρει τόν νόμο στά χέρια τους. Ἀρκετά ἀπό τά μέσα ἐνημέρωσης ἀναπαράγουν τήν ἄκρατη ἀπαισιοδοξία. Διαδικτυακά μπλόγκ καυτηριάζουν ἀσύδοτα ἄτομα καί θεσμούς. Κασσανδρικές προφητεῖες δίνουν καί παίρνουν: προβλέπουν «κατοχή τῶν τροϊκανῶν, ἀναπόφευκτη χρεοκοπία, ἐπιστροφή στή δραχμή, καί ἀπαλλαγῆ ἀπό τά δεσμά τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης». Λέξεις ὅπως «ὀργή, πόλεμος, αἷμα, καί ἀνυπακοή» ἔχουν γίνει συνθήματα πού περιμένουν κάποιους δικούς μας Μπρέιβικ.
Πρέπει νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι οἱ δημοκρατίες εἶναι ἀνθεκτικά, ἀλλά ὄχι καί ἄτρωτα καθεστῶτα. Βασίζονται γιά τή νομιμοποίησή τους στήν ἀποδοχή τῆς μεσαίας ἤ ἀστικῆς τάξης εὔπορων (συνήθως) κοινωνιῶν. Γιά τόν Ἀριστοτέλη, ἡ φθαρμένη ἔκφανση τῆς δημοκρατίας ἦταν ἡ «ὀχλοκρατία». Ἀλλά οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες τό ἔχουμε παρακάνει, προβάλλοντας μία «τέλεια καί καθαρή δημοκρατία», πού σέ τελευταία ἀνάλυση δέν ὑπάρχει. Βομβαρδιζόμαστε ἀπό ταμπέλες-συνθήματα ὅπως πλουτοκρατία, οἰκογενειοκρατία, κομματοκρατία, κλεπτοκρατία, φαυλοκρατία, μιντιοκρατία, τοκογλυφοκρατία, καί πάει λέγοντας. Ἄρα τί εἴχαμε τί χάσαμε σέ ἁπλοελληνικά; Οἱ «ἀγανακτισμένοι πολίτες» πού μουντζώνουν ρυθμικά τό Κοινοβούλιο δέν ἀντιλαμβάνονται ὅτι καί αὐτοί εἶναι ἀναπόσπαστα ἐξαρτήματα τοῦ ἑλληνικοῦ προβλήματος. Δέν βλέπουν ὅτι ἡ δημοκρατία, παρά τά τρωτά της, εἶναι ἡ λιγότερο προβληματική μορφή διακυβέρνησης πού ἡ ἀνθρωπότητα ἔχει ἐφεύρει. Δέν ἀντιλαμβάνονται ὅτι ἡ μεμπτή συμπεριφορά συγκεκριμένων πολιτικῶν ἤ κομμάτων δέν πρέπει νά ὁδηγήσει σέ ἀναζήτηση ἰδεατῶν παραδείσων, ἰδίως ὅταν αὐτοί πραγματοποιοῦνται μέ βίαια/ἐπαναστατικά μέσα. Δέν διδάχθηκαν τίποτα ἀπό τήν πρόσφατη Ἱστορία μας, ὅπου συνθήματα τοῦ τύπου «Ἑλλάς Ἑλλήνων Χριστιανῶν» κατέληξαν στήν ἐπιβολή μίας σκοταδιστικῆς δικτατορίας.
Οἱ πρόσφατες ἀποφάσεις στή Σύνοδο Κορυφῆς τῆς Εὐρωζώνης προσφέρουν μία νέα προοπτική καί μία δεκαετῆ περίοδο ἀσφάλειας γιά τόν μέσο Ἕλληνα. Ἀλλά τώρα ἔφθασε ἡ ὥρα γιά τήν ἐκλεγμένη κυβέρνηση νά ἐφαρμόσει τίς διεθνεῖς δεσμεύσεις της: τήν πάταξη τῆς φοροδιαφυγῆς, τίς ὀρθολογικά σχεδιασμένες ἰδιωτικοποιήσεις τῶν ΔΕΚΟ, καί κυρίως μία φορολογική μεταρρύθμιση πού μαζί μέ τά διαρθρωτικά προγράμματα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης θά δώσει νέα ζωή στήν ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας. Μέχρι τίς ἑπόμενες ἐκλογές ὑπάρχει περιθώριο δύο ἐτῶν γιά ἀγανακτισμένους καί ἄλλους πολίτες πού κακίζουν τό ὑπάρχον πολιτικό σύστημα νά προσφέρουν ἐναλλακτικές λύσεις. Τίποτε δέν ἐμποδίζει Ἕλληνες ἐπιχειρηματίες, συνδικαλιστές, ἐπιστήμονες, ἀπόστρατους ἀξιωματικούς, ἀκόμη καί ἐν ἐνεργεία κληρικούς νά συμπήξουν νέους κομματικούς ὀργανισμούς. Ἡ κριτική εἶναι πάντοτε χρήσιμη, ἀρκεῖ νά μή συνοδεύεται ἀπό βίαιους προπηλακισμούς Ἑλλήνων πολιτικῶν. Πρέπει ἐπιτέλους νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι οἱ ὅποιες λύσεις γιά τά προβλήματα τοῦ τόπου μας θά γίνουν μέ τό ὑπάρχον ὑλικό πού λέγεται ἑλληνικός λαός. Σέ τελευταία ἀνάλυση δέν εἴμαστε τά Σόδομα καί Γόμορρα στόν χῶρο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.
Στούς κοινωνικούς κύκλους τῆς χώρας μᾶς τίθεται συχνά τό ἐρώτημα ἐάν τό «ἑλληνικό DNA» μᾶς καταδικάζει στήν προχειρότητα, τήν ἀνοργανωσιά, τήν ἀναβλητικότητα καί τόν ὠχαδερφισμό. Μήπως εἴμαστε καταδικασμένοι ἀπό τή φύση μας νά γεμίζουμε τήν καρδάρα μέ γάλα, καί τήν τελευταία στιγμή νά τῆς δίνουμε μία γερή κλωτσιά στό ὄνομα τῶν ἐπιμέρους φιλονικιῶν μας; Τήν καλύτερη ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό μου ἔδωσε φίλος μου, κορυφαῖος Ἕλληνας ὀγκολόγος, πού στή δεκαετία τοῦ 1970 ἐξειδικευόταν στίς ΗΠΑ: «Ἐπέστρεφα στήν Ἀθήνα», εἶπε, «μέ πτήση τῆς Ὀλυμπιακῆς ἀπό τή Νέα Ὑόρκη. Στήν πλειονότητά τους οἱ ἐπιβάτες ἦταν Ἕλληνες. Μπαίνοντας στό ἀεροπλάνο ἀκολουθοῦσαν μέ ὑπομονή τίς ὑποδείξεις τοῦ προσωπικοῦ. Ὅλα ἔγιναν γρήγορα καί ἀποτελεσματικά. Ἀλλά ὅταν προσγειωθήκαμε στό Ἑλληνικό ἔγινε ἡ μεγάλη μεταμόρφωση. Κυριολεκτικά ἀκολούθησε πανικός, συνωστισμός, καί ἐκνευρισμός: μέ τρεῖς λέξεις ἔγινε ἡ συμπεριφορά τῆς ἀγέλης. Οἱ ἴδιοι ἄνθρωποι μέ τό ἴδιο DNA στήν Ἀθήνα καί στή Νέα Ὑόρκη! Ἡ διαφορά συμπεριφορᾶς προφανῶς ὀφειλόταν στίς προσδοκίες τῶν ἐπιβατῶν ὡς πρός τούς κανόνες τοῦ παιχνιδιοῦ. Ἐκεῖ… οἱ κανόνες ἐφαρμόζονταν καί λειτουργοῦσαν μέ αὐστηρότητα. Ἐδῶ… ὅποιος πρόλαβε, τόν Κύριον εἶδε».
* Ὁ κ. Θεόδωρος Κουλουμπής εἶναι ὁμότιμος καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.
