Ἑνὸς νέου ἀνθρώπου καὶ γιατροῦ τὴν ἱερὴ μνήμη ἑορτάζει καὶ τιμᾶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία, τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρα καὶ ἰαματικοῦ Παντελεήμονος. Ἀπὸ τὴν πρώτη ἐποχὴ ἡ Ἐκκλησία ἔχει σὲ μεγάλη τιμὴ ὅσους, ποὺ βαπτίζονται στὸ αἷμα τους, καὶ δίνουν τὴν καλὴ ὁμολογία καὶ τὴ μαρτυρία Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μετὰ τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο, τοὺς ἀσωμάτους Ἀγγέλους, τὸν πρόδρομο Ἰωάννη καὶ τοὺς πανευφήμους Ἀποστόλους, καθὼς ἀκοῦμε κάθε ἥμερα στὴν Ἀπόλυση τῆς ἱερῆς Ἀκολουθίας, ἡ Ἐκκλησία μνημονεύει τοὺς καλλινίκους Μάρτυρες καὶ ζητάει τὴν πρεσβεία τους, γιὰ νὰ μᾶς ἐλεήσει καὶ νὰ μᾶς σώσει ὁ Θεός.
Ὁ ἅγιος Παντελεήμων εἶναι ἀπὸ τὰ ἔνδοξα θύματα τοῦ μεγάλου διωγμοῦ τοῦ Διοκλητιανοῦ. Τὸ 303 ὁ γέρος πιὰ Διοκλητιανός, αὐτοκράτορας τοῦ ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους, ὑπέγραψε τὸ διάταγμα γιὰ τὴν ἐξόντωση τῶν χριστιανῶν. Πατρίδα τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος ἦταν ἡ Νικομήδεια, ὅπου ἦσαν καὶ τὰ ἀνάκτορα τοῦ Διοκλητιανοῦ. Ὁ πατέρας του, Εὐστόργιος τὸ ὄνομα, ἦταν εἰδωλολάτρης, πλούσιος κι ἀνώτερος ἀξιωματοῦχος τοῦ κράτους. Ἡ μητέρα του, Εὐβούλη τὸ ὄνομα, ἦταν χριστιανὴ κι ἔσπειρε φυσικὰ τὰ πρῶτα σπέρματα τῆς πίστης καὶ τῆς εὐσέβειας στὴ ψυχὴ τοῦ παιδιοῦ της· πέθανε ὅμως πρόωρα καὶ τὸ παιδὶ ἔμεινε στὴ φροντίδα τοῦ πατέρα του.
Ὅταν ὁ Παντολέων ἦλθε σὲ ἡλικία, Παντολέων ἦταν πρῶτα τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, ὁ πατέρας του τὸν ἐμπιστεύθηκε στὸν ἀνακτορικὸ γιατρὸ Εὐφρόσυνο, γιὰ νὰ σπουδάσει κοντά του τὴν ἰατρική. Τότε ὁ Παντολέων γνωρίσθηκε μὲ τὸ χριστιανὸ ἱερέα Ἐρμόλαο [ἑορτάζει 26 Ἰουλίου] καὶ συνδέθηκε μαζί του μὲ ἱερὴ φιλία καὶ ἀγάπη. Εἶναι μεγάλο εὐεργέτημα στὰ νεανικὰ καὶ κρίσιμα χρόνια του νὰ πέσει κανεὶς στὰ χέρια ἑνὸς ἁγίου συμβούλου καὶ παιδαγωγοῦ.
Ὁ Παντολέων μὲ τὰ σπέρματα μέσα του τῆς πίστης καὶ τῆς εὐσέβειας καὶ μὲ τὴ σοφὴ χειραγωγία του Ἐρμολάου, σπούδασε τὴν ἰατρική, κι ἦταν τώρα ἕνας νέος, γεμᾶτος ἐλπίδες γιὰ ἕνα λαμπρὸ μέλλον ποὺ τὸν περίμενε. Ἕνας ἀριστοκράτης, ὑγιής, ὡραῖος καὶ πλούσιος νέος καὶ γιατρός.
Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα του, ὁ Παντολέων, μὲ τὴν προτροπὴ καὶ τοῦ ἱερέα διδασκάλου του Ἐρμολάου, ἀπελευθέρωσε τοὺς δούλους του, πούλησε τὴν περιουσία του καὶ τὴ μοίρασε στοὺς φτωχοὺς κι ἄρχισε νὰ ἀσκεῖ τὸ ἔργο τοῦ γιατροῦ. Θεράπευε καὶ φρόντιζε τοὺς ἀρρώστους, χωρὶς νὰ παίρνει καὶ νὰ δέχεται χρήματα. Ἐκτελοῦσε ἔτσι τὴν ἐντολὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἔστελνε τοὺς Ἀποστόλους στὸ κήρυγμα καὶ τοὺς ἔλεγε· «δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε». Ὁ ἅγιος Παντελεήμων εἶναι ὁ γιατρὸς ὁ «μιμητὴς ὑπάρχων τοῦ Ἐλεήμονος», δηλαδὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τὸ 303 ξέσπασε ὁ διωγμὸς κι ὁ ἅγιος Παντελεήμων, ἀπὸ φθόνο συναδέλφων του γιατρῶν, βρέθηκε κατηγορούμενος ὡς χριστιανός. Ὅταν ἀνακρίνεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸ Διοκλητιανό, ὁ Παντολέων ἀπαντᾶ μὲ πίστη καὶ θάρρος· «Εἶμαι χριστιανός! Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός!», Τότε ὁ αὐτοκράτορας τοῦ λέγει· «Λυποῦμαι τὰ νιᾶτα σου, Παντολέον. Θυσίασε στοὺς Θεούς, γιὰ νὰ μὴν ἔχεις τὴν τύχη ὅσων, ποὺ ὡς τὰ τώρα πῆγαν χαμένοι». Κι ὁ Παντολέων ἔδωκε τὴν τελευταία ἀπάντηση· «Οὔτε μὲ ὑποσχέσεις οὔτε μὲ ἀπειλὲς μὲ κερδίζεις, Βασιλιᾶ. Δὲν θὰ προδώσω τὸ Χριστό, γιὰ τὸν ὁποῖο μακάρι νὰ ἀξιωθῶ νὰ πεθάνω».
Ἔξαλλος ἀπὸ θυμό, ὁ Διοκλητιανὸς παρέδωσε τὸν Παντολέοντα στὰ χέρια τῶν βασανιστῶν. Τὸν ἔδειραν καὶ τοῦ ξέσχισαν τὸ σῶμα· τὸν ἔκαψαν μὲ λαμπάδες καὶ τὸν βούτηξαν σὲ βρασμένο μολύβι· τὸν ἔριξαν γιὰ νὰ τὸν κατασπαράξουν τὰ θηρία. Σὲ ὅλα ὁ Θεὸς τὸν φύλαξε, ὥστε νὰ θαυμάζουν οἱ βασανιστὲς καὶ νὰ ὁμολογοῦν κι αὐτοὶ τὸ Χριστό. Τὸ τέλος ἦταν ὁ ἀποκεφαλισμός. Τὴ μιὰ ἡμέρα ἀποκεφαλίστηκε ὁ ἱερέας Ἐρμόλαος καὶ τὴν ἄλλη ὁ γιατρὸς Παντολέων. Τὴ στιγμὴ ποὺ ἔπεφτε ἡ κεφαλή του, ἀκούστηκε φωνὴ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ· «Ἀπὸ σήμερα Παντελεήμων θὰ εἶναι τὸ ὄνομά σου»! Ὄνομα, ποὺ ταιριάζει στὸ γιατρό, ὁ ὁποῖος ἄσκησε τὴ φιλάνθρωπη ἐπιστήμη του «μιμητὴς ὑπάρχων τοῦ Ἐλεήμονος». Ἀμήν.
