Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης ἀθανάτου Πατρός, οὐρανίου, ἁγίου, μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλθόντες ἐπί τὴν ἡλίου δύσιν, ἴδόντες φῶς ἑσπερινὸν ὑμνοῦμεν Πατέρα, Ὑιόν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν. Ἄξιον σὲ ἐν πᾶσι καιροῖς υμνείσθαι φωναῖς αἰσίαις, Υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν ὁ διδοὺς δι’ ὃ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει.
Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, πού εἶσαι τὸ γλυκὸ φῶς τῆς ἁγίας δόξας τοῦ ἀθανάτου, τοῦ οὐρανίου, τοῦ ἁγίου, τοῦ μακάριου Πατέρα σου, τώρα πού φτάσαμε στὴν δύση τοῦ ἥλιου καὶ εἴδαμε τὸ ἑσπερινὸ φῶς, ὑμνοῦμε τὸν Πατέρα, ἐσένα τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸν ἕνα Θεό. Πρέπει σὲ κάθε ὥρα καὶ στιγμὴ νὰ σὲ ὑμνοῦμε μὲ καθαρὲς ψυχὲς καὶ χαρούμενες φωνές, Υἱὲ Θεοῦ, γιατί ἐσὺ δίνεις τὴν ζωὴ καὶ γι’ αὐτὸ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει.
Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία (Φῶς Ἱλαρόν)
Ἡ Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία (Φῶς Ἱλαρὸν) εἶναι ἀρχαῖος ὕμνος, ποὺ συνδέθηκε μὲ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους. Ἡ ὕπαρξη τοῦ ὕμνου αὐτοῦ μαρτυρεῖται ἤδη ἀπὸ τὸν 4ο μ.Χ. αἰῶνα. Μάλιστα, ὁ Μέγας Βασίλειος ἀναφέρεται στὴν ὕπαρξή του καὶ τὸν χαρακτηρίζει ὡς «ἀρχαίαν φωνήν». Ἀπὸ τὴ μαρτυρία αὐτὴ συνάγεται, ὅτι ἡ Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία ἀπηχεῖ λατρευτικὴ παράδοση πολὺ ἀρχαιότερη τοῦ 4ου μ.Χ. αἰῶνος.
Ἡ σύνθεση τοῦ ὕμνου ἀποδίδεται στὸν μάρτυρα Ἀθηνογένη, ὁ ὁποῖος, κατὰ τὴν παράδοση, τὸν ἐκφώνησε, τὴν ὥρα ποὺ τὸν ὁδηγοῦσαν στὸ μαρτύριο. Ὁ ὕμνος, μὲ ποιητικὴ γλῶσσα, ἀπευθύνεται πρὸς τὸν Χριστό, τὸν ὁποῖο καὶ ὀνομάζει Φῶς Ἱλαρόν. Τὸ Ἱλαρόν, ὅμως, αὐτὸ Φῶς, εἶναι διαφορετικό, ὡς πρὸς τὴν φύση Του, ἀπὸ τὸ κτιστὸ φῶς τοῦ ἥλιου, γιατί εἶναι το «(Φῶς) τῆς Ἁγίας Δόξης τοῦ Ἀθανάτου, Οὐρανίου καὶ Μάκαρος Θεοῦ Πατρός». Σὲ αὐτὸ τὸ Ἄκτιστο Φῶς τῆς Ἁγίας Δόξης, ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, ἀνάγουν οἱ χριστιανοὶ λατρευτικὰ τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά τους, κάθε φορά, πού, «ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν», βλέπουν τὸ «ἑσπερινὸν φῶς» τοῦ φυσικοῦ ἥλιου, καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ μυσταγωγικὴ ἀναγωγὴ αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκη νὰ ὑμνήσουν «Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν».
Ὁ ἐπίλογος τοῦ ὕμνου, ἀπευθυνόμενος, ὅπως καὶ ὁ ὑπόλοιπος ὕμνος, πρὸς τὸν Χριστό, δικαιολογεῖ τὴν πνευματικὴ αὐτὴ ἀντίδραση τῶν χριστιανῶν στὴν θέα τοῦ ἑσπερινοῦ φωτός, γιατί «…Ἄξιον Σὲ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνῆσθαι φωναῖς ὁσίαις, Υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὃ ὁ κόσμος Σὲ δοξάζει».
