Μέ τήν πρώτη ἀνάγνωση τῆς φωτογραφίας αἰσθάνεσαι ἀνακούφιση. Ἐπιτέλους, σέ μία πολύ δύσκολη στιγμή γιά τή χώρα, στό χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ, ὅπως ὁμολογεῖ ὁ πρωθυπουργός μας, δέν εἴμαστε μόνοι. Ἔπειτα ἀπό ὅσα συνέβησαν τίς τελευταῖες ἡμέρες, τά δυσμενῆ (ἕως συκοφαντικά) δημοσιεύματα στόν διεθνῆ Τύπο, τήν ἀνεξέλεγκτη καί κερδοσκοπική συμπεριφορά τῶν «ἀγορῶν», τήν πληγωμένη ἀξιοπιστία μας παντοῦ σέ μικρές καί μεγάλες συνάξεις τῶν ἰσχυρῶν, δέν πιστεύω ὅτι αὐτή ἡ προχθεσινή πλαισίωση τοῦ Ἕλληνα πρωθυπουργοῦ καί τῆς Ἑλλάδας πηγάζει ἀπό αἰσθήματα εὐρωπαϊκῆς ἀλληλεγγύης. Τά συναισθήματα εἶναι ἀσταθῆ καί ἀβέβαια, οἱ ἀνάγκες καί τά συμφέροντα, ἀκόμη καί ὅταν ἐκδηλώνονται μέ ἀλληλεγγύη, εἶναι σταθεροί παράγοντες καί διαμορφώνουν συμπεριφορά. Ἀπό τό σημεῖο αὐτό ἀρχίζει τό αἴνιγμα: τί περιμένουν ἀπό μᾶς καί ποιές ὑποχρεώσεις ἔχουμε ἀναλάβει ἔναντι τῆς ἀλληλεγγύης ποὺ μᾶς προσέφεραν; Ὁ Ἕλληνας πρωθυπουργός, στό μέσον της φωτογραφίας, εἶναι τό προστατευόμενο πρόσωπο. Ταυτόχρονα, ὅμως, εἶναι καί πρόσωπο μέσα σέ αὐστηρό κλοιό, σέ κλοιό προστασίας καί ἀλληλεγγύης σέ κομψότερη ἔκφραση.
Εἶναι πολύ νωρίς γιά νά καταλάβουμε τί ἀκριβῶς σημαίνει καί ποῦ θά καταλήξει αὐτή ἡ ἀπόφαση τῆς Ε.Ε. Πῶς θά ἐξελιχθεῖ, ποιές ἀντίρροπες δυνάμεις θά συναντήσει καί ποιά μορφή θά πάρει. Πολλοί πιστεύουν ὅτι εἶναι ἡ ἀρχή διαμόρφωσης (ἤ ἡ θέσπιση διαδικασιῶν γιά τή διαμόρφωση) ἑνιαίας κοινῆς πολιτικῆς τῆς Ε.Ε. ἤ τουλάχιστον τῆς Εὐρωζώνης μέ ἐπίκεντρο τή σταθερότητα τοῦ εὐρώ.
Ἄν καί εἶναι νωρίς γιά νά κατανοήσουμε κινήσεις καί πρωτοβουλίες πού ὑπερβαίνουν τά ὅριά μας, ἀπό καιρό γνωρίζουμε πολύ καλά τί σημαίνουν γιά μᾶς. Αὐτά πού περιμένουν ἀπό ἐμᾶς δέν προκύπτουν τόσο ἀπό μεγάλες καί ἀποφασιστικές διεθνεῖς πρωτοβουλίες. Τό μέγιστο μέρος τῶν ἀλλαγῶν καί τῶν μεταρρυθμίσεων πού οἱ ἄλλοι περιμένουν ἀπό μᾶς, ἀλλά κατά κάποιο ἀντιφατικό τρόπο καί ἐμεῖς ἀπό τόν ἑαυτό μας, εἶναι περισσότερο ἀπαίτηση κοινῆς λογικῆς παρά μεγάλων κινήσεων καί πρωτοβουλιῶν. Εἶναι ἀπαίτηση κοινῆς λογικῆς νά ἀποκτήσουμε διοίκηση ἀποτελεσματική μέ μικρότερο κόστος, φορολογικό σύστημα περισσότερο δίκαιο, ἀσφαλιστικό λιγότερο παράλογο καί λιγότερο δαπανηρό, ἐκπαιδευτικό σύστημα πού νά λειτουργεῖ ἀπρόσκοπτα καί ὁμαλά μέ συγκεκριμένες ἐπιδιώξεις καί συγκεκριμένο ἀποτέλεσμα.
Μέχρι τώρα, ὅλες οἱ πολιτικές δυνάμεις, ὑπό τήν πίεση «λαϊκῶν αἰτημάτων» κάθε φορὰ πού διαπιστώνουν σοβαρά ἐλλείμματα στά κεντρικά αὐτά συστήματα διαχείρισης, καταφεύγουν στό… κράτος νά τά καλύψει παραγνωρίζοντας ὅτι τό κράτος ταυτίζεται μέ τά συστήματά του καί ἄν τά τελευταῖα εἶναι ἐλλειμματικά, ἐλλειμματικό εἶναι καί τό κράτος. Δέν εἶναι μόνο ἡ ψευτο-Ἀριστερά πού κάθε τόσο κατεβαίνει στούς δρόμους καί θορυβωδῶς ἐξαπολύει αὐθαίρετες μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις, γνωρίζοντας πολύ καλά ὅτι εἶναι ἀδύνατον νά ἱκανοποιηθοῦν ἀπό ἕνα ἐλλειμματικό κράτος, στό ὁποῖο ἀποκλειστικά παραπέμπει. Ὅλα αὐτά τά χρόνια (καί ὄχι μόνο τά χρόνια διακυβέρνησης ἀπό τή Ν.Δ.) οἱ κυβερνήσεις φόρτωναν στό κράτος τά σοβαρά ἐλλείμματα τῶν συστημάτων διαχείρισης καί τήν πελατειακή ἱκανοποίηση λαϊκῶν αἰτημάτων, λογικῶν ἤ παράλογων ἀδιακρίτως. Καί ἐπειδή τό κράτος δέν μποροῦσε πλέον νά καταφύγει στόν Χολαργό γιά νά τυπώσει εὐρώ, αὐτή ἡ εὐχέρεια τοῦ ἀφαιρέθηκε, τά ἐλλείμματα δέν ἐξαφανίζονταν, ἀλλά συσσωρεύονταν καί διογκώνονταν στό δημόσιο χρέος.
Θά εἶχε ἐνδιαφέρον νά καθήσουμε καί νά ὑπολογίσουμε ποῦ μοιράστηκαν ἤ ποῦ σπαταλήθηκαν τά δανεικά ἤ τά χρήματα πού πήραμε ἀπό τήν Εὐρώπη. Γιά νά ἑρμηνεύσουμε καί τίς μεγάλες εἰσοδηματικές διαφορές πού παρατηρήθηκαν τά τελευταία χρόνια. Σέ μιὰ κοινωνία σοβιετοποιημένη σέ μεγάλο βαθμό, μέ κράτος μεγάλο καί σπάταλο, μέ τήν κρατικίστικη ἀντίληψη νά ἔχει εἰσχωρήσει στά λαϊκά στρώματα καί κυριαρχήσει σάν ὅραμα, εἶναι πολύ φυσικό τά ὀργανωμένα καί ἰσχυρά συμφέροντα, μέ τά μέσα πίεσης πού διαθέτουν, νά ἀποσποῦν, θεμιτά ἤ ἀθέμιτα, σοβαρά μερίδια.
Ἡ ζωή μας καί ἡ εἰκόνα τῆς χώρας ἄλλαξαν ὅλα αὐτά τά χρόνια. Οἱ ὄροι διαβίωσης βελτιώθηκαν σημαντικά. Πλησιάσαμε τήν Εὐρώπη σέ καταναλωτικές συνήθειες, πού μᾶς ὁδήγησαν στήν αὐταπάτη ὅτι μποροῦμε νά ἐξομοιώσουμε καί τά εἰσοδήματα, τά ἀναγκαῖα νά ὑπηρετήσουν τή νέα κατανάλωση. Δέν καταφέραμε, ὅμως, νά ἀνανεώσουμε, νά ἐκσυγχρονίσουμε καί νά προσαρμόσουμε τήν παραγωγική μας μηχανή καί νά κατακτήσουμε σταθερή θέση στό ἀνταγωνιστικό πεδίο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.
Ἄς ἐλπίσουμε ὅτι ἡ προχθεσινή φωτογραφία θά μᾶς βοηθήσει νά καταλάβουμε ποῦ βρισκόμαστε καί ποιά εἶναι ἡ θέση πού καλούμαστε νά κατακτήσουμε μέ τίς δικές μας δυνάμεις…
Ἀντώνης Καρκαγιάννης
