Ἡ συγγραφέας Μαργαρίτα Καραπάνου ἔζησε μικρὴ στὴ Γαλλία καί, λόγω τῆς μητέρας της, γνώρισε τοὺς μεγάλους συγγραφεῖς καὶ καλλιτέχνες τοῦ 20οῦ αἰῶνα, Σάρτρ, Καμί, Μποβουάρ, Πικάσο. Σὲ μιὰ συνέντευξη ρωτήθηκε:
-Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ποὺ γνωρίσατε στὴ Γαλλία, σᾶς φαίνονταν εὐτυχισμένοι;
Καὶ ἀπαντᾶ:
-Εὐτυχισμένος, εἶναι μία λέξη ποὺ δὲν τὴν ξέρω. Ἦταν ἄνθρωποι, ποὺ εἶχαν κάνει αὐτὸ ποὺ ἤθελαν. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ θαυμάζουμε, εἶχαν φερθεῖ ἄσχημα στὰ παιδιά τους. Ὁ Καμί, ἂς ποῦμε, φέρθηκε ἄσχημα στὸν γιό του. Ὁ Πικάσο ἔλεγε στὴ μαμά μου: «Γιατί ἔχεις τὴν κόρη σου μαζί σου; Ἐγὼ ἔχω μία κόρη, ποὺ ζεῖ εἴκοσι λεπτὰ ἀπὸ ἐδῶ καὶ δὲν τὴν ἔχω δεῖ ποτέ»! Ἦταν οἱ ἥρωες τοῦ κόσμου, δὲν τοὺς ἔνοιαζε τίποτα πέραν τοῦ ἑαυτοῦ τους… Δὲν θὰ ἤθελα νὰ εἶχα τὴ ζωή τους (Στ. Θεοδωράκη, Οἱ ἄνθρωποί μου, σέλ. 56-57).
Νὰ λοιπὸν, τί «ὑψηλὲς» φιλοσοφίες ἀκολουθοῦσαν αὐτὰ τὰ μεγάλα πνεύματα τῆς ἐποχῆς μας. Δὲν τοὺς ἔνοιαζε τίποτα, πέραν τοῦ ἑαυτοῦ τους. Θεός τους ἦταν ὁ ἑαυτός τους.
Οἱ ἄλλοι, ὅπως ἔλεγε ὁ Σάρτρ, ἦταν ἡ κόλασή τους. Καὶ ἐπειδὴ ὅλοι σήμερα ἐπιδιώκουν αὐτὸ ἀκριβῶς, τὴν ἀπόλυτη ἱκανοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ τους, γι’ αὐτὸ τέτοιοι ἄνθρωποι ἀποτελοῦν τοὺς ἥρωες τοῦ καιροῦ μας.
Ὅμως, τί σόι ἥρωες μπορεῖ νὰ εἶναι, ὅσοι ζοῦν ὑποταγμένοι στὶς ἐγωκεντρικὲς ἀπαιτήσεις τῆς φύσης τους; Λένε οἱ ἅγιοι, ὅτι τέτοιοι ἄνθρωποι ζοῦν ἀκόμα στὸ φυσικὸ ἐπίπεδο. Σωστό, καλὸ καὶ φυσικὸ θεωροῦν, ὅ,τι ὑπαγορεύει ἡ φύση τους. Ποιά φύση ὅμως; Ὄχι αὐτὴ, βέβαια, ποὺ βγῆκε «καλὴ λίαν» ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Δημιουργοῦ, ἀλλ’ αὐτή ποὺ προέκυψε ἀπὸ τὴν παρακοὴ τῶν Πρωτοπλάστων. Μετὰ τὴν πτώση στὴν ἁμαρτία. Μιὰ φύση γεμάτη πάθη καὶ ἐπιθυμίες πονηρές, ἐγκλωβισμένη στὸν ἐμπαθῆ ἐγωκεντρισμό. Αὐτὰ πλέον θεωρεῖ ὡς καλὸ ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ εἶναι φυσικὰ πράγματα κατὰ τὴ γνώμη του.
Ἔτσι, λοιπὸν, δὲν κατανοεῖ, τί νόημα π.χ. ἔχει νὰ ἀγαπᾶ, ὅταν δὲν ἔχει νὰ κερδίσει κάτι. Ὅλα περνοῦν μέσα ἀπ’ τὸ κόσκινο τοῦ ὠφελιμισμοῦ καὶ τῆς χρησιμοθηρίας. Γι’ αὐτὸ καὶ, ὡς κατ’ ἐξοχὴν ἁμαρτία, λογίζεται ὁ ἐγωκεντρισμός. Ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο σιγά-σιγά σὲ ἀπανθρωπία. Συνήθως τὸν παρομοιάζουμε τότε μὲ ζῶο, θεωροῦμε κτηνωδία αὐτὴ τὴ στάση ζωῆς. Καὶ ξεχνᾶμε, ὅτι τὰ ζῶα ἔχουν κάποιες συμπεριφορὲς, ποὺ ὑπερέχουν σὲ ἀσύγκριτο βαθμὸ ἀπὸ τὶς δικές μας.
Σὲ ἕνα ἀπ’ τὰ ἐγκώμια τοῦ Ἐπιταφίου (Β΄ Στάση), ψάλλομε τὸ ἑξῆς ἀξιοθαύμαστο: «Ὥσπερ πελεκᾶν τετρωμένος τὴν πλευράν σου, Λόγε, σοὺς θανόντας παῖδας ἐζώωσας, ἐπιστάξας ζωτικοὺς αὐτοῖς κρουνούς». Δηλαδή: «Πληγωμένος στὴν πλευρά σου Λόγε (=Χριστέ), ὅπως ὁ πελεκάνος, ἐζωοποίησες τὰ νεκρά σου τέκνα, στάζοντας πάνω τους ζωτικοὺς κρουνοὺς (= τὸ αἷμα Σου)».
Τί κάνει δηλαδὴ ὁ πελεκάνος; Τρυπάει μὲ τὸ ράμφος τὴν πλευρά του καὶ μὲ τὸ αἷμα του δίνει ζωὴ στὰ μικρά του, ὅταν τὰ δαγκώσει δηλητηριῶδες φίδι. Καὶ αὐτή του ἡ ἐνέργεια παραβάλλεται, οὔτε λίγο οὔτε πολύ, μὲ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας.
Ὅταν ὁ ἰοβόλος δράκοντας μὲ τὸ θανατηφόρο δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας ἐπέφερε καὶ σὲ μᾶς τὸν θάνατο, ὁ Χριστὸς τρύπησε τὴν ἄχραντη πλευρά του καὶ ἔσταξε πάνω μας τὸ ζωογόνο αἷμα του. Ἡ πληγωμένη πλευρά του μεταβλήθηκε σὲ ζωτικὸ κρουνό, σὲ πηγὴ ζωῆς, ποὺ ἐξουδετέρωσε τὸν ἰὸ τῆς ἁμαρτίας. Ὁ πελεκάνος λοιπόν, μὲ τὴν ἀξιοζήλευτη ἀγάπη του γιὰ τὰ παιδιά του, γίνεται εἰκόνα τῆς ἀνείπωτης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸ πλάσμα του.
Μπροστὰ σὲ τέτοιον ἡρωισμὸ καὶ αὐτοθυσία ποὺ δείχνουν, διδαγμένα ἀπ’ τὸν Δημιουργό τους, τὰ ζῶα, ἔχουμε τὸ θράσος ἐμεῖς μὲ τὶς ἐγωκεντρικές μας συμπεριφορὲς νὰ λεγόμαστε ἥρωες;
(ἀρ. φ. 357, Ἀπρ. 2013)
