Τῆς Λινας Γιανναρου
Ἡ Κωνσταντίνα (δέν εἶναι αὐτό τό πραγματικό της ὄνομα) τό ἔχει ἀποφασίσει. Θά ὑπομείνει τήν κατάσταση μέ τόν ἄντρα της «γιά τό παιδί». Στά 40 τῆς σήμερα, τά ὑπολόγισε καί βρῆκε ὅτι μέ μισθό 1.300 εὐρώ δέν μπορεῖ νά συντηρήσει ἕνα σπιτικό – νά πληρώσει «γυναίκα», παιδικό σταθμό καί ἐνοίκιο. «Θά μείνω τουλάχιστον μέχρι νά μεγαλώσει ἡ κόρη μου», παραδέχεται. Ὁ Σωκράτης, ἀπό τήν ἄλλη, τό ἔφερε ἀπό ἐδῶ, τό ἔφερε ἀπό ἐκεῖ, πῆρε ἐν τέλει τή μεγάλη ἀπόφαση: Χώρισε, στά 43 τοῦ, ἀπό τήν ἐπί 12 χρόνια σύζυγό του, μέ τήν ὁποία ἔχουν δύο παιδιά. Τώρα, ἐργάζεται σάν τρελός, ὅπως περιγράφει ὁ ἴδιος, προκειμένου κάθε μήνα νά «μαζεύει» τά 2.000 εὐρώ πού εἶναι τά πάγια ἔξοδα τῶν παιδιῶν. «Δέ βαριέσαι, ξανάνιωσα!» λέει καί τσουγκρίζει τό ποτήρι. Γιά νά μονολογήσει ἀμέσως μετά: «Πῶς γίναμε ἔτσι…».
«Γιά πάντα»Τό «γιά πάντα» τοῦ γάμου εἶναι τελικά «μέχρι». Μέχρι νά μεγαλώσουν τά παιδιά, μέχρι νά φύγει ὁ ἔρωτας, μέχρι νά ἀποπληρωθεῖ τό δάνειο (ἰσχύει καί αὐτό) – ο, τί τέλος πάντων «κρατάει» ἕνα σπίτι, μία οἰκογένεια μαζί. Τά στοιχεῖα τό πιστοποιοῦν. Κάθε χρόνο στή χώρα μᾶς τελοῦνται περίπου 60.000 γάμοι καί ἐκδίδονται περί τά 15.000 διαζύγια (τό 70% τῶν αἰτήσεων ὑποβάλλονται ἀπό γυναῖκες), μέ τήν ψαλίδα συνεχῶς νά μικραίνει. Οἱ ἐκτιμήσεις θέλουν σέ λίγα χρόνια ὁ ἕνας στούς δύο γάμους νά καταλήγει ἐνώπιόν του δικαστηρίου γιά τή λύση του. Στό 60% τῶν περιπτώσεων, ἡ ἀπόφαση λαμβάνεται ἐκεῖ γύρω στά 40 μέ 50, ὅταν τά παιδιά ἔχουν μεγαλώσει ἀρκετά γιά νά τό «ἀντέξουν», ἐνδεχομένως ἔχουν φύγει ἤδη ἀπό τό σπίτι καί ἡ ἡσυχία γίνεται ἐκκωφαντική.
Ὅλα γύρω ἀλλάζουν, μαζί καί ὁ θεσμός τῆς οἰκογένειας, ἡ σύνθεση τῶν νοικοκυριῶν. Ὑπολογίζεται ὅτι σέ δεκαπέντε χρόνια στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση τά μονοπρόσωπα νοικοκυριά θά φτάνουν τά 62 ἑκατομμύρια – περίπου τό 40% τοῦ συνόλου. Ἡ ἴδια τάση καί στήν Ἑλλάδα, ἀλλά μέ… χρονοκαθυστέρηση. Σύμφωνα μέ ἔρευνα τοῦ Πανεπιστημίου Αἰγαίου, μόνο τό 3% τῶν νέων ἕως 30 ἐτῶν εἶναι παντρεμένοι καί μόλις τό 19,5% ζοῦν μόνοι τους. Ἀντίθετα, περίπου δύο στούς τρεῖς νέους ζοῦν ἀκόμη μέ τούς γονεῖς τους, διστάζουν νά «βγοῦν ἔξω», νά φτιάξουν τή δική τους ζωή, νά κάνουν οἰκογένεια. Καί ὅταν τελικά τό ἀποφασίσουν, ἡ κίνηση γίνεται διστακτικά, κρατώντας «πισινή»: «Θά μᾶς βγεῖ;»
Ἐνδεικτικά εἶναι τά στοιχεῖα γιά τίς μονογονεϊκές οἰκογένειες στή χώρα μας. Τό 97% φυσικά ἀφορᾶ μητέρες μέ παιδιά («φταίει» καί τό παρωχημένο νομικό πλαίσιο, πού κατοχυρώνει τήν κηδεμονία πάντοτε στή γυναίκα, ἀφήνοντας στόν ἄντρα τόν ρόλο τοῦ οἰκονομικοῦ στηρίγματος). Στόν ἀριθμό αὐτό περιλαμβάνονται καί οἱ χῆρες, πού μέχρι πρίν ἀπό μερικά χρόνια ἀποτελοῦσαν τή συντριπτική πλειονότητα τῶν μονογονεϊκῶν νοικοκυριῶν. Σύμφωνα μέ τά νεότερα στοιχεῖα ὅμως, μόνο τό 16% εἶναι σήμερα τό ποσοστό τῶν γυναικών πού ἔχουν χάσει τόν ἄνδρα τους. Τό 50% εἶναι διαζευγμένες καί τό 21% ἄγαμες – γυναῖκες πού ἔχουν ἀποφασίσει νά μεγαλώσουν μόνες του τό παιδί.
Τά στοιχεῖα
Στό ἀσφυκτικό, δυσοίωνο αὐτό σκηνικό, θά πίστευε κανείς ὅτι ὁ θεσμός τοῦ συμφώνου συμβίωσης, ἕνας πιό χαλαρός δεσμός, πολύ λιγότερο «φορτισμένος» ἀπό τό γάμο, θά ἔδινε λύση σέ ἀρκετά ζευγάρια. Τά στοιχεῖα ὡστόσο ἀπό τά μεγαλύτερα ληξιαρχεῖα τῆς χώρας ἀποκαλύπτουν ὅτι λίγοι εἶναι ἐκεῖνοι πού ἔχουν πάρει ἀπόφαση νά πᾶνε κόντρα στήν ἰσχυρή παράδοση μίας θρησκευτικῆς τελετῆς. Στόν Δῆμο Ἀθηναίων ἔχουν δηλωθεῖ μόνο 32 τέτοιες συμβολαιογραφικές πράξεις, ζευγάρια κάθε ἡλικίας, ἀλλά καί «μικτά» (Ἕλληνες μέ ξένους). Στόν Πειραιά ἔχουν ἐκδοθεῖ μόνο τρία σύμφωνα συμβίωσης, δύο ἡλικιωμένα ζευγάρια καί ἕνας νέος μέ τήν ἐγκυμονούσα σύντροφό του. Στή Θεσσαλονίκη, ὁ ἀριθμός δέν ξεπερνᾶ τά 12, ὅλοι τους Ἕλληνες ἡλικίας μεταξύ 30 καί 40, τακτοποιημένοι οἰκονομικά, ὅλοι ἀπόφοιτοι πανεπιστημίου -ὅπως λέει ἡ ὑπάλληλος τοῦ ληξιαρχείου-, «ἄνθρωποι μέ ἄποψη, πού δέν θέλουν νά παντρευτοῦν, ἀλλά ἐπιθυμοῦν νά ρυθμίσουν τά οἰκονομικά τους». Στήν Πάτρα μόλις δύο ζευγάρια ἔχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης καί στό Ἡράκλειο πέντε (γεννηθέντες ὅλοι τή δεκαετία τοῦ ’70).
Δέν λένε «γιά πάντα», λένε «γιά ὅσο» – καί τό πιστεύουν. «Τουλάχιστον ἔτσι δέν θά γινόμασταν σήμερα ἐχθροί», λέει ὁ Σωκράτης. Καί ξανά: «Δέ βαριέσαι…».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 11122009
