(Ἀπόσπασμα)
Ὁ φόβος, ἐκ τῶν πλέον ἀρχεγόνων ψυχολογικῶν φαινομένων, προβάλλεται διὰ μέσου τῶν αἰώνων ὡς τὸ πλέον καταδειναστευτικὸν ἀρνητικὸν συναίσθημα, τοῦ ὁποίου ἡ παρουσία σκιαγραφεῖται εἰς ὅλα τὰ ἱστορικὰ κείμενα ὑπὸ πολλὰς ἐπὶ μέρους μορφὰς καὶ κυρίως ὡς διάχυτος ὑπαρξιακὴ ἀπειλή.
Ὄντως, τὸ γενεσιουργὸν αἴτιον τοῦ φόβου εἶναι τὸ αἴσθημα τῆς ὑπαρξιακῆς ἀνασφαλείας καὶ ἀπειλῆς. Αἱ τραγικαὶ φοβικαὶ εἰκόνες τῶν φυσικῶν καταστροφῶν καὶ τοῦ θανάτου ἐνεχαράχθησαν εἰς τὴν μνήμην τοῦ ἀνθρώπου, ἀπὸ τῶν πρώτων ἤδη ἐτῶν τῆς ἀβεβαίας ζωῆς του.
Ἡ συvειδητοποίησις, ὅτι καθ’ ἠμέραv ὁδεύει πρὸς τov φυσικόv θάvατov, χωρὶς vα γvωρίζη πότε τελικῶς θὰ ἐπέλθη, ἀποτελεῖ συγκλovιστικήv αἴσθησιv, πλήρη ὀδύvης, ἔχουσα τεραστίας ψυχολογικὰς διαστάσεις. Ὁ φόβος τοῦ θανάτου ἤρχισεν νὰ ἐμφωλεύη καὶ νὰ ἐγχαράσσεται εἰς τὴν σκέψιν ἀπὸ τῆς παιδικῆς ἤδη ἡλικίας. Εἶναι σημαντικὸν τὸ γεγονός, ὅτι ἑκάστη φοβικὴ ἐμπειρία ἐπαυξάνει τὸ αἴσθημα τοῦ φόβου, εἰς σημεῖον, ὥστε ὁ φόβος νὰ γεννᾶ μείζονα φόβον καὶ νὰ ἐνισχύη τὸ αἴσθημα τῆς εὐρυτέρας ἀνασφαλείας.
Ἡ διαπαιδαγώγησις τοῦ νέου ἀνθρώπου ἐντὸς τοῦ πλαισίου τοῦ φόβου καὶ τῆς κοινωνικῆς ἀνασφαλείας συνθέτει τὴν τραγικὴν συγχορδίαν τοῦ ἄγχους καὶ τῆς καταθλίψεως, ἡ ὁποία διαρκῶς ἠχεῖ εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου. Ὑπῆρξαν ἐποχαί, ὡς καταφαίνεται εἰς τὴν λογοτεχνίαν τῶν λαῶν, κατὰ τὰς ὁποίας ὁ φόβος κατέστη ἀληθὴς δυνάστης τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς καὶ προεκάλει πλήρη λειτουργικὴν ἀδρανοποίησιν. Εἰς τὴν πορείαν τῆς ἀνθρωπίνης ἱστορίας, ὁ φόβος καὶ ἡ ἀπειλὴ κατέστησαν πολλάκις μέσα ἐπιβολῆς καὶ ἐξουσίας, ὁδηγοῦντα εἰς τὴν ὑποταγὴν καὶ ὑποδούλωσιν ἀτόμων καὶ κοινωνιῶν. Ὁ καλλιεργούμενος φόβος κατέστη κανὼν καὶ ἁρμοστὴς τῆς καθημερινῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων, διεισδύων εἰς τὰς ψυχὰς καὶ τὴν σκέψιν, καθορίζων τόσον τὴν προσωπικὴν συμπεριφορὰν ὅσον τὰς πολιτικὰς καὶ τὰς εὐρείας κοινωνικὰς μορφὰς συμπεριφορᾶς. Ἡ ἀναγκαστικὴ καὶ ἐπιβαλλομένη ὑποταγὴ συνεπάγετο πάντοτε τὴν τραγωδίαν τῆς συναισθηματικῆς καὶ ψυχολογικῆς συνθλίψεως τῶν ἀτόμων καὶ τῆς ἀποσβέσεως ὅλων τῶν θετικῶν προσδοκιῶν.
Εἰς τὸ φάσμα τοῦ φυσικοῦ φόβου, ἐξελισσομένης τῆς ἀνθρωπίνης κοινωνίας, ἐπιπροσετέθη ὁ φόβος καὶ ἡ ἀπειλὴ τῆς ἠθικῆς καταπιέσεως καὶ τῆς κοινωνικῆς ἐξουθενώσεως.
Εἰς τὴν σύγχρονον λαβυρινθώδη δυτικὴν κοινωνίαν, ὁ φόβος καλλιεργεῖται ἐν ἐκτάσει ἀπὸ τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως, τοῦ τύπου, τῆς λογοτεχνίας , τῶν εἰκαστικῶν τεχνῶν καὶ τῆς μουσικῆς, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ ἀκαθόριστος, διάχυτος φόβος καὶ τὰ συνοδὰ πρὸς αὐτὸν συναισθήματα νὰ κορυφώνονται διηνεκῶς. Σήμερον ὁ πρυτανεύων φόβος λαμβάνει τὴν μορφὴν τῶν πυρηνικῶν ὅπλων, τῆς τρομοκρατίας , τῆς πενίας, τῆς οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς ἀπαθλιώσεως, τῶν ἐπιδημικῶν ἢ πανδημικῶν ἰώσεως καὶ κυρίως τοῦ φόβου τῆς ἐκμηδενίσεως τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας.
Διὰ τὸν πνευματικὸν ἄνθρωπον, τὸν ἀγωνιζόμενον διὰ τὴν ἐσωτερικὴν ἀναγέννησιν καὶ εἰρήνην, ὑφίσταται μόνον ὁ φόβος τῆς παλινδρομήσεως εἰς τὸν χοϊκὸν ἄνθρωπον καὶ τῆς στερήσεως τῶν ὑπερόχων μοναδικῶν ἐμπειριῶν τῆς πνευματικῆς ἀναβάσεως. H ἀναζήτησις προτύπων, τὰ ὁποῖα θὰ ἠδύναντο νὰ χρησιμεύσουν ὡς ὁδηγοὶ εἰς τὴν ἀνεύρεσιν τῶν γνησίων, ἀναλλοιώτων ἀξιῶν καὶ νὰ συμβάλλουν εἰς τὴν ἔξοδον ἐκ τοῦ ζοφεροῦ χώρου τοῦ φόβου καὶ τῆς θλίψεως, ἀποτελεῖ σήμερον ἐναγώνιον διεργασίαν, ἰδίως διὰ τὸν νέον ἄνθρωπον.
Διὰ τῆς πίστεως καὶ τῆς συνειδητῆς πνευματικῆς ζωῆς, ὁ ἄνθρωπος εἰσέρχεται εἰς τήv χαρισματικήv ἀτμόσφαιραv τῆς παρουσίας τοῦ θείου εἰς τὴν ζωὴν καὶ τὴν σκέψιν του καὶ διὰ τῆς ἐλπίδος τῆς αἰωνιότητος, ὑπὸ τὸ κράτος τῆς γνησίας καὶ ἀνυποκρίτου ἀγάπης, αἴρεται ἡ ἀγωνία τοῦ πόνου, ἡ ἀνασφάλεια, ἡ ἀβεβαιότης, ἡ αἴσθησις τῆς ἀπειλῆς, ἡ θλῖψις καὶ ὁ φόβος τοῦ θανάτου.
περιοδικό ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ τόμος 50, σελ. 89-99
