Δὲν χρειάζεται νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴν ὕψιστη σημασία τῆς ὑπακοῆς στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων γενικῶς, ἀλλὰ πόσο σπουδαία εἶναι στὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν, τὸ γνωρίζουν ὅλοι οἱ γονεῖς. Μποροῦμε μάλιστα νὰ ποῦμε, ὅτι, ὅποιος κατόρθωσε νὰ μάθει στὰ παιδιὰ του τὴν ὑπακοή, ἔλυσε τὸ πρόβλημα τῆς ἀγωγῆς.
Δὲν θὰ ὁμιλήσω γιὰ τὴν σημασία τῆς ὑπακοῆς, θὰ ὑποδείξω μόνο στοὺς γονεῖς τὸν πιὸ ἁπλὸ κι ἀσφαλῆ τρόπο ἀγωγῆς, ὥστε νὰ γίνουν σύντομα τὰ παιδιὰ τους ὑπάκουα παιδιά. Αὐτό, νομίζω, εἶναι ποὺ ἐνδιαφέρει κυρίως τοὺς πατέρες καὶ τὶς μητέρες.
Πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα πρέπει νὰ τονίσουμε ἐδῶ, ὅτι ἡ ὑπακοὴ εἶναι τέτοιο «φυτό», ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ καρποφορήσει σὲ κάθε σπίτι. Εὐδοκιμεῖ μόνο ἐκεῖ ποὺ τὸ ἔδαφος εἶναι κατάλληλο. Ὅμως, μὲ θλίψη διαπιστώνουμε ὅλοι ὅτι σὲ πολλὲς οἰκογένειες τίποτα δὲν εὐνοεῖ τὴν ἀγωγὴ τῆς ὑπακοῆς στὰ παιδιά. Τέτοιες εἶναι, οἱ οἰκογένειες στὶς ὁποῖες κυριαρχεῖ τὸ λεγόμενο «φιλελεύθερο πνεῦμα», ἡ ἀσέβεια πρὸς τοὺς θείους καὶ ἀνθρώπινους νόμους, τὸ κλίμα ἐκεῖνο, στὸ ὁποῖο δὲν ἀναγνωρίζεται καμία αὐθεντία, καὶ τότε μόνον καταφεύγουν οἱ ἄνθρωποι στὸν θεῖο ἢ ἀνθρώπινο νόμο, ὅταν μόνον ἔτσι μποροῦν νὰ ὑπερασπίσουν τὰ συμφέροντά τους. Ὅταν οἱ γονεῖς εἶναι δηλητηριασμένοι μ’ ἕνα τέτοιο πνεῦμα, εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀσκηθεῖ ἡ ἀγωγὴ τῆς ὑπακοῆς.
Ὅποιος θέλει νὰ ἔχει ὑπάκουα παιδιά, πρέπει ὁ ἴδιος νὰ σέβεται κάθε ἀναγνωρισμένη αὐθεντία, κάθε ἀρχὴ καὶ νόμο. Τέτοιες αὐθεντίες εἶναι, ὁ Θεός, ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ κρατικὴ ἀρχή. Τέτοιοι νόμοι εἶναι, οἱ νόμοι τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ οἱ νόμοι τῆς πολιτείας. Σεβόμαστε ὅμως ἀρκετὰ τὶς αὐθεντίες αὐτές;
Σὲ μερικὲς οἰκογένειες, ὁ Θεὸς εἶναι τὸ τελευταῖο πρόσωπο στὸ ὁποῖο δίνεται σημασία. Γι’ Αὐτὸν μιλοῦν μόνο ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση κάποιου βιβλίου, ὅπου ἐκθειάζεται ἡ ἀπιστία ἢ ἡ ἄρνηση κάποιας ἀποκεκαλυμμένης ἀλήθειας τῆς πίστεώς μας. Στὰ βιβλία αὐτὰ, ἡ πίστη στὸν ζῶντα καὶ προσωπικὸ Θεὸ θεωρεῖται κάτι σὰν παραμύθι, κατάλληλο μόνο γιὰ γριὲς γυναῖκες.
Πολλοὶ δὲν σκέπτονται καθόλου τὶς ὑποχρεώσεις τους πρὸς τὸ Θεό, ἐνῶ ὅποιος εὐσυνείδητα τὶς ἐκπληρώνει ἐλάχιστα προκαλεῖ τὸ ἐνδιαφέρον. Ὅλα αὐτὰ τὸ παιδὶ τὰ βλέπει καὶ τὰ ἀκούει. Τί συμπέρασμα θὰ βγάλει; Εὔκολα μποροῦμε νὰ μαντέψουμε: «Ἐὰν ὁ πατέρας μου, σκεφθεῖ τὸ παιδί, δὲν τιμᾶ τὸν Θεό, δὲν ὑπακούει στὸν Θεό, μπορῶ κι ἐγὼ νὰ μὴν τιμῶ καὶ νὰ μὴν ἀκούω τὸν πατέρα μου: Ἐὰν ὁ Θεὸς καὶ οἱ ἐντολὲς του εἶναι μύθοι, τότε καὶ ἡ πέμπτη ἐντολὴ εἶναι κι αὐτὴ μύθος. Ἑπομένως, οἱ γονεῖς δὲν ἔχουν καμία σημασία γιὰ μένα».
….Ἀλλ’ ἂς ὑποθέσουμε, ὅτι ὑπάρχουν οἱ κατάλληλες προϋποθέσεις γιὰ νὰ καλλιεργηθεῖ ἡ ὑπακοὴ στὰ παιδιά. Πῶς θὰ τὴν καλλιεργήσουμε;
Ἡ ὑπακοή, στὴν οὐσία, εἶναι ἡ ὑποταγὴ τῆς θελήσεώς μας στὴ θέληση τοῦ ἄλλου. Ἀλλά, γιὰ νὰ ὑποτάξω τὴ θέλησή μου στὴ θέληση τοῦ ἄλλου, πρέπει νὰ σέβομαι ἐκεῖνον, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου θὰ καμφθεῖ ἡ θέλησή μου, πρέπει νὰ τὸν ἀγαπῶ γιὰ νὰ μπορῶ νὰ τὸν ἀκολουθήσω.
Ἡ ἰσχυρότερη δύναμη τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ θέληση! Αὐτὴ κυριαρχεῖ πάνω σ’ ὅλες τὶς ψυχικὲς δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸ ποὺ θέλουμε, αὐτὸ καὶ σκεπτόμαστε, λέμε, κάνουμε. Ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε τὴν ψυχικὴ αὐτὴ δύναμη, γιὰ νὰ θέλουμε καὶ νὰ πράττουμε μόνο τὸ καλό, νὰ μισοῦμε δὲ καὶ νὰ ἀποστρεφόμαστε τὸ κακό. Ἀλλὰ ἡ θέλησή μας ἀδυνάτισε, ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτίας, καὶ κλίνει περισσότερο πρὸς τὸ κακό. Ἂν καὶ γνωρίζουμε τὸ καλό, δὲν ἔχουμε τὴ δύναμη οὔτε νὰ τὸ θέλουμε μὲ σταθερότητα καὶ οὔτε καὶ νὰ τὸ πράττουμε. «Οὐ γὰρ ὅ θέλω ποιῶ ἀγαθόν, ἀλλ’ ὅ οὐ θέλω κακὸν τοῦτο πράσσω». (Ρώμ. ζ’ 19).
Ἡ ἐξασθένηση αὐτὴ τῆς καλῆς θελήσεως εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας ὅπως καὶ ἡ ἰδιοτροπία καὶ τὸ πεῖσμα, ποὺ πρέπει ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία νὰ δαμασθοῦν καὶ νὰ ξεριζωθοῦν.
Τὸ κλῆμα φέρνει πολλοὺς καὶ γλυκεῖς καρποὺς, ὄχι ὅταν τὸ ἀφήνουν νὰ ἀναπτύσσεται ὅπως αὐτὸ θέλει, ἀλλὰ ὅταν τὸ κλαδεύουν καὶ τὸ δένουν στὸν πάσσαλο. Ὅ,τι συμβαίνει μὲ τὸ κλάδεμα καὶ τὸ δέσιμο τοῦ κλήματος, τὸ ἴδιο ἀποτέλεσμα φέρνει ἡ πειθαρχία καὶ ἡ χαλιναγώγηση τῆς ἰδιοτροπίας καὶ τοῦ πείσματος στὸ παιδί, δίνει τοὺς γλυκεῖς καρποὺς τῆς ὑπακοῆς.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀπολαύσετε τοὺς γλυκεῖς αὐτοὺς καρποὺς ἀπὸ τὰ παιδιά σας, σημειῶστε τοὺς κανόνες ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθήσετε:
Μὴν ἐπιτρέπετε πείσματα καὶ ἰδιοτροπίες στὰ παιδιά σας, ὅσο μικρὰ κι ἂν εἶναι, ἂν θέλετε νὰ γίνουν ὑπάκουα. Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει νὰ περιορίσετε τελείως τὴν ἐλευθερία τῆς βουλήσεως τοῦ παιδιοῦ. Τὸ παιδὶ μπορεῖ νὰ ἀπαιτήσει κάτι ποὺ δικαιοῦται, καὶ τότε ἐσεῖς, ὁλοπρόθυμα, θὰ ἱκανοποιήσετε τὴν ἐπιθυμία του. Ἐὰν τὸ παιδί, στὴν κατάλληλη ὥρα, ζητήσει τροφὴ γιατί πεινᾶ, σεῖς πρέπει νὰ ἱκανοποιήσετε τὴν ἐπιθυμία του. Ἂν ἀρνηθεῖτε θὰ εἶναι σκληρὸ καὶ ἄσπλαχνο. Ζητᾶ τὸ παιδὶ κάποιο πράγμα ἀπαραίτητο γιὰ τὸ σχολεῖο; Πρέπει νὰ ἱκανοποιήσουμε τὸ αἴτημά του, γιατί, ἀλλιῶς, τὸ σπρώχνουμε νὰ ἀποκτήσει αὐτὸ ποὺ θέλει μὲ ἀπρεπῆ τρόπο. Εἶναι τελείως διαφορετικὴ περίπτωση, ὅταν τὸ παιδὶ ζητᾶ κάτι μὴ ἐπιτρεπτό, σ’ αὐτὸ πρέπει ν’ ἀρνηθεῖτε, ἀδιαφορώντας γιὰ τὰ δάκρυα.
Ποτὲ μὴ δίνετε σημασία στὰ καπρίτσια τῶν παιδιῶν. Ὅποιος μία φορᾶ φάνηκε ἐλαστικός, θὰ εἶναι πάντοτε δοῦλος τῆς ἰδιοτροπίας τοῦ παιδιοῦ του.
Στὴν προσπάθεια νὰ δαμάσουν τὸ πεῖσμα καὶ τὴν ἰδιοτροπία τῶν παιδιῶν οἱ γονεῖς πρέπει νὰ ἐνεργοῦν ἀπὸ συμφώνου. Νὰ μὴ γκρεμίζει ὁ ἕνας, αὐτὸ ποὺ κτίζει ὁ ἄλλος. Ποτὲ τὸ παιδὶ δὲν γίνεται τόσο ἰδιότροπο, ὅσο ὅταν ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς γονεῖς ἐπιτρέπει αὐτὸ ποὺ ὁ ἄλλος τὸ ἀπαγορεύει. Ἔρχεται π.χ. τὸ παιδὶ μὲ κλάματα στὴ μητέρα καὶ παραπονεῖται, ὅτι ὁ πατέρας δὲν τοῦ ἔδωσε κάτι ποὺ ζήτησε. Ἡ μητέρα δὲν πρέπει νὰ ἐκφράσει τὴν συμπόνια της πρὸς τὸ παιδὶ οὔτε, πολὺ περισσότερο, τὴ δυσαρέσκειά της κατὰ τοῦ πατέρα, ἐπειδὴ ἐκεῖνος δὲν πραγματοποίησε τὴν ἐπιθυμία τοῦ παιδιοῦ. Τὸ ἴδιο πρέπει νὰ κάνουν καὶ τὰ μεγαλύτερα ἀδέλφια, οἱ συγγενεῖς, ὅλοι ὅσοι μένουν στὸ σπίτι, ἰδιαιτέρως ὅμως οἱ παπποῦδες καὶ οἱ γιαγιάδες.
Εἶναι γνωστὸ, ὅτι οἱ ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι ζητοῦν κάπου νὰ ἀφοσιωθοῦν. Ἐπειδὴ ὅμως οἱ νέοι δὲν θέλουν νὰ μένουν κοντά τους, προσπαθοῦν νὰ ἑλκύσουν τὰ παιδιά. Καὶ πῶς; Μὲ τὸ νὰ κάνουν τὰ χατίρια τους. Γι’ αὐτὸ πολὺ συχνὰ τὰ ἐγγόνια προσκολλῶνται στὸν παπποὺ ἢ στὴ γιαγιά. Ἐλπίζουν, ὅτι κοντά τους θὰ ἔχουν ὅ,τι θέλουν.
Ποτὲ δὲν πρέπει νὰ ὑποθάλπουμε τὴν παιδικὴ ἰδιοτροπία. Δὲν πρέπει νὰ ἐπιτρέπουμε στὸ παιδὶ νὰ διατάζει τὰ μεγαλύτερα ἀδέλφια, τὴν ὑπηρεσία, ἢ ἄλλους μεγαλύτερους ἢ νὰ παραγγέλνει κάτι αὐθαιρέτως. Ἂν τὰ παιδιὰ θέλουν κάτι, πρέπει νὰ τό ζητοῦν καὶ ὄχι νὰ διατάζουν. Πρέπει νὰ εἶναι εὐχαριστημένα μὲ ὅ,τι τοὺς δίνουν καὶ νὰ εὐχαριστοῦν γι’ αὐτό.
Ποτὲ δὲν πρέπει νὰ παραβλέπουμε τὴν ἀνυπακοὴ τῶν παιδιῶν. Ὅ,τι εἶπε ὁ πατέρας ἢ ἡ μητέρα, πρέπει νὰ γίνεται χωρὶς ἀναβολή. Τὸ παιδὶ πρέπει νὰ συνειδητοποιήσει ὅτι: «Ἂν ἐγὼ δὲν ἐκτελέσω ἀμέσως αὐτὸ ποὺ λέει ὁ πατέρας ἢ ἡ μητέρα, δὲν φέρομαι καλά». Ἀλλὰ καὶ οἱ γονεῖς ὀφείλουν νὰ εἶναι ἐκ τῶν προτέρων βέβαιοι, ὅτι αὐτὸ ποὺ λένε πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ γίνει. Μόνον ἔτσι μποροῦμε νὰ δαμάσουμε τὴν ἰδιοτροπία τοῦ παιδιοῦ καὶ νὰ τὸ βοηθήσουμε νὰ σχηματίσει θέληση ἰσχυρὴ καὶ στραμμένη πρὸς τὸ καλό, καλλιεργώντας παράλληλα τὴν ὑπακοὴ πρὸς τοὺς γονεῖς.
Ἀφοῦ ξεριζώσετε, λοιπόν, μὲ τὸν τρόπον αὐτὸ τὸ πεῖσμα καὶ τὴν ἰδιοτροπία ἀπὸ τὴν παιδικὴ ψυχὴ, φερθεῖτε καὶ στὸ μέλλον ἔτσι, ὥστε τὰ παιδιὰ νὰ τρέφουν γιὰ σᾶς τὸ σεβασμὸ ποὺ πρέπει. Ὁ σεβασμὸς πρὸς τοὺς νουθετοῦντες εἶναι βασικὴ προϋπόθεση τῆς ὑπακοῆς.
Τὰ παιδιὰ ἐκ φύσεως τρέφουν ἰδιαίτερο σεβασμὸ πρὸς τοὺς γονεῖς. Τὸ φυσικὸ αὐτὸ αἴσθημα ἐμπνέει καὶ ἡ πέμπτη ἐντολή. Θὰ ἦταν ἴσως ἐντελῶς περιττὸ νὰ ποῦμε στοὺς γονεῖς: φερθεῖτε ἔτσι, ὥστε νὰ σᾶς σέβονται τὰ παιδιά σας. Εἶναι ἀνάγκη, ὅμως, νὰ τὸ ἐπαναλάβουμε.
Βεβαίως, τὸ παιδὶ γνωρίζει, ὅτι πρέπει νὰ τιμᾶ τὸν πατέρα καὶ τὴ μητέρα, ὅτι αὐτὸ ζητᾶ ὁ Θεός. Τί γίνεται, ὅμως, ὅταν βλέπει στοὺς γονεῖς κάτι, ποὺ προκαλεῖ ἀπέχθεια καὶ ἀντιπάθεια στὸ ἀθῶο παιδικὸ αἴσθημα, ὅταν δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς σεβαστεῖ παρ’ ὅλη τὴ θέλησή του; Πῶς μπορεῖ τὸ παιδὶ νὰ σεβαστεῖ ἕνα πατέρα διαρκῶς μεθυσμένο, μία μητέρα ποὺ βρίζει καὶ καταριέται, γονεῖς ποὺ καυγαδίζουν συνεχῶς; Τὸ κακὸ παράδειγμα τῶν γονέων, ὄχι μόνον κλονίζει τὸ σεβασμὸ τοῦ παιδιοῦ πρὸς αὐτοὺς ἀλλὰ ὑποσκάπτει καὶ τὸ θεμέλιο τῆς ὑπακοῆς. Δὲ θὰ σκεφθεῖ ἄραγε τὸ παιδὶ «μὰ τί εἴδους γονεῖς εἶσθε σεῖς»!
Γι’ αὐτὸ οἱ γονεῖς πρέπει νὰ προσέχουν τὴ συμπεριφορά τους καὶ ν’ ἀποφεύγουν κάθε τι, ποὺ μπορεῖ νὰ κλονίσει τὸ σεβασμὸ τοῦ παιδιοῦ πρὸς αὐτούς.
Προσέχετε, λοιπὸν, γονεῖς! Μὴν ὑποτιμᾶτε ποτὲ ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, γιατί ἔτσι ὑποσκάπτετε στὰ παιδιὰ τὸ σεβασμό. Ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα πρέπει νὰ διακατέχονται ἀπὸ αἰσθήματα ἀμοιβαίου σεβασμοῦ καὶ νὰ φέρονται μὲ λεπτότητα ὁ ἕνας στὸν ἄλλο. Ἂς μὴν ἀποδοκιμάζουν ποτὲ ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, κι ἂς μὴν ἐπιτρέπουν στὸν ἑαυτὸ τους ἀπρεπεῖς συζητήσεις, κυρίως μπροστὰ στὰ παιδιά. Δὲν πρέπει τὰ παιδιὰ νὰ ἀκοῦν ἐκφράσεις ὅπως: «ὅλο ψέματα λές, ὅπως ὁ πατέρας σου», «τὸ ἴδιο ἄχρηστος θὰ γίνεις, σὰν τὸν πατέρα σου», ἢ «σπάταλη εἶσαι κι ἐσύ, σὰν τὴ μητέρα σου», «δὲν θα ‘χεις προκοπή, σὰν τὴ μάνα σου». Ὅπου ἀκοῦν τὰ παιδιὰ τέτοια λόγια, μάταια ζητοῦμε σεβασμὸ καὶ ὑπακοή.
Γονεῖς! Μὴν ἐπιτρέπετε ποτὲ στὸν ἑαυτό σας ἀπρεπῆ παιγνίδια καὶ ἀστεία μὲ τὰ παιδιά. Ὁ πατέρας ποὺ συνηθίζει νὰ κάνει «καραγκιοζιλίκια» μπροστὰ στὰ παιδιά του, δὲν μπορεῖ νὰ περιμένει σεβασμὸ ἀπ’ αὐτά, οὔτε νὰ διαμαρτυρηθεῖ γιὰ τὴν ἀνάρμοστη συμπεριφορά τους.
Αὐτὸ δὲν σημαίνει, ὅτι ἀπέναντι στὰ παιδιά μας πρέπει νὰ εἴμαστε πάντοτε αὐστηροὶ καὶ σοβαροί. Εὔκολα μπορεῖ ὁ καθένας νὰ ξεχωρίσει τὴν τρυφερὴ καὶ λεπτὴ σοβαρότητα τῶν γονέων ἀπὸ τοὺς παράλογους ἀστεϊσμοὺς, ποὺ κατεβάζουν τὸ κύρος τους. Πρὸς τὸν σοβαρὸ καὶ στοργικὸ πατέρα, τὰ παιδιὰ τρέφουν πάντα μεγαλύτερο σεβασμό. Ἕνα βλέμμα του εἶναι ἀρκετὸ, ἐκεῖνα ἀμέσως ὑπακούουν.
Θέλετε τὰ παιδιά σας νὰ εἶναι ὑπάκουα; Δεῖξτε σ’ αὐτὰ τὴν ἀγάπη σας. Ὄχι τὴν ἀγάπη τῶν πιθήκων ποὺ μαλθακώνει τὸ παιδί, καθὼς εἶναι ἕτοιμη νὰ τὸ ταΐσει μὲ γλυκὰ μέχρι ἀσφυξίας, ἀλλὰ τὴν συνετὴ καὶ ἐγκάρδια ἀγάπη ποὺ ἀποβλέπει στὸ καλό του. Ὅπου τὸ παιδὶ βλέπει μία τέτοια ἀγάπη, ἐκεῖ ὑπακούει ὄχι ἀπὸ φόβο ἀλλὰ ἀπὸ ἀγάπη.
Μὴ μένετε ἀδιάφοροι στὶς χαρὲς καὶ τὶς θλίψεις τοῦ παιδιοῦ! Μὴ λέτε ποτὲ, ὅτι τὰ παιδιὰ εἶναι βάρος καὶ βάσανα γιὰ σᾶς. Μὴ δείχνετε ποτὲ, ὅτι κάποια θυσία ἐκ μέρους σας γιὰ χάρη τῶν παιδιῶν εἶναι πολὺ μεγάλη ἢ πολὺ βαριά.
Δῶστε στὰ παιδιά σας ὅ,τι χρειάζονται κάθε φορά, μὲ προθυμία καὶ χαρά. Πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ ἀγαπᾶ τοὺς γονεῖς του τὸ παιδάκι, ὅταν αὐτοὶ γογγύζοντας τοῦ δίνουν ἕνα κομμάτι ψωμί;
Προσφέρετε πότε-πότε στὰ παιδιά σας σχετικὲς ἱκανοποιήσεις καὶ μικρὸ – χαρές. Ἕνα δωράκι στὶς ἥμερες τῶν ἑορτῶν ἢ στὴν ὀνομαστική του ἑορτή, ὅταν προσφέρεται μὲ ἀγάπη, ἐνισχύει τὴν παιδικὴ ἀγάπη.
Ἑλκύστε κοντά σας τὴν καρδιὰ τῶν παιδιῶν σας, δημιουργώντας σχέσεις εἰλικρίνειας καὶ ἐμπιστοσύνης μαζί τους. Τὸ παιδάκι πρέπει πάντοτε νὰ τὸ ἐμπιστευόμαστε στὸ καλό, μέχρις ὅτου πεισθοῦμε, ὅτι δὲν μποροῦμε πλέον. Ἡ καχυποψία καὶ ἡ ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης σκοτώνει τὴν ἀγάπη.
Μὴν αὐξάνετε τὴν δίκαιη τιμωρία τῶν παιδιῶν μὲ περιφρονητικοὺς ἐμπαιγμοὺς καὶ δηκτικὲς παρατηρήσεις. Μία τέτοια συμπεριφορὰ σκληραίνει τὴν καρδιὰ καὶ ἐξαφανίζει κάθε ἴχνος ἀγάπης.
Γονεῖς! Σᾶς ὑπέδειξα τὰ βασικὰ μέσα ποὺ θὰ χρησιμοποιήσετε μὲ εὐσυνειδησία, προκειμένου νὰ γίνουν τὰ παιδιά σας ὑπάκουα.
Πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα, συνηθίστε τα νὰ σᾶς ἀκούουν, ἐπειδὴ αὐτὸ εἶναι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Φροντίστε ἐγκαίρως νὰ μὴ ριζώσει μέσα τοὺς ἡ ἰδιοτροπία. Μὴν ἀνέχεστε τὸ πεῖσμα τους καὶ τὴν αὐθάδεια πρὸς ὁποιονδήποτε. Μὴν τοὺς δίδετε ὅλα, ὅσα ζητοῦν. Συνηθίζετέ τα στὸν αὐτοπεριορισμό, τὴν ἐγκράτεια καὶ τὴ λιτότητα.
Ἀπαιτεῖτε πάντα ἀπὸ τὰ παιδιά σας νὰ κάνουν ὅ,τι τοὺς λέτε, ἀμέσως καὶ μὲ ἀκρίβεια. Ζητεῖτε μὲ σταθερότητα νὰ γίνεται αὐτὸ, ποὺ μία φορᾶ εἴπατε. Ἀλλὰ γιὰ νὰ μποροῦν τὰ παιδιὰ νὰ σᾶς ὑπακούουν, μὴν τοὺς λέτε ποτὲ νὰ κάνουν κάτι ποὺ δὲν μποροῦν, κάτι ποὺ ὑπερβαίνει τὶς δυνάμεις τους. Μὴν ἔχετε καπρίτσια καὶ μὴν εἶσθε αὐθαίρετοι στὶς ἀπαιτήσεις σας, ἐπιτρέποντας σήμερα αὐτὸ ποὺ χθὲς εἴχατε ἀπαγορεύσει.
Μὴν ἔρχεσθε σὲ ἀντίθεση μεταξύ σας στὶς ἐνέργειες ποὺ ἀφοροῦν τὰ παιδιά. Φροντίστε νὰ διατηρηθεῖ καὶ στὸ μέλλον ὁ σεβασμὸς τῶν παιδιῶν ἀπέναντί σας, ἀποφεύγοντας κάθε τί ποὺ μπορεῖ νὰ τὸν κλονίσει.
Τέλος, μὴ λησμονεῖτε ποτὲ νὰ ἐπικαλεῖσθε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στὸ ἔργο τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν σας. Μόνο τότε οἱ κόποι, οἱ ἀγῶνες καὶ οἱ φροντίδες σας θὰ στεφθοῦν μὲ ἐπιτυχία. Μὰ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τὰ παιδιά σας θὰ γίνουν ὑπάκουα παιδιά!