Βίος ἀνεόρταστος μακρὰ ὁδὸς ἀπανδόχευτος, ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας. Γι’ αὐτὸ φρόντιζαν νὰ εἶναι πολλὲς οἱ γιορτὲς ποὺ διέκοπταν τὴν δύσκολη καὶ κοπιαστικὴ ἢ μονότονη καθημερινότητα τοῦ βίου. Αὐτὴ τὴν ἀρχὴ υἱοθέτησαν καὶ οἱ νεότεροι στὴ μετὰ Χριστὸν ἐποχή. Τόσο οἱ πρὸ ὅσο καὶ οἱ μετὰ Χριστὸν ἔδιναν στὶς γιορτὲς τοὺς θρησκευτικὸ χαρακτήρα. Ὅλες ἦσαν ἀφιερωμένες ἀρχικὰ σὲ θεότητες καὶ στὴ συνέχεια στὸν ἕνα Θεό, ποὺ ἀποκαλύφθηκε στὸν ἄνθρωπο διὰ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ στοὺς ἁγίους του. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο πραγμάτωναν τὸ ρητὸ «ἐκ Θεοῦ ἄρξασθαι». Καὶ ἄρχιζαν μὲ προσφορές, εὐχαριστίες καὶ δοξολογίες, γιὰ νὰ ἀκολουθήσουν λαμπρὲς πανηγύρεις, κατὰ τὶς ὁποῖες κύριο γνώρισμα ἦταν ἡ κοινὴ συμμετοχὴ καὶ ἡ μεταλαμπάδευση τῶν ἠθῶν καὶ ἐθίμων στοὺς νεότερους, ὥστε νὰ διατηρηθεῖ ἡ παράδοση.

Κατὰ τὴ μακραίωνη δουλεία ὑπὸ τὸν τουρκικὸ ζυγὸ ἡ πανήγυρη ἀποτέλεσε ἰσχυρὸ ἀμυντικὸ μηχανισμὸ τοῦ ὑποδούλου Γένους. Τὸ ἐπισήμαναν καὶ τὸ κατέγραψαν στὰ ὁδοιπορικά τους ξένοι περιηγητές, ποὺ παρὰ τὸν ἐν πολλοῖς ἔκδηλο ἀνθελληνισμό τους, ἀναγκάστηκαν νὰ ὁμολογήσουν ὅτι οἱ πρόγονοί μας ἐκδήλωσαν ὑψηλὴ ἀντοχὴ ἔναντι ἀγρίου κατακτητοῦ, ἡ ὠμὴ βία τοῦ ὁποίου θὰ εἶχε κάμψει σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα τὸ φρόνημα ὁποιουδήποτε λαοῦ τῆς Δύσης. Ἦταν ὄντως ὑπόθεση βίου ἡ πανήγυρη κατὰ τὴν τουρκοκρατία, γι’ αὐτὸ καὶ φρόντιζαν οἱ ξενιτεμένοι νὰ βρίσκονται ὁπωσδήποτε στὸν γενέθλιο τόπο τὴν ἡμέρα τῆς μεγάλης ἐτήσιας γιορτῆς, τῆς γιορτῆς τοῦ τιμωμένου ἁγίου. Καὶ κατ’ ἐξοχὴν τιμώμενο πρόσωπο ἦταν ἡ Παναγία μητέρα τοῦ Χριστοῦ, τῆς ὁποίας ἡ κοίμηση μὲ λαμπρότητα γιορταζόταν.

Τί παράδοξο, μὲ βάση τὴ λογική του δυτικοῦ ἀνθρώπου, νὰ πανηγυρίζεται ὁ θάνατος ἑνὸς προσώπου! Ἀπὸ τότε, ποὺ τὰ «φωτεινὰ πνεύματα» διακήρυξαν τὴν ἀνυπαρξία Θεοῦ καὶ στὴ συνέχεια οἱ ἰσχυροί τοῦ κόσμου ἐπέβαλαν στὴν «ἐπιστήμη» νὰ τὸ ἐπιβεβαιώσει, ὅλα ἔχουν ἀλλάξει στὶς δυτικὲς κοινωνίες. Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ ἐπικράτησε, χωρὶς διόλου νὰ ἐπισημαίνεται εἶναι ὁ τρόμος ἐνώπιόν του θανάτου. Ἀπαλλαγμένοι ἀπὸ τύψεις καὶ ἐνοχές, ὅπως διακηρύσσουν αὐθυποβαλλόμενοι οἱ ἄθεοι, ἐξορκίζουν τὸν θάνατο μὲ ἐπιβολὴ ἑνὸς νέου ταμποὺ στὴ θέση τῶν ἄλλων πού, καυχῶνται ὅτι κατέρριψαν: Τὴν ἀποφυγὴ ἀναφορᾶς σ’ αὐτόν, ἂν καὶ ἀποτελεῖ τὴν ἀπόλυτη βεβαιότητα, τὴ συνυφασμένη μὲ τὴν ὕπαρξή μας. Δὲν παύουν ὅμως νὰ μέμφονται αὐτούς, ποὺ ἐμμένουν στὴν «ἀνορθολογικὴ» πίστη πρὸς τὸν Θεό!

Ἡ πίστη στὸν Θεό, ἡ ἀπαγορευμένη στὶς δυτικὲς κοινωνίες, οἱ ὁποῖες πάντως προβάλλουν πλῆθος ὑποκαταστάτων στὸν ἀνερμάτιστο ἄνθρωπο, δίνει νόημα βίου καὶ ἐλπίδα, τὰ ὁποία στηρίζουν τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο νὰ ὑπομένει τὶς δουλεῖες νέων μορφῶν. Ὑπάρχουν πλέον ἐπιστημονικὲς ἔρευνες, οἱ ὁποῖες δείχνουν τὴ διαφορὰ στὴν ἀντιμετώπιση τῶν δυσχερειῶν τοῦ βίου πιστῶν καὶ ἀπίστων. Ἔδειξαν αὐτὲς σημαντικὴ διαφορὰ πορείας βαρειὰ ἀσθενῶν. Ἐκεῖνοι ποὺ ἀποκρίνονται στὴν ἐνημέρωση μὲ τὸ «γενηθήτω τὸ θέλημά Του», ἔχουν, κατὰ κανόνα, ἐξέλιξη πολὺ πιὸ ἱκανοποιητικὴ ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ποὺ ἀντιδροῦν ἀπροετοίμαστοι ἐνώπιόν τοῦ ἐπελαύνοντος θανάτου. Καὶ αὐτὸ βέβαια δὲν ὀφείλεται σὲ θαῦμα, ἂν καὶ αὐτὸ πραγματοποιεῖται σὲ σπάνιες περιπτώσεις, ἀλλὰ στὴν ψυχικὴ διάθεση τοῦ ἀσθενοῦς, καθώς η ψυχή, ἡ τόσο ἀγνοημένη στὶς δυτικὲς κοινωνίες, παρὰ τὴν κατάχρηση τῶν παραγώγων λέξεων, διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στὴν πορεία τοῦ σώματος. Καὶ γιὰ τοὺς δυσπίστους φέρουμε πιὸ προσιτὸ παράδειγμα: Οἱ ἄμεσοι πρόγονοί μας ὑπέστησαν τὰ πάνδεινα κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ τελευταίου μεγάλου πολέμου καὶ τῆς φρικτῆς κατοχῆς, ποὺ ἀκολούθησε. Οἱ αὐτοκτονίες ὅμως ἦσαν ἄγνωστες. Σήμερα τείνουν νὰ καταστοῦν μάστιγα φονική, ὅπως καὶ οἱ ἐκτρώσεις, ποὺ δυναμιτίζουν τὸ μέλλον τοῦ Γένους μας! Εἶναι κοινὸ μυστικὸ ὅτι πολλοὶ νέοι μας, τοὺς ὁποίους ἐγκωμιάζουν οἱ δημαγωγοὶ εὐκαίρως ἀκαίρως δὲν ἀντέχουν σὲ ἁπλὲς στρατιωτικὲς ἀσκήσεις καὶ οἱ ὑπεύθυνοι τῶν στρατοπέδων τρέμουν μήπως βρεθοῦν ἐνώπιον συμβάντος αὐτοχειρίας. Ἴσως κάποιοι ἀρκούντως δημαγωγοὶ στὴ μικρότητά τους μὲ ἐγκαλέσουν γιὰ ἀποκάλυψη στρατιωτικῶν μυστικῶν!

Τί ἄλλαξε στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία καὶ μᾶς βρῆκαν τόσες συμφορές; Λησμονήσαμε τὸν Θεό, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἔγραψαν ὁμόδοξοι ποὺ ἔζησαν συμφορὲς πρὶν ἀπὸ αὐτὴν ποὺ σήμερα πλήττει τὴν πατρίδα μας. Δὲν εἶναι μόνο ἡ χαλάρωση τῆς πίστης, ἡ ἀδιαφορία καὶ ἡ περιφρόνηση πρὸς τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια εἶναι καὶ ἡ ἄγρια πολεμικὴ κατὰ τῆς παράδοσης, ποὺ οἱ προγονοὶ μας μεταλαμπάδευαν ἐπὶ γενεὲς καὶ ἀποτελοῦσε αὐτὴ τὴν ἰσχυρὴ συνεκτικὴ δύναμη τοῦ ἔθνους μας. Σήμερα ἔχουμε παραμορφωθεῖ σὲ ἕνα συνονθύλευμα ἀπροσώπων ἀτόμων, οἱ ὁποῖοι τείνουμε νὰ καταστοῦμε ἀριθμοὶ σὲ διάφορα μητρῶα του συστήματος παγκοσμιοποίησης, ἀναλώσιμα «ὑλικὰ» χωρὶς ἀξία, χωρὶς προοπτική, χωρὶς ὅραμα καί, κυρίως, χωρὶς ἐλπίδα!

Τὰ πανηγύρια βέβαια συνεχίζονται, ὁπωσδήποτε ὅμως μὲ διαφοροποίηση τοῦ προγράμματος. Μπορεῖ νὰ συμπίπτουν μὲ τὴν γιορτὴ τοῦ τιμωμένου σὲ κάθε οἰκισμὸ ἁγίου καὶ πρωτίστως τῆς Παναγίας, ὅμως ἔχει παντελῶς ἀλλοιωθεῖ ὁ χαρακτήρας τους. Ἔχει ἀπωλέσει τὴ μοναδικότητα, καθὼς πλῆθος κοσμικῶν ἑορτῶν γιὰ τὰ φυσικὰ προϊόντα του κάθε τόπου ἔχουν παρεμβληθεῖ καὶ ἐπέρχεται ἑορταστικὴ κόπωση. Ἀκόμη καὶ στὴ θρησκευτικὴ πανήγυρη ὑπάρχει ἀποχὴ ἀπὸ τὴν προσέλευση στὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Στὶς παρακλήσεις τοῦ δεκαπενταυγούστου μικρὴ ἡ συμμετοχὴ τοῦ κόσμου. Ἡ ἐκκοσμίκευση μᾶς ὑποβάλλει στὴ βεβαιότητα τῆς δύναμής μας. Προσευχὴ καὶ νηστεία φαντάζουν παρωχημένες προκαταλήψεις. Ὁ Αὔγουστος εἶναι πλέον μήνας διακοπῶν διασκέδασης καὶ πολυφαγίας, βέβαια γι’ αὐτοὺς ποὺ ἀκόμη διαθέτουν εἰσόδημα ἐπαρκές. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ συμμετοχὴ στὸ πανηγύρι ἔχει γεύση στιφή. Τί νὰ προσθέσει στὴν καθημερινὴ πολυφαγία, τί νὰ προσθέσει στὴν καθημερινὴ διασκέδαση; Τί νὰ προσθέσει, ἀφού δεν συνερχόμαστε στὸ ἐμεῖς καὶ παραμένουμε ἄτομα ἐγωπαθῆ καὶ αὐθυποβαλλόμαστε στὴν ἐπάρκειά μας, ἐνῶ παραμένουμε ἀσυγκίνητα μπροστὰ στὸν ἀνθρώπινο πόνο;

Ἔχοντας ἀπωλέσει ὅλα ἐκεῖνα τῆς παράδοσής μας, τὰ ὁποία νοηματοδοτοῦσαν τὸν βίο μας, πορευόμαστε υἱοθετώντας τρόπο βίου, στὸν ὁποῖο ἐκδηλώνεται ἔντονα τὸ ὑπαρξιακὸ κενό. Καὶ κύριο γνώρισμα αὐτοῦ εἴναι η ἐπιδίωξη τῆς εὐχαρίστησης ὡς ὑποκαταστάτου τῆς χαρᾶς. Καὶ ἡ εὐχαρίστηση ἀπαιτεῖ ὁλοένα καὶ μεγαλύτερες δόσεις, γιὰ νὰ παράξει κάποια ἀνακούφιση, ὅπως ἀκριβῶς τὰ φάρμακα στὰ ὁποῖα ἔχει ἐθιστεῖ ὁ ὀργανισμός. Τί νὰ μᾶς κάνει μία συμμετοχὴ στὸ πανηγύρι; Θὰ πιάσουμε χέρια ἀπὸ συνήθεια στοὺς χαιρετισμοὺς ἢ στὸν χορό, θὰ φᾶμε καὶ θὰ πιοῦμε χορτάτοι καὶ θὰ ἀποσυρθοῦμε μὲ τὴν εὐχὴ «καὶ τοῦ χρόνου» μὲ τὴν ἔννοια νὰ μὴ μᾶς βρεῖ ὁ χάρος καὶ ὄχι βέβαια νὰ ἀνταμώσουμε ὡς πρόσωπα, τὰ ὁποῖα συνδέονται μὲ κοινὸ νόημα βίου.

Καυχώμαστε ὅτι ζοῦμε μὲ βεβαιότητες, τὶς ὁποῖες προσφέρει ἡ ἐπιστήμη καὶ τὰ «μεγάλα πνεύματα» τῆς ἱστορίας! Οἱ βεβαιότητες αὐτὲς μᾶς ἐμποδίζουν νὰ ἐγκύψουμε στὸ πνεῦμα τῶν προγόνων μας, ποὺ ἀντιμετώπισαν συμφορὲς καὶ συμφορὲς καὶ ὅμως ἄντεξαν. Δὲν θέλουμε νὰ ἀποδεχθοῦμε ὅτι οἱ προγονοί μας, τοὺς ὁποίους σήμερα περιφρονοῦμε, εἶχαν νοηματοδοτήσει τὸν βίο τοὺς στηριγμένοι στὴν πίστη στὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν κάμπτονταν μπροστὰ στὶς δυσκολίες ποὺ καὶ περισσότερες ἀλλὰ καὶ πιὸ μακροχρόνιες συναντοῦσαν. Γι’ αὐτὸ καὶ στὰ πανηγύρια γλεντοῦσαν μὲ τὴν ψυχὴ τοὺς ὅλοι μαζὶ μὲ χοροὺς κυκλωτικούς. Γλεντοῦσαν γιατί ἐπίκεντρο τοῦ βίου τους εἶχαν τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν ναό της. Ἐμεῖς οἱ ἀπελευθερωμένοι δὲν γλεντοῦμε πλέον κι ἂς ἀπολαμβάνουμε τὰ πάντα. Σέρνουμε τὰ βήματά μας σὲ μίαν ἀπέλπιδα προσπάθεια νὰ πείσουμε τοὺς ἑαυτούς μας ὅτι ἀπολαμβάνουμε τὰ τοῦ βίου. Κι ὅμως δὲν τὰ καταφέρνουμε. Τί κι ἂν ἐπιχειροῦμε νὰ ἀναδειχθοῦμε πρωταθλητὲς τῆς ὑποκριτικῆς τέχνης. Ἔρχονται στιγμὲς ποὺ τὸ προσωπεῖο μας εἶναι ἀνυπόφορο καὶ ἀναγκαζόμαστε νὰ ὁμολογήσουμε τὴν ἀποτυχία μας. Μήπως εἶναι καιρὸς νὰ ἀναλογιστοῦμε τὴν ἄμεση ἀνάγκη ἐπανόδου στὶς ρίζες μας;