Ἐννόημα
    Ἐννόημα
  • !

    Μὲ τὶς δύο αὐτὲς ἀρετὲς ἦταν ἐξόχως κοσμημένος ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ· μὲ τὴν πρώτη ἀξιώθηκε νὰ φιλοξενήσει τὸν ἴδιο τὸν ἄσαρκο Θεὸ Λόγο μὲ μορφὴ ἀγγέλου καὶ «τυπικῶς» ὁλόκληρη τὴν Ἁγία Τριάδα· τὴ δεύτερη, τὴν πίστη, τὴν καλλιέργησε σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἀξιώθηκε νὰ γίνει πατέρας ὅλων τῶν πιστευόντων, καὶ ὁ παράδεισος νὰ ὀνομαστεῖ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ «κόλπος τοῦ Ἀβραάμ». Μᾶλλον δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ὅπως ὁ Ἀβραάμ, ποὺ νὰ «πέρασε» μὲ ἄριστα τόσο δύσκολες ἐξετάσεις πίστης. Τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ἀρχίζει μὲ μία ὑπέροχη ἐξύμνηση τῆς «ὑψηλῆς» πίστης του.

  • !

    Ὁ Θεὸς τὸν «ξεσήκωσε» ἀπὸ τὴ Μεσοποταμία καί, χωρὶς καν νὰ ξέρει ποῦ πηγαίνει, τὸν ἔφερε στὴν Παλαιστίνη μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ τοῦ χαρίσει αὐτὴ τὴ γῆ. Ἄφησε τὴν πατρίδα του, ὅπου ἦταν ἐπιφανής, ἄφησε ὅλη τὴν ἀκίνητη περιουσία του, τοὺς φίλους, τοὺς συγγενεῖς, καθὼς καὶ τοὺς τάφους τῶν προγόνων του, μὲ τὴν προοπτικὴ νὰ μὴν ξαναγυρίσει ποτέ. Καὶ μετὰ ἀπὸ χρόνια, ὅταν πέθανε ἡ γυναίκα του Σάρρα, ἀναγκάστηκε νὰ ἀγοράσει τὸν τάφο της· αὐτός, ποὺ ὁ Θεὸς τοῦ εἶχε ὑποσχεθεῖ ὅλη ἐκείνη τὴ γῆ, δὲν εἶχε ἀκόμα δικό του «οὐδὲ τριπηχυαῖον τόπον», ἀφοῦ ἔμενε ἀκόμα σὲ σκηνές. Ἀλλὰ καὶ οἱ μετὰ ἀπὸ αὐτὸν συγκληρονόμοι τῆς θείας ὑπόσχεσης Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ σὲ σκηνὲς ἔμειναν, σὰν σὲ ξένη γῆ, χωρὶς ὅμως ποτὲ νὰ χάσουν τὴν πίστη καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη τους στὸν Θεό.

  • !

    Τὸ θαυμαστὸ εἶναι ὅτι αὐτοὶ οἱ προπάτορες, ἂν καὶ τοὺς εἶχε δοθεῖ ὑπόσχεση γιὰ ἐπίγεια ἀγαθά, δὲν τοὺς ἔδιναν σημασία, ἀλλὰ ἀναζητοῦσαν τὴ μέλλουσα οὐράνια πόλη. Ἐνῶ ἐμεῖς, παρ’ ὅλο ποὺ ὁ νεογέννητος Μεσσίας μὲ ὅλους τοὺς τρόπους μᾶς μίλησε καὶ μᾶς ἄνοιξε τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, συνεχίζουμε νὰ ἐπιζητοῦμε τὰ κάτω καὶ χοϊκά. «Ντροπή μας!», ἀναφωνεῖ μὲ πικρία ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. «Αἰσχυνθῶμεν», διότι ἐνῶ «ὁ Θεὸς περὶ τῆς ἄνω διαλέγεται πόλεως, ἡμεῖς τὴν ἐνταῦθα ἐπιζητοῦμεν».

  • !

    Ἡ πίστη δὲν εἶναι ἐπιβράβευση καθαροῦ βίου, ἀλλὰ δῶρο σὲ ταπεινὲς ψυχές. Καὶ κάποτε ἡ ἁμαρτία ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση καὶ σὲ ἀνυψωτικὴ συντριβή. Ἡ πίστη δὲν εἶναι καρπὸς ἀναμάρτητης πολιτείας, ἀλλὰ – ἂν τὸ θελήσει ὁ «πνεύματι συντετριμμένῳ» μετανοῶν- μπορεῖ νὰ γίνει ἔναυσμα καὶ ἀφυπνιστικὴ δύναμη γιὰ ἐνάρετη πολιτεία καὶ στεφάνι ἁγιότητας.

  • !

    Κορυφαῖο παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ ὑπὸ τοῦ Παύλου μνημονευόμενος προφητάναξ Δαβίδ, ποὺ τιμήθηκε καὶ ὡς κατὰ σάρκα γενάρχης τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι κορυφαῖο παράδειγμα πίστης ὁ Δαβίδ, διότι περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα κατορθώματα πίστης, τὶς νίκες κατὰ τῶν ἐχθρῶν, τὴ χαλιναγώγηση λιονταριῶν, τὴ λύτρωση ἀπὸ φωτιά, ἀπὸ μαχαίρι φονικὸ ἢ καὶ ἀπὸ ἀρρώστιες, περισσότερο ἀπὸ μαρτυρικὸ θάνατο, ἀπὸ ὑπομονὴ σὲ κάθε εἴδους στερήσεις καὶ κακουχίες, περισσότερο ἀπὸ ὅλα αὐτά, βασικὴ προϋπόθεση ἀλλὰ καὶ ἀσφαλὴς καρπὸς πίστης εἶναι «ἡ ἐργασία τῆς δικαιοσύνης» τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ ἡ ὑγιὴς καὶ σταθερὴ μετάνοια.

Πίστη καὶ ἐπαγγελίες

Τὴν Κυριακὴ πρὶν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴ μνήμη ὅλων ἐκείνων ποὺ εὐαρέστησαν στὸν Θεό, ἀπὸ τοὺς πρωτοπλάστους μέχρι τὸν ἅγιο Ἰωσὴφ τὸν μνήστορα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Αὐτὸς «ὁ θεοσύλλεκτος χορὸς τῶν ἁγίων», ὅπως λέει ἕνα τροπάριο τῆς ἑορτῆς, μὲ προεξάρχοντες τοὺς ἁγίους Πατριάρχες Ἀβραάμ, Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ, μᾶς ἑτοιμάζει νὰ ὑποδεχθοῦμε τὸν νεογέννητο Χριστό. Δὲν χρειάζονται, μᾶς λένε, πολυτελῆ ροῦχα καὶ πολυδάπανοι στολισμοί. Δύο μόνο εἶναι τὰ ἀπαιτούμενα, σύμφωνα μὲ ἄλλο τροπάριο: «τρόπος φιλόξενος» καὶ «πίστις ὑψηλή».

Ἡ πίστη τῶν Πατριαρχῶν

Μὲ τὶς δύο αὐτὲς ἀρετὲς ἦταν ἐξόχως κοσμημένος ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ· μὲ τὴν πρώτη ἀξιώθηκε νὰ φιλοξενήσει τὸν ἴδιο τὸν ἄσαρκο Θεὸ Λόγο μὲ μορφὴ ἀγγέλου καὶ «τυπικῶς» ὁλόκληρη τὴν Ἁγία Τριάδα· τὴ δεύτερη, τὴν πίστη, τὴν καλλιέργησε σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἀξιώθηκε νὰ γίνει πατέρας ὅλων τῶν πιστευόντων, καὶ ὁ παράδεισος νὰ ὀνομαστεῖ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ «κόλπος τοῦ Ἀβραάμ». Μᾶλλον δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ὅπως ὁ Ἀβραάμ, ποὺ νὰ «πέρασε» μὲ ἄριστα τόσο δύσκολες ἐξετάσεις πίστης. Τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ἀρχίζει μὲ μία ὑπέροχη ἐξύμνηση τῆς «ὑψηλῆς» πίστης του.

Ὁ Θεὸς τὸν «ξεσήκωσε» ἀπὸ τὴ Μεσοποταμία καί, χωρὶς καν νὰ ξέρει ποῦ πηγαίνει, τὸν ἔφερε στὴν Παλαιστίνη μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ τοῦ χαρίσει αὐτὴ τὴ γῆ. Ἄφησε τὴν πατρίδα του, ὅπου ἦταν ἐπιφανής, ἄφησε ὅλη τὴν ἀκίνητη περιουσία του, τοὺς φίλους, τοὺς συγγενεῖς, καθὼς καὶ τοὺς τάφους τῶν προγόνων του, μὲ τὴν προοπτικὴ νὰ μὴν ξαναγυρίσει ποτέ. Καὶ μετὰ ἀπὸ χρόνια, ὅταν πέθανε ἡ γυναίκα του Σάρρα, ἀναγκάστηκε νὰ ἀγοράσει τὸν τάφο της· αὐτός, ποὺ ὁ Θεὸς τοῦ εἶχε ὑποσχεθεῖ ὅλη ἐκείνη τὴ γῆ, δὲν εἶχε ἀκόμα δικό του «οὐδὲ τριπηχυαῖον τόπον», ἀφοῦ ἔμενε ἀκόμα σὲ σκηνές. Ἀλλὰ καὶ οἱ μετὰ ἀπὸ αὐτὸν συγκληρονόμοι τῆς θείας ὑπόσχεσης Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ σὲ σκηνὲς ἔμειναν, σὰν σὲ ξένη γῆ, χωρὶς ὅμως ποτὲ νὰ χάσουν τὴν πίστη καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη τους στὸν Θεό.

«Εἰργάσαντο δικαιοσύνην»

Τὸ θαυμαστὸ εἶναι ὅτι αὐτοὶ οἱ προπάτορες, ἂν καὶ τοὺς εἶχε δοθεῖ ὑπόσχεση γιὰ ἐπίγεια ἀγαθά, δὲν τοὺς ἔδιναν σημασία, ἀλλὰ ἀναζητοῦσαν τὴ μέλλουσα οὐράνια πόλη. Ἐνῶ ἐμεῖς, παρ’ ὅλο ποὺ ὁ νεογέννητος Μεσσίας μὲ ὅλους τοὺς τρόπους μᾶς μίλησε καὶ μᾶς ἄνοιξε τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, συνεχίζουμε νὰ ἐπιζητοῦμε τὰ κάτω καὶ χοϊκά. «Ντροπή μας!», ἀναφωνεῖ μὲ πικρία ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. «Αἰσχυνθῶμεν», διότι ἐνῶ «ὁ Θεὸς περὶ τῆς ἄνω διαλέγεται πόλεως, ἡμεῖς τὴν ἐνταῦθα ἐπιζητοῦμεν».

Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸ λαμπρὸ παράδειγμα τῶν ἁγίων Πατριαρχῶν, μνημονεύει ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ πολλοὺς ἄλλους ἀθλητὲς τῆς πίστης, ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν ἔλαμψαν μὲ τὸν φωτεινὸ βίο τους ἀλλὰ ἀκτινοβολοῦσαν μὲ τὴν πίστη τους. Ἡ πίστη δὲν εἶναι ἐπιβράβευση καθαροῦ βίου, ἀλλὰ δῶρο σὲ ταπεινὲς ψυχές. Καὶ κάποτε ἡ ἁμαρτία ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση καὶ σὲ ἀνυψωτικὴ συντριβή. Ἡ πίστη δὲν εἶναι καρπὸς ἀναμάρτητης πολιτείας, ἀλλὰ – ἂν τὸ θελήσει ὁ «πνεύματι συντετριμμένῳ» μετανοῶν- μπορεῖ νὰ γίνει ἔναυσμα καὶ ἀφυπνιστικὴ δύναμη γιὰ ἐνάρετη πολιτεία καὶ στεφάνι ἁγιότητας. Κορυφαῖο παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ ὑπὸ τοῦ Παύλου μνημονευόμενος προφητάναξ Δαβίδ, ποὺ τιμήθηκε καὶ ὡς κατὰ σάρκα γενάρχης τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι κορυφαῖο παράδειγμα πίστης ὁ Δαβίδ, διότι περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα κατορθώματα πίστης, τὶς νίκες κατὰ τῶν ἐχθρῶν, τὴ χαλιναγώγηση λιονταριῶν, τὴ λύτρωση ἀπὸ φωτιά, ἀπὸ μαχαίρι φονικὸ ἢ καὶ ἀπὸ ἀρρώστιες, περισσότερο ἀπὸ μαρτυρικὸ θάνατο, ἀπὸ ὑπομονὴ σὲ κάθε εἴδους στερήσεις καὶ κακουχίες, περισσότερο ἀπὸ ὅλα αὐτά, βασικὴ προϋπόθεση ἀλλὰ καὶ ἀσφαλὴς καρπὸς πίστης εἶναι «ἡ ἐργασία τῆς δικαιοσύνης» τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ ἡ ὑγιὴς καὶ σταθερὴ μετάνοια.

Προϋποθέσεις συμμετοχῆς στὴν τελικὴ ἐπαγγελία

Ὁ παρὰ λίγο ἱερομάρτυς Σαπρίκιος, ἔστω κι ἂν ὑπέμεινε μαρτύρια γιὰ τὴν πίστη του στὸν Χριστό, ἔχασε τελικὰ καὶ τὸ στεφάνι τῆς ἁγιότητας καὶ τὴν ψυχή του, καὶ «διχοτομήθηκε» ἀπὸ τὴν ἱερωσύνη του, γιατί δὲν θέλησε νὰ συγχωρήσει τὸν φίλο του Νικηφόρο, ὁ ὁποῖος ἐπίμονα ζητοῦσε τὴ συγγνώμη του μέχρι τὴν τελευταία στιγμή· τὴ δόξα τοῦ μαρτυρίου τὴν κέρδισε ὁ Νικηφόρος, γιατί ἀποδείχθηκε πιὸ ταπεινὸς καὶ πιὸ ἐλεήμων. Αὐτὴ ἡ ταπείνωση καὶ ἡ εὐσπλαχνία εἶναι τὸ ἀσφαλὲς εἰσιτήριο εἰσόδου στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ καὶ ὁ Χριστὸς ἔκρουσε τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου γιὰ πολλοὺς χαρισματούχους καὶ θαυματουργοὺς ὅτι, ἂν βρεθοῦν γυμνοὶ ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀρετές, θὰ ἀκούσουν τὴν ἔσχατη ἡμέρα τὸ «οὐκ οἶδα ὑμᾶς» καὶ θὰ μείνουν ἔξω τοῦ νυμφῶνος του.

Ἡ ἀνυπέρβλητη τιμή, ποὺ μᾶς κάνει ὁ σὲ λίγες μέρες ἐν φάτνῃ ἀλόγων ἀνακλινόμενος Χριστός, ἀλλὰ καὶ ἡ ἐξαιρετικὴ εὐθύνη γιὰ ἐμᾶς τοὺς πιστούς τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι τὸ ὅτι ὅλοι οἱ ἅγιοι προπάτορες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης περιμένουν ἐμᾶς, γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε μαζὶ τὴν ὕψιστη τελικὴ πρὸς ὅλους μας ἐπαγγελία του. Μᾶς περιμένουν νὰ γίνουμε συνοδοιπόροι τους πρὸς τὴ Βηθλεέμ, γιὰ νὰ προσκυνήσουμε τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ σαρκωθέντα, ποὺ ἦλθε γιὰ νὰ μᾶς συνανυψώσει στὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, στὴν ἔσχατη δόξα τῆς ἐπουράνιας Βασιλείας του.