Ἐννόημα
    Ἐννόημα
  • !

    Στὶς 13-02-2014 τὸ κοινοβούλιο τοῦ Βελγίου ψήφισε τὸ νομοσχέδιο γιὰ δικαίωμα στὴν παιδικὴ εὐθανασία ἀνεξαρτήτως ἡλικίας μὲ 86 ψήφους ὑπέρ, 44 κατὰ καὶ 12 ἀποχές. Οἱ εἰσηγητὲς αὐτοῦ τοῦ μέτρου ὑποστηρίζουν ὅτι «ἀποτελεὶ ὕστατη κίνηση ἀνθρωπισμοῦ». Καὶ ὅτι «τὸ σκανδαλῶδες δὲν εἶναι ὅτι ἐκχωροῦμε στὰ παιδιὰ τὸ δικαίωμα νὰ τελειώσουν τὴ ζωή τους ὅπως αὐτὰ ἐπιθυμοῦν, ἀλλὰ ὅτι ὑπάρχουν ἀνήλικοι ποὺ θὰ πεθάνουν τόσο νέοι!»

  • !

    Ἀξίζει ὡστόσο νὰ δεῖ κανεὶς μία ἄλλη ἐκδοχὴ τῆς ζωῆς, σύγχρονη καὶ αὐτὴ τῆς ὁποίας ὁ ἀνθρωπισμὸς ξεκινὰ ἀπὸ διαφορετικὴ βάση. Ἕνα πενηντάλεπτο ντοκυμαντὲρ ποὺ προβάλλεται στὸ διαδίκτυο μὲ τὸν τίτλο «Τὸ Φρούριο» μᾶς διηγεῖται ὅτι κάπου στὰ νότια σύνορα τῆς Ρωσίας, μόλις 7 χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν Ρουμανία ὑπάρχει ἡ Ι. Μ. τῆς Ἀναλήψεως θεμελιωμένη ἀπὸ τὸν ἡγούμενο π. Μιχαὴλ καὶ τέσσερις μοναχοὺς τὸ 1994.
    Στὸ μοναστήρι λειτουργεὶ καὶ ὀρφανοτροφεῖο.

  • !

    Ὁ Λαυρέντιος ἕνα μωρὸ μὲ διαγνωσμένη τὴν ἀσθένεια τοῦ AIDS ἐπειδὴ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ μείνει στὸ ὀρφανοτροφεῖο μαζὶ μὲ τὰ ἄλλα παιδιά, ζεῖ μέσα στὴ μονή, παίζει καὶ κινεῖται ἀνάμεσα στοὺς μοναχοὺς οἱ ὁποῖοι τὸν ἀγκαλιάζουν ἄφοβα καὶ τὸν ἔχουν συνεχῶς μαζί τους, ἀκόμη καὶ στὴν Θεία Λατρεία. Ἕνα ἄλλο μικρὸ κορίτσι μὲ ἐπιληπτικὲς κρίσεις ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ στοργή. Τὸ καλομαθαίνουν καὶ τῆς φέρονται πολὺ προσεκτικὰ ὥστε νὰ εἶναι ἤρεμη καὶ χαρούμενη. Τὴν θεωροῦν εὐλογία καὶ ὄχι πρόβλημα. Ὁ ἴδιος ὁ ἡγούμενος Μιχαὴλ ἀφιερώνει πολὺ ἀπὸ τὸν χρόνο του μαζί της. Ὁ μικρὸς Στόπα (ρωσικὸ χαϊδευτικό του «Στέφανος») εἶναι γεννημένος χωρὶς χέρια καὶ μὲ πολὺ σοβαρὸ πρόβλημα στὰ πόδια. Πλῆθος κόσμου συγκινημένο τὸν ἀκούει νὰ εὔχεται στὸν ἡγούμενο Μιχαὴλ τὰ χρόνια πολλὰ γιὰ τὰ γενέθλιά του. Καὶ πρὸς τὸ τέλος τῆς ταινίας μὲ ὡριμότητα μεγάλου ἀνθρώπου καὶ σταθερὴ φωνὴ νὰ λέει: «Ἔκλαιγα τότε γιατί δὲν εἶχα χέρια. Καὶ εἴπα στὸν ἑαυτό μου: Μὴν κλαῖς! Νὰ χαίρεσαι γιατί ἔχεις ζωή!». Ἀποκορύφωμα ὁ Μικρὸς Γκλέντ, ἐκ γενετὴς κωφός, τυφλὸς καὶ ἄλαλος. Ὁ ἀφηγητὴς σχολιάζει ὅτι ἔχει νιώσει πόνο γιὰ δέκα ἐνήλικες ἄνδρες μαζί. Ἐπικοινωνεῖ μόνο μὲ τὴν ἁφὴ μέσα ἀπὸ στιγμὲς συγκλονιστικὴς τρυφερότητας. Ἀρκεῖ ἕνα ἄγγιγμα γιὰ νὰ νιώσει ἂν ἕνας ἄνθρωπος εἶναι καλὸς ἢ ὄχι.

  • !

    Παιδιὰ μικρά, ὀρφανά, ἐγκαταλελειμμένα, ἀνάπηρα ποὺ ζοὺν τὸν πόνο ὡς τίς τελευταῖες τους δυνάμεις. Πίνουν τὸ πικρὸ ποτήρι μέχρι καὶ τὴν τελευταία σταγόνα. Ὅμως ὁ πόνος ἐδῶ δὲν ὁδηγεῖ σὲ σκέψεις εὐθανασίας ἀλλὰ σὲ περισσότερο ἐνδιαφέρον, σὲ ἀνάλωση προσωπικοῦ χρόνου, μεγαλύτερη ἀγάπη, ἐντατικότερη προσοχὴ καὶ θερμότερη προσευχή. Δὲν ὑπάρχει πουθενὰ χῶρος γιὰ φόβο, ἀλαζονεία ἢ ἀπέχθεια πρὸς τὴν ἀναπηρία. Λέει ὁ π. Μιχαὴλ: «Ἔνιωσα τὸν πόνο τοῦ ὀρφανοῦ καὶ τοῦ ἀνάπηρου μέσα στὴν χάρη τοῦ Θεοῦ.» Στὸν χῶρο τῆς Χάριτος ὁ πόνος μεταβάλλεται ἀπὸ αἰτία ἀπόγνωσης σὲ ἄνοιγμα διαστάσεων καὶ σὲ πλατυσμό της ὕπαρξης.

  • !

    Εἶναι κακοὶ καὶ ἀνάλγητοι ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι στὸ Βέλγιο ποὺ ψήφισαν ὑπὲρ τοῦ δικαιώματος στὴν εὐθανασία καὶ μάλιστα τῶν ἀνηλίκων; Μᾶλλον ὄχι, σύμφωνα μὲ τίς δημόσιες τοποθετήσεις τους. Ἡ βάση τῆς αἰτιολόγησης τῆς ἐπιλογῆς τους εἶναι ἡ συμπόνια καὶ ἡ συμπάθεια πρὸς ἐκείνα τὰ μέλη τῆς κοινωνίας μὲ ἀνίατη ἀσθένεια. Δὲν μποροῦν νὰ βλέπουν τοὺς συνανθρώπους τους νὰ ταλαιπωροῦνται. Δὲν ἀντέχουν τόσο σωματικὸ καὶ ψυχικὸ πόνο μαζεμένο. Δὲν ὑπάρχει κατ’ αὐτοὺς λόγος νὰ παρατείνεται ἕνα μαρτύριο γιὰ μία ζωὴ χωρὶς τὴν παραμικρὴ ἐλπίδα γιὰ ποιότητα, ὅπου ὁ ἄνθρωπος νὰ μπορεῖ νὰ ἀναπτύξει τὸ σύνολο τῶν ἱκανοτήτων καὶ τῶν δεξιοτήτων του, νὰ δεχθεῖ τὴν ἀναγνώριση, νὰ ἀπολαύσει τὴν ἀμοιβὴ καὶ ὅ,τι ἄλλο προσδιορίζεται συνήθως ὡς χαρὰ τῆς ζωῆς.

  • !

    Κάθε τί ἔξω ἀπὸ τὸ παραπάνω πλαίσιο – κοσμοείδωλο εἶναι χωρὶς νόημα, ἂ-νόητο, ἀνεπίστροφος ἐκτροχιασμός, ἀδιέξοδο ὅπου ἕνας ἑκούσιος καὶ ἀνώδυνος θάνατος προβάλει ὡς ἔσχατη καὶ ἀξιοπρεπὴς λύση. Ἐδῶ ἡ συμπόνια καὶ ἡ συμπάθεια περισσότερο καταλήγουν νὰ τυραννοῦν τὸν ἀνθρώπινο ψυχισμὸ παρὰ νὰ καλλιεργοῦν τίς δι-ἀνθρώπινες σχέσεις. Ἡ ἀγάπη γίνεται βάσανο καὶ ὁ πλησίον ἀπὸ ἐπιθυμητὸ πρόσωπο μεταβάλλεται σὲ βάρος ποὺ θέλουν ἀξιοπρεπῶς νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ αὐτό. Ἡ κοινὴ λογικὴ καὶ τὸ κοινὸ αἴσθημα σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἐμπειρία τῆς ζωῆς, ἐκείνης τῆς ζωῆς γιὰ τὴν ὁποία τόσα πολλὰ θυσίασαν καὶ τόσο κόπο κατέβαλαν οἱ δυτικὲς κοινωνίες γιὰ νὰ τὴν ἐξασφαλίσουν, ἐπιτακτικὰ προβάλει τὸν θάνατο μέσῳ τῆς εὐθανασίας ὡς δικαίωμα.

  • !

    Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἐκεῖ, ἑπτὰ χιλιόμετρα ἀπὸ τὰ ρουμανικὰ σύνορα στὸν ρωσικὸ νότο, ἀντιμετωπίζουν μὲ συμπόνια καὶ οἶκτο ὄχι τὴν ἀναπηρία τοῦ σώματος τὴν ὁποία δέχονται ὡς εὐλογία ὅπως εἴδαμε, ἀλλὰ τὴν ἀναπηρία τοῦ πνεύματος. Λέει ὁ ἡγούμενος Μιχαὴλ: «Ὁ κόσμος δὲν εἶναι κακός, ἀλλὰ βρίσκεται σὲ λήθαργο. Ὁ Θεός μᾶς βοηθὰ ὅλους, ἀλλὰ δὲν τὸ καταβαίνουμε πάντα». Ὅταν τὸν ρωτοὺν τί μέλλον βλέπει γιὰ τὰ παιδιὰ ποὺ περιθάλπει ὅταν ὁ ἴδιος ἔχει τρία ἐμφράγματα, ἀπαντᾶ: «Θὰ εἶναι γιὰ πάντα παιδιά μου. Ἔχω σταθερὴ ἐλπίδα στὸν Θεὸ γιὰ τὰ πάντα. Ὁ Θεὸς ὑποχρεοῦται νὰ τὰ προσέξει.» Καὶ ἀναφέρει πλῆθος περιστατικῶν ὅπου ὁ ἴδιος ἔβλεπε ζωντανά την χάρη τοῦ Θεοῦ στὴν καθημερινότητα. Τότε ἐκεῖ ποὺ φαίνεται ὅτι ἔρχεται τὸ τέλος, ἔρχεται ὁ ἴδιος ὁ Θεός.

  • !

    Ἡ νέα νοηματοδότηση τοῦ πόνου καὶ τοῦ θανάτου συντελεῖται μὲ τὸ μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως, τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Τελικὰ μὲ τὴν ἑκούσια ἀποδοχὴ τοῦ σταυρικοῦ μαρτυρίου καὶ τοῦ θανάτου ὁ Χριστὸς διδάσκει μία νέα, ἐπιθετικὴ στάση ἀπέναντι στὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο. Ὁ πόνος δὲν παύει ἁπλῶς νὰ εἶναι μέγεθος χωρὶς νόημα ποὺ ὁδηγεῖ στὸν ὄλεθρο, ἀλλὰ ἀναλαμβάνεται ἑκούσια. Ὁ Χριστὸς δὲν ἀποφεύγει νὰ πιεῖ τὸ πικρὸ ποτήριο τοῦ πόνου μέχρι καὶ τὴν τελευταία σταγόνα. Ἀρνούμενος ἀκόμη καὶ τὴν παραμικρὴ δόση ἀναισθητικοῦ ἐπάνω στὸν Σταυρό.

  • !

    Τὸ παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ καταδεικνύει ὅτι ὁ πόνος δὲν εἶναι ἂ-νόητος. Ἂν ὁ ἄνθρωπος κατανοήσει τὸν πόνο, ὄχι μόνο τὸν δικό του ἀλλὰ καὶ τὸν πόνο τοῦ «ἄλλου», ὡς συμμετοχὴ στὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ δίνει νόημα καὶ τὸν μεταβάλλει ἀπὸ συμφορὰ σὲ μέσο ἁγιασμοῦ. Ἔτσι μόνον ὁ πόνος ὑπερβαίνεται.

  • !

    Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἡ Μονὴ τῆς Ἀναλήψεως στὸν ρωσικὸ νότο στέκεται πραγματικὰ φρούριο ἀπέναντι σὲ τέτοιες ἀπέλπιδες σκέψεις καὶ δίνει φὼς καὶ ζωή. Ὄχι μόνο στὰ ὀρφανὰ καὶ ἀνάπηρα παιδιὰ ποὺ περιθάλπει, ἀλλὰ καὶ στὴν ὀρφανῆ ἀπὸ Θεὸ καὶ ἀνάπηρη ἀπὸ αἴσθηση Πνεύματος σύγχρονη κοινωνία. Μέσα ἀπὸ τὰ μάτια τοῦ Ἡγουμένου Μιχαήλ, τῶν πατέρων, τῶν ὀρφανὼν καὶ τῶν ἀναπήρων παιδιὼν ἡ εὐθανασία ποὺ τελικὰ εἰσηγοῦνται συμπονετικὰ οἱ Βέλγοι πολιτικοὶ ποτὲ δὲν θὰ θεωρηθεῖ δικαίωμα, ἀλλὰ μόνον ἀδιέξοδο.

Εὐθανασία: ἀτομικὸ δικαίωμα ἢ πνευματικὸ ἀδιέξοδο;

 

Σὲ μία δημοσίευση στὶς 10-01-2014 ἔγκυρης ἐφημερίδας πληροφορούμαστε ὅτι σὲ χώρα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, συγκεκριμένα στὸ Βέλγιο, ἡ Γερουσία ἀποφάνθηκε νὰ ἐπεκταθεῖ τὸ δικαίωμα ἐπιλογὴς τῆς εὐθανασίας καὶ σὲ ἀνήλικους οἱ ὁποῖοι πάσχουν ἀπὸ ἀνίατη ἀσθένεια στὸ τελευταῖο στάδιο. Ἕως τώρα ἡ εὐθανασία ἦταν νόμιμη στὸ Βέλγιο ἀπὸ τὸ 2002 μόνο γιὰ τοὺς ἐνήλικες. Οἱ ἀσθενεὶς ποὺ θὰ ἐπέλεγαν τὴν εὐθανασία πρέπει νὰ ἦταν τοὐλάχιστον 18 ἐτών, καὶ νὰ ἔχουν διατυπώσει σαφῶς, ἑκουσίως καὶ ἐπανειλημμένως το αἴτημα νὰ πεθάνουν. Μόνον ἂν ὁ ἀσθενὴς ἔπασχε ἀπὸ ἀνίατη ἀσθένεια, διατηροῦσε σώας τὰς φρένας, θὰ μποροῦσε νὰ γίνει δεκτὸ τὸ αἴτημά του. Οἱ δύο ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες ποὺ ἐπέτρεψαν τὴν εὐθανασία εἶναι ἡ Δανία καὶ ἡ Ὁλλανδία. Στὴν Ὁλλανδία ἐπιτρέπεται νὰ διενεργεῖται μέχρι τὴν ἡλικία τῶν 12 ἐτών.

Στὶς 13-02-2014 τὸ κοινοβούλιο τοῦ Βελγίου ψήφισε τὸ νομοσχέδιο γιὰ δικαίωμα στὴν παιδικὴ εὐθανασία ἀνεξαρτήτως ἡλικίας μὲ 86 ψήφους ὑπέρ, 44 κατὰ καὶ 12 ἀποχές. Οἱ εἰσηγητὲς αὐτοῦ τοῦ μέτρου ὑποστηρίζουν ὅτι «ἀποτελεὶ ὕστατη κίνηση ἀνθρωπισμοῦ». Καὶ ὅτι «τὸ σκανδαλῶδες δὲν εἶναι ὅτι ἐκχωροῦμε στὰ παιδιὰ τὸ δικαίωμα νὰ τελειώσουν τὴ ζωή τους ὅπως αὐτὰ ἐπιθυμοῦν, ἀλλὰ ὅτι ὑπάρχουν ἀνήλικοι ποὺ θὰ πεθάνουν τόσο νέοι!»

Στὸν ἀντίποδα, μία ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τόλμησαν καὶ καταψήφισαν αὐτὸ τὸ μέτρο ἡ γερουσιαστὴς τῶν Χριστιανοδημοκρατῶν Ἐλς βὰν Χοὺφ ἀναρωτιέται:

«Στὴν ἀρχή, τὸ προτεινόμενο νομοσχέδιο περιελάμβανε τὰ νοητικῶς καθυστερημένα παιδιά, μετὰ οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς εὐθανασίας ἔβαλαν μέσα ἀκόμη καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ πάσχουν ἀπὸ ἀνορεξία ἢ τὰ παιδιὰ ποὺ ἁπλῶς βαριοῦνται νὰ ζοῦν. Πόσες ἀκόμη κατηγορίες ἀνηλίκων θὰ συμπεριλάβουν;», καὶ δηλώνει τὸν φόβο της ὅτι ἡ διαδικασία αὐτὴ γίνεται ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ. Ἔφερε μάλιστα ὡς παράδειγμα μία προβεβλημένη περίπτωση εὐθανασίας, ποὺ συγκλόνισε τὸ Βέλγιο στὶς ἀρχὲς τοῦ 2013: ζεῦγος πανομοιότυπων διδύμων, ποὺ γεννήθηκαν κωφοί, ζήτησαν καὶ ἔκαναν εὐθανασία ἐπειδὴ ἔμαθαν ὅτι θὰ ἔχαναν καὶ τὸ φὼς τους καὶ δὲν ἄντεχαν στὴ σκέψη ὅτι δὲν θὰ μπορούσαν πλέον νὰ ἐπικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Αὐτὴ εἶναι ἡ μία ὄψη τῆς σύγχρονης πραγματικότητας, ποὺ σίγουρα προβληματίζει ὅλους μας καὶ ὁδηγεῖ τὴν σκέψη τοῦ μέσου ἀνθρώπου σὲ διάφορους συλλογισμούς.

Ἀξίζει ὡστόσο νὰ δεῖ κανεὶς μία ἄλλη ἐκδοχὴ τῆς ζωῆς, σύγχρονη καὶ αὐτὴ τῆς ὁποίας ὁ ἀνθρωπισμὸς ξεκινὰ ἀπὸ διαφορετικὴ βάση. Ἕνα πενηντάλεπτο ντοκυμαντὲρ ποὺ προβάλλεται στὸ διαδίκτυο μὲ τὸν τίτλο «Τὸ Φρούριο» μᾶς διηγεῖται ὅτι κάπου στὰ νότια σύνορα τῆς Ρωσίας, μόλις 7 χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν Ρουμανία ὑπάρχει ἡ Ι. Μ. τῆς Ἀναλήψεως θεμελιωμένη ἀπὸ τὸν ἡγούμενο π. Μιχαὴλ καὶ τέσσερις μοναχοὺς τὸ 1994.

Στὸ μοναστήρι λειτουργεὶ καὶ ὀρφανοτροφεῖο. Ἡ εἰκόνα ποὺ παρουσιάζουν τὰ ὀρφανὰ παιδιὰ δὲν εἶναι ἐκείνη τῆς ἐγκατάλειψης καὶ τῆς μιζέριας. Βλέποντας κανεὶς τὰ πρόσωπα καὶ τὴν ἐμφάνισή τους θεωρεὶ ὅτι πρόκειται γιὰ παιδιὰ πλούσιων καὶ πολυάσχολων γονέων ποὺ τὰ ἐμπιστεύτηκαν προσωρινὰ σὲ σίγουρα χέρια. Καὶ δὲν εἶναι ὅλες οἱ περιπτώσεις τῶν παιδιὼν εὔκολες καὶ εὐχάριστες.

Ὁ Λαυρέντιος ἕνα μωρὸ μὲ διαγνωσμένη τὴν ἀσθένεια τοῦ AIDS ἐπειδὴ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ μείνει στὸ ὀρφανοτροφεῖο μαζὶ μὲ τὰ ἄλλα παιδιά, ζεῖ μέσα στὴ μονή, παίζει καὶ κινεῖται ἀνάμεσα στοὺς μοναχοὺς οἱ ὁποῖοι τὸν ἀγκαλιάζουν ἄφοβα καὶ τὸν ἔχουν συνεχῶς μαζί τους, ἀκόμη καὶ στὴν Θεία Λατρεία. Ἕνα ἄλλο μικρὸ κορίτσι μὲ ἐπιληπτικὲς κρίσεις ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ στοργή. Τὸ καλομαθαίνουν καὶ τῆς φέρονται πολὺ προσεκτικὰ ὥστε νὰ εἶναι ἤρεμη καὶ χαρούμενη. Τὴν θεωροῦν εὐλογία καὶ ὄχι πρόβλημα. Ὁ ἴδιος ὁ ἡγούμενος Μιχαὴλ ἀφιερώνει πολὺ ἀπὸ τὸν χρόνο του μαζί της. Ὁ μικρὸς Στόπα (ρωσικὸ χαϊδευτικό του «Στέφανος») εἶναι γεννημένος χωρὶς χέρια καὶ μὲ πολὺ σοβαρὸ πρόβλημα στὰ πόδια. Πλῆθος κόσμου συγκινημένο τὸν ἀκούει νὰ εὔχεται στὸν ἡγούμενο Μιχαὴλ τὰ χρόνια πολλὰ γιὰ τὰ γενέθλιά του. Καὶ πρὸς τὸ τέλος τῆς ταινίας μὲ ὡριμότητα μεγάλου ἀνθρώπου καὶ σταθερὴ φωνὴ νὰ λέει: «Ἔκλαιγα τότε γιατί δὲν εἶχα χέρια. Καὶ εἴπα στὸν ἑαυτό μου: Μὴν κλαῖς! Νὰ χαίρεσαι γιατί ἔχεις ζωή!». Ἀποκορύφωμα ὁ Μικρὸς Γκλέντ, ἐκ γενετὴς κωφός, τυφλὸς καὶ ἄλαλος. Ὁ ἀφηγητὴς σχολιάζει ὅτι ἔχει νιώσει πόνο γιὰ δέκα ἐνήλικες ἄνδρες μαζί. Ἐπικοινωνεῖ μόνο μὲ τὴν ἁφὴ μέσα ἀπὸ στιγμὲς συγκλονιστικὴς τρυφερότητας. Ἀρκεῖ ἕνα ἄγγιγμα γιὰ νὰ νιώσει ἂν ἕνας ἄνθρωπος εἶναι καλὸς ἢ ὄχι. Ὁ Γκλὲντ εἶναι τὸ ἀγόρι – καρδιά. Στὸ πρόσωπό του ἡ αἴσθηση καὶ τὸ βίωμα ὑπερβαίνουν τὴν ἐκλογικευμένη προσέγγιση τῶν ἀνθρώπινων σχέσεων καὶ τῆς ζωῆς.

Παιδιὰ μικρά, ὀρφανά, ἐγκαταλελειμμένα, ἀνάπηρα ποὺ ζοὺν τὸν πόνο ὡς τίς τελευταῖες τους δυνάμεις. Πίνουν τὸ πικρὸ ποτήρι μέχρι καὶ τὴν τελευταία σταγόνα. Ὅμως ὁ πόνος ἐδῶ δὲν ὁδηγεῖ σὲ σκέψεις εὐθανασίας ἀλλὰ σὲ περισσότερο ἐνδιαφέρον, σὲ ἀνάλωση προσωπικοῦ χρόνου, μεγαλύτερη ἀγάπη, ἐντατικότερη προσοχὴ καὶ θερμότερη προσευχή. Δὲν ὑπάρχει πουθενὰ χῶρος γιὰ φόβο, ἀλαζονεία ἢ ἀπέχθεια πρὸς τὴν ἀναπηρία. Λέει ὁ π. Μιχαὴλ: «Ἔνιωσα τὸν πόνο τοῦ ὀρφανοῦ καὶ τοῦ ἀνάπηρου μέσα στὴν χάρη τοῦ Θεοῦ.» Στὸν χῶρο τῆς Χάριτος ὁ πόνος μεταβάλλεται ἀπὸ αἰτία ἀπόγνωσης σὲ ἄνοιγμα διαστάσεων καὶ σὲ πλατυσμό της ὕπαρξης.

Ἀνακύπτει ὅμως ἕνα εὔλογο καὶ συνάμα βασανιστικὸ ἐρώτημα:

Εἶναι κακοὶ καὶ ἀνάλγητοι ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι στὸ Βέλγιο ποὺ ψήφισαν ὑπὲρ τοῦ δικαιώματος στὴν εὐθανασία καὶ μάλιστα τῶν ἀνηλίκων; Μᾶλλον ὄχι, σύμφωνα μὲ τίς δημόσιες τοποθετήσεις τους. Ἡ βάση τῆς αἰτιολόγησης τῆς ἐπιλογῆς τους εἶναι ἡ συμπόνια καὶ ἡ συμπάθεια πρὸς ἐκείνα τὰ μέλη τῆς κοινωνίας μὲ ἀνίατη ἀσθένεια. Δὲν μποροῦν νὰ βλέπουν τοὺς συνανθρώπους τους νὰ ταλαιπωροῦνται. Δὲν ἀντέχουν τόσο σωματικὸ καὶ ψυχικὸ πόνο μαζεμένο. Δὲν ὑπάρχει κατ’ αὐτοὺς λόγος νὰ παρατείνεται ἕνα μαρτύριο γιὰ μία ζωὴ χωρὶς τὴν παραμικρὴ ἐλπίδα γιὰ ποιότητα, ὅπου ὁ ἄνθρωπος νὰ μπορεῖ νὰ ἀναπτύξει τὸ σύνολο τῶν ἱκανοτήτων καὶ τῶν δεξιοτήτων του, νὰ δεχθεῖ τὴν ἀναγνώριση, νὰ ἀπολαύσει τὴν ἀμοιβὴ καὶ ὅ,τι ἄλλο προσδιορίζεται συνήθως ὡς χαρὰ τῆς ζωῆς.

Κάθε τί ἔξω ἀπὸ τὸ παραπάνω πλαίσιο – κοσμοείδωλο εἶναι χωρὶς νόημα, ἂ-νόητο, ἀνεπίστροφος ἐκτροχιασμός, ἀδιέξοδο ὅπου ἕνας ἑκούσιος καὶ ἀνώδυνος θάνατος προβάλει ὡς ἔσχατη καὶ ἀξιοπρεπὴς λύση. Ἐδῶ ἡ συμπόνια καὶ ἡ συμπάθεια περισσότερο καταλήγουν νὰ τυραννοῦν τὸν ἀνθρώπινο ψυχισμὸ παρὰ νὰ καλλιεργοῦν τίς δι-ἀνθρώπινες σχέσεις. Ἡ ἀγάπη γίνεται βάσανο καὶ ὁ πλησίον ἀπὸ ἐπιθυμητὸ πρόσωπο μεταβάλλεται σὲ βάρος ποὺ θέλουν ἀξιοπρεπῶς νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ αὐτό. Ἡ κοινὴ λογικὴ καὶ τὸ κοινὸ αἴσθημα σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἐμπειρία τῆς ζωῆς, ἐκείνης τῆς ζωῆς γιὰ τὴν ὁποία τόσα πολλὰ θυσίασαν καὶ τόσο κόπο κατέβαλαν οἱ δυτικὲς κοινωνίες γιὰ νὰ τὴν ἐξασφαλίσουν, ἐπιτακτικὰ προβάλει τὸν θάνατο μέσῳ τῆς εὐθανασίας ὡς δικαίωμα.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἐκεῖ, ἑπτὰ χιλιόμετρα ἀπὸ τὰ ρουμανικὰ σύνορα στὸν ρωσικὸ νότο, ἀντιμετωπίζουν μὲ συμπόνια καὶ οἶκτο ὄχι τὴν ἀναπηρία τοῦ σώματος τὴν ὁποία δέχονται ὡς εὐλογία ὅπως εἴδαμε, ἀλλὰ τὴν ἀναπηρία τοῦ πνεύματος. Λέει ὁ ἡγούμενος Μιχαὴλ: «Ὁ κόσμος δὲν εἶναι κακός, ἀλλὰ βρίσκεται σὲ λήθαργο. Ὁ Θεός μᾶς βοηθὰ ὅλους, ἀλλὰ δὲν τὸ καταβαίνουμε πάντα». Ὅταν τὸν ρωτοὺν τί μέλλον βλέπει γιὰ τὰ παιδιὰ ποὺ περιθάλπει ὅταν ὁ ἴδιος ἔχει τρία ἐμφράγματα, ἀπαντᾶ: «Θὰ εἶναι γιὰ πάντα παιδιά μου. Ἔχω σταθερὴ ἐλπίδα στὸν Θεὸ γιὰ τὰ πάντα. Ὁ Θεὸς ὑποχρεοῦται νὰ τὰ προσέξει.» Καὶ ἀναφέρει πλῆθος περιστατικῶν ὅπου ὁ ἴδιος ἔβλεπε ζωντανά την χάρη τοῦ Θεοῦ στὴν καθημερινότητα. Τότε ἐκεῖ ποὺ φαίνεται ὅτι ἔρχεται τὸ τέλος, ἔρχεται ὁ ἴδιος ὁ Θεός.

Σὲ μερικὲς περιπτώσεις, ὅπως τοῦ μικροῦ Λαυρέντιου, τοῦ νηπίου μὲ τὸ AIDS, γίνονται ἀκόμη καὶ θαύματα. Μεγάλη Παρασκευὴ μέσα στὴν θλίψη καὶ τὴν κατάνυξη τῆς ἡμέρας ἀνακοινώθηκε ὅτι θεραπεύτηκε ἀπὸ τὴν ἀνίατη νόσο. Ἀλλὰ τὸ μεγαλύτερο θαύμα δὲν εἶναι αὐτό. Εἶναι ἡ μετοχὴ στὴν κοινωνία καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μία ἀγάπη ἁπλόχερη, βέβαιη, χωρὶς ἀδιέξοδο καὶ ἀπόγνωση. Μία ἀγάπη ποὺ δὲν εἶναι ἁπλὰ αἴσθημα, ἀλλὰ πρόσωπο – Ὑπόσταση. Ποὺ ἐνῶ δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου σαρκώνεται, σταυρώνεται, ἀνασταίνεται καὶ σώζει τὸν κόσμο τοῦτο.

Ἡ νέα νοηματοδότηση τοῦ πόνου καὶ τοῦ θανάτου συντελεῖται μὲ τὸ μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως, τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Τελικὰ μὲ τὴν ἑκούσια ἀποδοχὴ τοῦ σταυρικοῦ μαρτυρίου καὶ τοῦ θανάτου ὁ Χριστὸς διδάσκει μία νέα, ἐπιθετικὴ στάση ἀπέναντι στὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο. Ὁ πόνος δὲν παύει ἁπλῶς νὰ εἶναι μέγεθος χωρὶς νόημα ποὺ ὁδηγεῖ στὸν ὄλεθρο, ἀλλὰ ἀναλαμβάνεται ἑκούσια. Ὁ Χριστὸς δὲν ἀποφεύγει νὰ πιεῖ τὸ πικρὸ ποτήριο τοῦ πόνου μέχρι καὶ τὴν τελευταία σταγόνα. Ἀρνούμενος ἀκόμη καὶ τὴν παραμικρὴ δόση ἀναισθητικοῦ ἐπάνω στὸν Σταυρό. Ὁ πόνος τὸν ὁποῖον ἔζησε καὶ αἰσθάνθηκε συνιστᾶ τὴν ἄκρα ταπείνωση τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ταπείνωση καὶ εὐτελισμὸ σὲ τόσο βάθος ποὺ ἔφτασε μέχρι τὸν θάνατο. Ἐπειδὴ ὅμως ἀνέλαβε ὁ ἴδιος τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας, τὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο χωρὶς νὰ φέρει τὸ αἴτιό τους, τὴν ἁμαρτία, ὁ θάνατος δὲν μπόρεσε νὰ τὸν κρατήσει γιατί δὲν εἶχε τὸ δικαίωμα καὶ ἀναστήθηκε δίκαια. Ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι μία νίκη ἐναντίον τοῦ θανάτου ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται ἀποκλειστικὰ μέσῳ τῆς θεϊκῆς του δυνάμεως. Συνιστὰ καὶ μία δίκαιη ἀπαίτηση τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου, ἀφοῦ δὲν μετέχει στὸ αἴτιο τοῦ θανάτου, τὴν ἁμαρτία.

Στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ θεμελιώνει ἡ χριστιανικὴ πίστη τὴν στάση της ἀπέναντι στὸν πόνο. Τὸ παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ καταδεικνύει ὅτι ὁ πόνος δὲν εἶναι ἂ-νόητος. Ἂν ὁ ἄνθρωπος κατανοήσει τὸν πόνο, ὄχι μόνο τὸν δικό του ἀλλὰ καὶ τὸν πόνο τοῦ «ἄλλου», ὡς συμμετοχὴ στὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ δίνει νόημα καὶ τὸν μεταβάλλει ἀπὸ συμφορὰ σὲ μέσο ἁγιασμοῦ. Ἔτσι μόνον ὁ πόνος ὑπερβαίνεται. Ἡ ἄποψη αὐτὴ δικαιολογεῖ τὴν ὀρθόδοξη θεώρηση τοῦ πόνου ὄχι ὡς μέσου ἐξιλεωτικοῦ ἀπέναντι στὸν Θεὸ γιὰ τίς ἁμαρτίες μας, ἀλλὰ ὡς μέσου παιδαγωγικοῦ ποὺ ὡριμάζει πνευματικὰ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ ὀρθόδοξη στάση ζωὴς δὲν εἰσηγεῖται καμίας μορφὴς ὀδυνισμὸ ἢ μαζοχισμό. Ἀντίθετα εἶναι στάση θάρρους καὶ ἀνδρείας ποὺ ξεπερνὰ ἀκόμη καὶ τὰ ὅρια τῆς ἀνθρώπινης φύσης.

Ἡ ἱστορία τῆς ἐκκλησίας εἶναι γεμάτη μὲ παραδείγματα μαρτύρων ποὺ ἀποδέχθηκαν τὸν θάνατο μὲ χαρά. Ἐξάλλου ἀκόμη καὶ στὶς μέρες μας ὑπάρχουν πιστοὶ ἄνθρωποι, ἀσκητὲς συνήθως, ὅπως ὁ ἡγούμενος Μιχαὴλ ποὺ εἶδαν τὴν σωματικὴ ἀσθένεια ὡς ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ. Οὐδέποτε κανεὶς ἀπὸ αὐτοὺς διανοήθηκε νὰ θέσει τέρμα στὴ ζωή του ἢ στὴ ζωὴ κάποιου ἀδελφοῦ γιὰ νὰ ἀποφύγει τοὺς πόνους, κινούμενος ἀκόμη καὶ ἀπὸ συμπόνια. Ἡ ἴδια ἡ ἄσκηση, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν βάση τῆς πνευματικῆς ζωῆς συνιστὰ μία μορφὴ ἑκούσιας ἀποδοχὴς τοῦ πόνου μέσῳ τοῦ αὐτοπεριορισμοῦ τῶν φυσικῶν σωματικῶν ἀπαιτήσεων τῶν ὁποίων ὁ κορεσμὸς ὁδηγεῖ σὲ ἡδονὲς καὶ πάθη ἁμαρτωλά.

Ἡ καθαρὴ καὶ γαλήνια καρδιά, ἡ ἀπελευθερωμένη ἀπὸ τὰ πάθη μπορεῖ νὰ διακρίνει τὴν εὐτυχία ἀκόμη καὶ ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει πόνος καὶ ἀρρώστια. Δὲν ἐμποδίζεται νὰ εὐτυχήσει καὶ νὰ διδάξει τὴν εὐτυχία ἀκόμη καὶ μέσα σὲ μία κοινωνία τόσο ἄρρωστη καὶ τόσο ἀδιέξοδα πονεμένη ποὺ καταντᾶ νὰ θεωρεὶ ὡς ἔσχατο καταφύγιό της, αὐτὸ ποὺ φοβάται περισσότερο ἀπὸ ὅλα: τὸν θάνατο.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἡ Μονὴ τῆς Ἀναλήψεως στὸν ρωσικὸ νότο στέκεται πραγματικὰ φρούριο ἀπέναντι σὲ τέτοιες ἀπέλπιδες σκέψεις καὶ δίνει φὼς καὶ ζωή. Ὄχι μόνο στὰ ὀρφανὰ καὶ ἀνάπηρα παιδιὰ ποὺ περιθάλπει, ἀλλὰ καὶ στὴν ὀρφανῆ ἀπὸ Θεὸ καὶ ἀνάπηρη ἀπὸ αἴσθηση Πνεύματος σύγχρονη κοινωνία. Μέσα ἀπὸ τὰ μάτια τοῦ Ἡγουμένου Μιχαήλ, τῶν πατέρων, τῶν ὀρφανὼν καὶ τῶν ἀναπήρων παιδιὼν ἡ εὐθανασία ποὺ τελικὰ εἰσηγοῦνται συμπονετικὰ οἱ Βέλγοι πολιτικοὶ ποτὲ δὲν θὰ θεωρηθεῖ δικαίωμα, ἀλλὰ μόνον ἀδιέξοδο.

Πηγές:

Ἐφημερίδα τὸ Βήμα, «Διχάζει τοὺς Βέλγους ἡ εὐθανασία καὶ σὲ ἀνηλίκους:Οι γερουσιαστὲς ἐνέκριναν τὴ σχετικὴ πρόταση μὲ ψήφους 50 ὑπὲρ ἔναντι 17», 10/01/2014.

http://www.enet.gr/?i=news-room.el&id=415335

Ντοκυμαντὲρ «Τὸ Φρούριο»: http://www.youtube.com/watch?v=igYtqVKY090

Γεωργίου Μαντζαρίδη, Χριστιανικὴ Ἠθικὴ ΙΙ, Θεσσαλονίκη 2009.

Νικολάου Κόϊου, Βιοηθικὴ: Συνοδικὰ κείμενα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν γιὰ θέματα Βιοηθικής, Ἀθήνα 2007.