Στὸν δημοσιογράφο Ἱ.Τ. ποὺ ἐρωτᾶ.
Μὲ ρωτᾶτε, γιὰ ποιόν λόγο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀντίκειται στὴν καύση τῶν νεκρῶν. Πρὼτ’ ἀπ’ ὅλα, ἐπειδὴ τὸ θεωρεῖ βίαιο. Οἱ Σέρβοι, ἀκόμη καὶ σὴμερα, ἀνατριχιάζουν μὲ τὸ κακούργημα τοῦ Σινάν-πασᾶ, ὁ ὁποῖος ἔκαψε τὸ νεκρὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου Σάββα στὸ Βράτσαρ*.
Μήπως καῖνε οἱ ἄνθρωποι τὰ νεκρὰ ἅλογα, τοὺς σκύλους, τὶς γάτες καὶ τὶς μαϊμοῦδες; Ἐγὼ δὲν ἄκουσα κάτι τέτοιο. Ἄκουσα καὶ εἶδα νὰ τὰ θάβουν. Γιατί λοιπὸν νὰ ἀσκεῖται βία στὰ νεκρὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων, ποὺ εἶναι οἱ κύριοι ὅλων τῶν ζώων πὰνω στὴ γῆ; Δὲν θὰ ἦταν, ἀπὸ κάθε ἄποψη πολὺ πιὸ εὔλογο, ἕνας ἀποτεφρωτήρας γιὰ τὰ ψόφια ζῶα, ἰδίως στὶς μεγάλες πόλεις, ἀπ’ ὅ,τι γιὰ τοὺς ἀνθρώπους;
Δεύτερον, ἐπειδὴ αὐτὴ ἡ παγανιστικὴ καὶ βαρβαρική συνήθεια ἐξαλείφθηκε ἀπὸ τὴν Εὐρώπη χάρη στὸν χριστιανικὸ πολιτισμὸ ἐδῶ καὶ δυὸ χιλιάδες χρόνια. Ὅποιος θέλει νὰ τὴν ἐπαναφέρει δὲν ἐπιθυμεῖ τίποτε ἄλλο, οὔτε πολιτισμένο, οὔτε μοντέρνο, οὔτε καὶ καινούριο, παρὰ κάτι ἀρχαῖο ποὺ ἔχει ἀπὸ παλιὰ ἐκπνεύσει.
Στὴν Ἀγγλία, τὴν ὁποία δύσκολα μπορεῖ κανεὶς νὰ ὀνομάσει ἀπολίτιστη, εἶναι πολὺ λαομίσητη τούτη ἡ μορφὴ τοῦ νεοπαγανισμοῦ. Νὰ σᾶς διηγηθῶ μιὰ περίπτωση: στὰ χρόνια τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ἔχασε τὰ λογικά του ἕνας διάσημος Γιουγκοσλάβος. Ἐρωτηθείς πρὶν πεθάνει, δήλωσε, ὅτι μοναδική του ἐπιθυμία εἶναι νὰ καεῖ τὸ σῶμα του.
Τὴ συγκεκριμένη μέρα, ἡ μικρή μας γιουγκοσλαβικὴ κοινότητα βρέθηκε συναγμένη στὸ ἀποτεφρωτήριο τοῦ Golders Green. Ὅταν τὸ νεκρὸ σῶμα εἰσῆλθε στὴν πυρακτωμένη κάμινο, ἀρχίσαμε νὰ τρέμουμε ἀπὸ τὴ φρίκη. Ὕστερα μᾶς φώναξαν στὴν ἀντίθετη πλευρὰ τῆς καμίνου, νὰ περιμένουμε «ἕνα τέταρτο» γιὰ νὰ δοῦμε τὸν συμπατριώτη μας ὑπὸ μορφὴ στάχτης. Περιμέναμε πάνω ἀπὸ ὥρα καὶ ἀπορούσαμε, γιὰ τὸ ὅτι ἡ φλόγα παιδεύεται τόσο μὲ τὸν νεκρό μας καὶ ρωτήσαμε τὸν θερμαστή. Ἀπολογήθηκε μὲ τὸ ὅτι ἡ κάμινος ἦταν παγωμένη: «δὲν θερμαίνεται εἶπε κάθε μέρα, ἀφοῦ σπάνια κάποιος παραδίδεται οἰκειοθελῶς στὴν πυρά». Ἀκούγοντας αὐτὰ διαλυθήκαμε, μὴ μπορῶντας νὰ περιμένουμε στὴν ἅκρη τὸν συμπατριώτη μας. Καὶ πρέπει νὰ γνωρίζετε, ὃτι στὸ Λονδῖνο πεθαίνουν καθημερινὰ πάνω ἀπὸ χὶλιες ἀνθρώπινες ὑπάρξεις.
Ἐγὼ στὴν Ἀμερική, εἶδα τοὺς τάφους τῶν μεγάλων Προέδρων, Οὐίλσον, Ροῦσβελτ, Λίνκολν καὶ ἄλλων πολλῶν σημαντικῶν προσώπων. Κανεὶς ἀπὸ αὐτοὺς δὲν ἔχει ἀποτεφρωθεῖ. Πλέον αὐτοῦ, θὰ μὲ ξένιζε τὸ ὅτι ἀνάμεσα στοὺς ἀπογόνους τοῦ Ἁγίου Σάββα θὰ μποροῦσαν νὰ βρεθοῦν καὶ ὁμοϊδεάτες του Σινάν-πασᾶ!….
Ὅμως, γιὰ ποιόν λόγο, ἀπὸ τὰ ἤδη λυμένα ζητήματα νὰ δημιουργοῦμε πάλι ζήτημα; Ἂν θέλουμε νὰ φορτωθοῦμε μὲ ἀνώφελες ἔγνοιες, τότε θὰ μποροῦσε κάποια μέρα νὰ μᾶς ταλανίσει καὶ τὸ ἐρώτημα: μήπως νὰ σκοτώνουμε τοὺς ὑπέργηρους ἄνδρες καὶ τὶς γυναὶκες, ὅπως τὸ πράττουν κάποιες πρωτόγονες φυλές; Καὶ νὰ κάνουμε καὶ συλλόγους, ποὺ θὰ προπαγανδίζουν αὐτὴ τὴν «ἰδέα»!
Τέλος, μὲ ποιά λογικὴ πολεμοῦμε τὰ κοιμητήρια, ἰδιαίτερα σὲ τούτη τὴ χώρα, ὅπου τὸ κοιμητήριο λειτουργεῖ σὰν ἐθνικὴ περηφάνεια, σὰν πηγὴ ἔμπνευσης, καὶ ἂν τὸ θέλετε, σὰν τὸ βιβλίο τοῦ κράτους;
Εἰρήνη ὑμῖν καὶ ὑγεία ἀπὸ Θεοῦ.
Ὁ Σινάν-πασᾶς τοῦ Βελιγραδίου, θέλοντας νὰ ἐκδικηθεῖ τοὺς Σέρβους ποὺ εἶχαν ἐξεγερθεῖ, ἔκαψε τὸ ἔτος 1595 τὸ ὀλόσωμα σκήνωμα τοῦ Ἁγίου Σάββα, Α’ Ἀρχιεπισκόπου τῶν Σέρβων, στὸν λόφο τοῦ Βράτσαρ, ποὺ βρίσκεται στὸ κέντρο τῆς πόλεως τοῦ Βελιγραδίου.