Α. Γέννηση – ἀνατροφή
Ὁ Γέροντας γεννήθηκε στὴν Μόσχα της Τσαρικῆς Ρωσίας ἀπὸ ὀρθόδοξους γονεῖς τὸ 1896, στὶς 22 Σεπτεμβρίου, 04.00 ἡ ὥρα τὸ πρωί. Ἦταν τὸ δεύτερο παιδὶ μιᾶς οἰκογένειας μὲ ἄλλα ἐννέα ἀδέλφια. Πέθανε ὅμως τελευταῖος ἀπ’ ὅλα τ’ ἀδέλφια του. Βαφτίστηκε στὴν ἐκκλησία τοῦ Σωτῆρα καὶ πῆρε τὸ ὄνομα Σέργιος. Ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία ἔδειχνε μιὰ σπάνια ἱκανότητα στὴν προσευχή. Σὰν νέος μάλιστα μποροῦσε νὰ ἀπαντᾷ σὲ θέματα θεολογικὰ ἀπὸ αἰώνων ζητούμενα. Ἔτσι ἀπὸ νωρὶς εἶχε καταληφθεῖ ἀπὸ ἐπείγουσα ἐπιθυμία νὰ εἰσχωρήσει στὴν καρδιὰ τῆς θείας αἰωνιότητας.
Β. Νεανικὲς περιπλανήσεις
Μπαίνει ὡς μαθητὴς στὴ Κρατικὴ Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν τῆς Μόσχας καὶ ἐπιδόθηκε στὴ ζωγραφική. Τὴν ἴδια περίοδο ἀπέκτησε ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν Βουδισμὸ καὶ γενικότερα γιὰ τὴν Ἰνδικὴ Φιλοσοφία. Αὐτὴ ἡ παιδεία ἄλλαξε τὴν πορεία τῆς ἐσωτερικῆς του ζωῆς. Ὁ ἀνατολικὸς μυστικισμὸς τοῦ φαινόταν τώρα βαθύτερος τοῦ Ὀρθόδοξου Χριστιανισμοῦ. Ἡ σύλληψη τοῦ Ὑπερ-προσωπικοῦ Ἀπολύτου τοῦ παρουσιαζόταν πιὸ πειστικὴ παρὰ τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ. Σὰν νέος ἔζησε τὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ τὴν Ὀκτωβριανὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1918. Τὰ γεγονότα αὐτὰ τὸν ὁδήγησαν στὴν ἰδέα ὅτι ἡ αἰτία ποὺ ὁδηγεῖ στὰ δεινὰ εἶναι ἡ ὕπαρξη αὐτὴ καθ’ αὐτή. Γι’ αὐτὸ προσπάθησε νὰ ἀπογυμνωθεῖ ἀπ’ ὅλα τὰ ὁρατὰ ἢ πνευματικὰ εἴδωλα. Στὸν τελευταῖο ὄροφο ἑνὸς κτιρίου τῆς Μόσχας βασανιζόταν καθημερινὰ νὰ λύσει τὰ μυστήρια τῆς ζωῆς…
Σὲ κάποια φάση ἄρχισε νὰ ἀσχολεῖται μὲ τὴν γιόγκα, ἀλλὰ ὡς φορέας μέρους της Ρωσορθόδοξης παράδοσης δὲν ἔχασε τὴν ἀγάπη του γιὰ τὴν ὡραιότητα τῆς φύσης. Ἐπὶ πλέον σὰν καλλιτέχνης εἶχε μεγάλα προβλήματα γιὰ νὰ ἐργασθεῖ στὴ μετεπαναστατικὴ Ρωσία. Γι’ αὐτὸ ἄρχισε νὰ ἐπιζητεῖ τὴν μετανάστευση στὴ Δυτικὴ Εὐρώπη.
Γ. Στὴν Γαλλία
Τὸ 1921 (25 ἐτῶν) φτάνει στὴ Γαλλία, τὸ Εὐρωπαϊκὸ κέντρο τῶν ζωγράφων. Ταξίδεψε καὶ ἔφτασε πρῶτα στὴν Ἰταλία, ὅπου θαύμασε τὰ ἀριστουργήματα τῆς Ἀναγέννησης. Ὕστερα καὶ ἀπὸ μιὰ σύντομη παραμονὴ στὸ Βερολῖνο τῆς Γερμανίας ἔφτασε στὸ Παρίσι, τὴν λεγόμενη πόλη τοῦ φωτός.
Δόθηκε μὲ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα στὴ Ζωγραφική. Τὰ ἔργα του ἔγιναν δεκτὰ στὰ καλλιτεχνικὰ σαλόνια καὶ πῆρε μέρος σὲ Ἐκθέσεις μὲ μεγάλη ἐπιτυχία. Ὅμως ἡ καθαρὴ διανόηση δὲν τοῦ γέμιζε τὴν ψυχή. Τότε ξαφνικὰ θυμήθηκε τὴν ἐντολὴ τοῦ Ἰησοῦ γιὰ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸ Θεὸ «ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας».
Ἔτσι ἂν ἡ ἐνασχόληση μὲ τὸν ἀνατολίτικο μυστικισμό, τοῦ ἦταν σὰν κεραυνὸς στὸ σκοτάδι, ἡ τωρινὴ ἀποκάλυψη ἦταν φωτεινὴ σὰν λάμψη!
Διανόηση χωρὶς ἀγάπη δὲν εἶναι ἀρκετή. Ἔτσι τὸ 1925 (29 ἐτῶν) ὁ Χριστὸς ἐπικράτησε μέσα του, …ἡ προσευχὴ γιὰ τὸν προσωπικὸ Θεὸ ἦταν φυλαγμένη στὴν καρδιά του καὶ ἀπευθυνόταν πρῶτα καὶ κύρια στὸ Χριστό.
Ὁ ἴδιος διηγεῖται: «Ἤμουν στὸ Παρίσι, τὰ εἶχα ὅλα, ζοῦσα μὲ τὸν καλλιτεχνικὸ κόσμο τοῦ Παρισιοῦ καὶ συμμετεῖχα σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις. Ὅμως τίποτα δὲν μοῦ ἔδινε χαρὰ καὶ ἀνακούφιση. Μετὰ ἀπὸ κάθε ἐκδήλωση τοῦ καλλιτεχνικοῦ κόσμου, εἶχα μέσα μου κενὸ καὶ ἀγωνία. Ὁ λογισμός μου, μοῦ ἔλεγε πὼς κάτι πρέπει νὰ κάμω, γιὰ νὰ φύγω ἀπὸ τὸ ἀδιέξοδο, ποὺ μὲ συνεῖχε. Ὅμως δὲν εὕρισκα λύση.
Ἕνα βράδυ, μετὰ ἀπὸ μία διασκέδαση, ἀνέβαινα στὸ σπίτι μου μὲ σκυμμένο τὸ κεφάλι καὶ ἀργὸ βῆμα. Ἔλεγα πὼς αὐτὴ ἡ ζωὴ εἶναι βάναυση, εἶναι ἀνιαρή. Τότε σκέφτηκα νὰ γίνω μοναχός, ὅμως ποῦ καὶ πῶς δὲν εἶχα ἰδέα. Ἤμουν Ρῶσος ἐμιγκρέ-πρόσφυγας στὴ Γαλλία. Ἐκεῖ ὑπῆρχαν πολλοὶ Ρῶσοι, οἱ ὁποῖοι ἵδρυσαν τὸ Θεολογικὸ Ἰνστιτοῦτο Τοῦ Ἁγίου Σεργίου… Στὸ Ἰνστιτοῦτο τοῦ Ἁγίου Σεργίου, ὅλοι μιλοῦσαν γιὰ Θεό, ἀλλὰ Θεὸ δὲν εἶδα, ἐνῷ ὅταν πῆγα στὸ Ἅγιο Ὅρος, κανεὶς δὲν μιλοῦσε γιὰ Θεὸ καὶ ὅλα ἔδειχναν τὸν Θεό».
Εἰσάγεται στὸ Ὀρθόδοξο Θεολογικὸ Ἰνστιτοῦτο τοῦ Παρισιοῦ, μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ μάθει πῶς νά …προσεύχεται καὶ πῶς νὰ καταπολεμήσει τὰ πάθη του! Ἕνα χρόνο οἱ σπουδὲς δὲν τοῦ ἔδωσαν τὸ κλειδὶ γιὰ τή …Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἀποφασίζει λοιπὸν νὰ γίνει μοναχός.
Δ. Στὸ Ἅγιον Ὅρος
Ὁ νεαρὸς ἀλλὰ ἔμπειρος στὶς ἀναζητήσεις του σπουδαστὴς φτάνει τὸ 1925 στὴν Ἀθήνα καὶ μὲ καράβι ἀπὸ τὸν Πειραιᾶ ἐγκαταβιώνει στὸ Ρωσικὸ Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, στὰ Δυτικὰ παράλια τοῦ Ἄθωνα. Στὴν ψυχή του αἰσθανόταν ἕνα αἴσθημα ἀπελπισίας γιὰ τὸν κόσμο ποὺ ἀπομακρύνθηκε ἀπ’ τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ ἕνα αἴσθημα ἀναστάσεως. Ἔτσι ἡ προσευχή του ἔγινε ἔνδυμα καὶ ἀναπνοή.
Μετὰ ἀπὸ τέσσερα χρόνια γνωρίζει τὸ σημαντικότερο πρόσωπο τῆς ζωῆς του στὴ Γῆ, τὸν Ἅγιο Ρῶσο γέροντα Σιλουανό, τὸν Ἀθωνίτη. Ὁ γέροντας γίνεται πνευματικός του ὁδηγός. Ὁ ἴδιος ὅμως δὲν τολμοῦσε νὰ ὀνειρευτεῖ ἕνα τέτοιο θαῦμα!
Ἐπὶ ὀκτὼ χρόνια περίπου κάθισε κοντὰ στὸν γέροντα (μέχρι τὸν θάνατό του, 24-9-1938). Ὁ Σωφρόνιος ἔγινε ἐπιστήθιος ἀλλὰ καὶ πιστὸς μαθητής του γιὰ πάντα… Ὀρφανὸς ἀπὸ τὸν πνευματικό του, καὶ μὲ εὐλογία τοῦ ἡγουμένου τῆς Ι. Μ. καὶ τοῦ Συμβουλίου της ἀναχωρεῖ γιὰ τὴν «ἔρημο» τοῦ Ἁγίου Ὅρους, τὰ γνωστὰ Καρούλια. Ἐκεῖ ἀπὸ φῆμες ἔμαθε γιὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο! Ἡ προσευχή του τότε ἐνισχύθηκε χάριν ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας. Προσευχόταν γιὰ τοὺς σκοτωμένους, γιὰ τοὺς φονιᾶδες, γιὰ νὰ μὴν νικήσει τὸ κακό…
Ἡ ἀπομόνωσή του πῆρε τέλος ὅταν «ὑποχρεώθηκε» κατὰ κάποιο τρόπο νὰ γίνει ἐξομολόγος καὶ πνευματικὸς πατέρας τῶν ἀδελφῶν τῆς Ι. Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παύλου, Ὁσίου Γρηγορίου, Ὁσίου Σίμωνος Πέτρας, Ὁσίου Ξενοφῶντος, ἀλλὰ καὶ ἄλλων κελιὼν καὶ σκητῶν, στὰ Νοτιοδυτικὰ παράλια τοῦ Ἄθωνα. Εἶχε βέβαια ἀπὸ καιρὸ ἀρχίσει νὰ δέχεται ἀναχωρητὲς καὶ ἐρημῖτες ὅπως καὶ νὰ κάνει σ’ αὐτοὺς ἐπισκέψεις. Ἦταν μιὰ δύσκολη καὶ ἄκρως ἐπικίνδυνη ἀποστολή.
Μετὰ ἀπὸ τέσσερα χρόνια στοὺς βράχους ὑπάκουσε στὴν Μονὴ τοῦ Ἁγ. Παύλου νὰ ζήσει σ’ ἕνα σπήλαιο κοντὰ στὸ μοναστήρι. Τὸ σπήλαιο ἦταν στὴν ἀπομόνωση, ἀλλὰ εἶχε καὶ παρεκκλήσιο γιὰ τοὺς σπηλαιῶτες, λαξευμένο σὲ βράχο.
Τὸ χειμῶνα τὸ νερὸ ἔφτανε μέχρι τὸ κρεβάτι καὶ οὔτε φωτιὰ μποροῦσε νὰ ἀνάψει! Ἡ ἐπισφαλὴς ὑγεία του τὸν ἀνάγκασε νὰ τὸ ἐγκαταλείψει τὸν τρίτο χειμῶνα…
Ε. Πάλι στὴν Γαλλία …ἐκδότης
Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ κατέφυγε στήν …Γαλλία ὅπου θὰ ἔκανε μιὰ χειρουργικὴ ἐπέμβαση καὶ θὰ ἀποτελείωνε τὸ βιβλίο ποὺ ἔγραφε γιὰ τὸν γέροντά του Σιλουανό. Ὑπολόγιζε νὰ μείνει ἕνα χρόνο, ἀλλά …ἄλλες οἱ βουλὲς τοῦ Κυρίου! Τὸ 1948 (52 ἐτῶν) ἐκδίδει τὰ χειρόγραφα τοῦ Ἁγ. Σιλουανοῦ μὲ ἀνάλυση τῆς διδασκαλίας του καὶ μὲ τὴν βιογραφία του. Αὐτὴ τὴν ἔκδοση τὴν φιλοτέχνησε μόνος του! Τὸ 1952 ἀκολουθεῖ μιὰ ἔντυπη ἔκδοση. Ὕστερα ἀκολουθοῦν οἱ μεταφράσεις στὴν Ἀγγλική, Γερμανική, Ἑλληνική, Γαλλική, Σερβικὴ καὶ συνέχεια σὲ ἄλλες γλῶσσες. Πρόκειται γιὰ τὸ πασίγνωστο βιβλίο «Ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης», ποὺ σήμερα κυκλοφορεῖ ἀπὸ τὸ μοναστήρι του Ἔσσεξ.
Ἐδῶ νὰ σημειώσουμε καὶ τὴν συγγραφὴ τῶν ἑξῆς ὑπόλοιπων βιβλίων:
1. Περὶ προσευχῆς
2. Ἄσκηση καὶ Θεωρία
3. Ἡ ζωὴ Του ζωή μου
Ἡ ἀντίδραση τῶν ἀσκητῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους ἦταν πάρα πολὺ ἐνδιαφέρουσα γιὰ τὸν συγγραφέα. Βεβαίωσαν ὅτι τὸ βιβλίο ἦταν μιὰ ἀληθινὴ ἀκτινοβολία τῶν ἀρχαίων παραδόσεων τοῦ Ἀνατολικοῦ Μοναχισμοῦ. Ἀναγνώρισαν τὸν Σιλουανὸ σὰν πνευματικὸ κληρονόμο τῶν μεγάλων πατέρων τῆς Αἰγύπτου καὶ Παλαιστίνης!
Στ. Στὴ Μόσχα
Αὐτὸ τὸν καιρὸ ἐπισκέπτεται τὴν Μόσχα γιὰ νὰ προσκυνήσει τοὺς τάφους τῶν γονέων του. Πῆγε στὴν παιδική του γειτονιά, ὅπου βρῆκε τὸ σπίτι του Δημόσια Ὑπηρεσία. Ἀργότερα ἔμαθε ὅτι ὅλα τὰ ἀδέλφια του ἦταν στὴ ζωὴ (ἐκτὸς ἀπὸ τὸν μεγαλύτερό του ἀδελφὸ Βόρι ποῦ πέθανε 14 ἐτῶν πρὶν φύγει ἀπ’ τὴ Μόσχα). Ἐπέστρεφε στὴν πατρίδα του σὰν καλλιτέχνης καὶ σὰν Ἱερέας. Οἱ συγγενεῖς του ἔμαθαν ποῦ λειτούργησε μιὰ Κυριακὴ καὶ βρέθηκαν. Ἔκτοτε ἡ πιὸ μικρή του ἀδελφή, ἡ Μαρία, τὸν ἐπισκέπτονταν στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας.
Ἀπὸ τὸ 1967 ἄρχισε νὰ ἐπισκέπτεται τὴ Μόσχα κάθε χρόνο, ἕως τὸ 1981. Ὁ γέροντας ἔδινε πνευματικὴ συμπαράσταση σ’ ὅλους συγγενεῖς του, καὶ ὄχι μόνο…
Ζ. Στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας
Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη (1959 καὶ σὲ ἡλικία 63 ἐτῶν) μὲ θαυμαστὲς συνθῆκες ἐγκαταβιώνει στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας, ἱδρύει μιὰ ἀδελφότητα καὶ ἀρχικὰ δεχόταν ὅποιον ζητοῦσε τὴν πνευματική του βοήθεια. Ἀργότερα κτίζει τὸ Μοναστήρι τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ ἡλικία του καὶ ἡ φθίνουσα ὑγεία του τὸν ἀνάγκασαν νὰ ἀναθέτει πολλὴ ἀπ’ τὴν δραστηριότητά του στοὺς μοναχούς του. Αὐτὸς ἀφιερώνεται στὴ λειτουργία! Εἶναι γεμᾶτος μέχρι τὰ χείλη μὲ τὴ γνώση τοῦ Θεοῦ. Εἶναι καθαρός, σπλαχνικὸς καὶ αὐστηρὸς στὶς κρίσεις του, πρᾶγμα ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄλλο σὲ νέες ἐνδοσκοπήσεις.
Γι’ αὐτὸν ἡ δημιουργία εἶναι μιὰ ἄλλη λέξη τῆς ἐλπίδας. Ἡ Θεία Λειτουργία γινόταν στὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Πάντων, ἡ ὁποία πάντα γέμιζε ἀπὸ πιστοὺς ποὺ ἔφταναν (καὶ φτάνουν) ἀπὸ τὸ Λονδῖνο. Οἱ αἰτήσεις, τὰ εἰρηνικὰ ἀπαγγέλλονταν ἀργά, καθαρά, μὲ τὴ βαθιὰ φωνή του, μὲ προφορὰ σαφῆ εἴτε στὴν Ἀγγλική, εἴτε στὴν Ἑλληνικὴ ἢ στὴ Γαλλική. Τὸ πρόσωπό του καὶ ὅλο του τὸ εἶναι περικλείονταν ἀπὸ κάποιο φῶς ποὺ σκορποῦσε εἰρήνη καὶ γαλήνη… Ὅλος ὁ κόσμος ἔφερνε φαγητὸ καὶ κατόπιν ἀκολουθοῦσε «κοινὴ τράπεζα»… Στὸ Μοναστήρι αὐτὸ δημιουργοῦνται ἀπὸ τότε πολλοὶ καὶ δυνατοὶ δεσμοὶ φιλίας.
Ἡ κάθε ἐκδήλωσή του δίδασκε νὰ ἔχουν οἱ πιστοὶ ἀγάπη στὴν καρδιά τους. Ἦταν φορὲς ποὺ ἔπαιζε μὲ τὰ παιδιὰ τῶν προσκυνητῶν. Ἔλεγε συχνά: «Τὰ παιδιὰ καταλαβαίνουν πολὺ καλὰ αὐτὰ πού τούς λές. Πρέπει νὰ τοὺς μιλᾶς μὲ σεβασμὸ ὅπως στοὺς μεγάλους, ἂν καὶ οἱ μεγάλοι δὲν καταλαβαίνουν ὅπως αὐτά!…». Ἔλεγε, ὅτι γιὰ νὰ μὴ φύγει ἕνα παιδὶ ἀπὸ τὸν δρόμο τῆς Ἐκκλησίας, δὲν φτάνουν μόνο οἱ καλοὶ πνευματικοί, ἀλλὰ θὰ πρέπει καὶ οἱ γονεῖς νὰ δίνουν τὸ ἀνάλογο παράδειγμα στὰ παιδιά…
Ὅταν ἤθελε νὰ ἀποφασίσει περὶ ἑνὸς προβλήματος διερωτιόταν: «Τί θὰ μοῦ ἔλεγε ἡ Μετάνοιά μου καὶ οἱ πατέρες τοῦ Ἁγίου ὅρους;» Εὐτυχῶς ποὺ ὁ Θεὸς καταξίωσε τὸν π. Σωφρόνιο νὰ ἀποκαλύψει τὸν πλοῦτο τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως στὴ Δύση. Εὐτύχισε μάλιστα νὰ γνωρίσει τὴν ἐπίσημη ἀναγνώριση τῆς ἁγιότητας τοῦ πνευματικοῦ του πατέρα Σιλουανοῦ τὸ 1987, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐγκαινιασμὸ τοῦ πρώτου ναοῦ πρὸς τιμὴν τοῦ ὁσίου Σιλουανοῦ.
Στὶς 11 Ἰουλίου τοῦ 1993, πλήρης ἡμερῶν (97 ἐτῶν) καὶ ἀφοῦ ὄργωσε πνευματικὰ ὅλη τὴν Εὐρώπη καὶ πάλεψε στὰ νιᾶτα του μὲ τὶς ἀξίες της Ἄπω Ἀνατολῆς, κοιμήθηκε «πρὸς Κύριον». Ὁ τάφος τοῦ γέροντα εἶναι στὸ μέσο τοῦ κτιστοῦ κοιμητηρίου τῆς Μονῆς…
