Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας τοῦ Μαχαιρᾶ

Ιερά Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά
H Ιερά, Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά, βρίσκεται στο νησί Κύπρος, κοντά στην κορυφή Κιόνια.
Κατά τον καιρό της Εικονομαχίας ένας ασκητής έφερε στην Κύπρο από την Κωνσταντινούπολη την εικόνα της Παναγίας της Αγιοσορίτισσας. Αυτή η εικόνα θεωρείται μία από τις 70 εικόνες της Παναγίας που αγιογράφησε ο απόστολος Λουκάς και τον τότε καιρό βρισκόταν πάνω από την Αγία Σορό, δηλαδή την αγία Εσθήτα και την αγία Ζώνη της Θεοτόκου, στον ναό της Παναγίας στις Βλαχέρνες. Επειδή η εικόνα ανακαλύφθηκε μετά από θαύμα της Παναγίας με ένα μαχαίρι, μετονομάστηκε σε Μαχαιριώτισσα
Κτίτορες: Όσιοι Νεόφυτος, Ιγνάτιος, Προκόπιος και Νείλος (πρώτος ηγούμενος και επίσκοπος Ταμασού)
Η Μονή κτίσθηκε με την βοήθεια του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180) και το προνόμιο του Σταυροπηγίου, κατοχυρώθηκε αργότερα από τους αυτοκράτορες Ισαάκιο και Αλέξιο της δυναστείας των Αγγέλων.
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (το 1231) η Μονή προσέφερε στην Εκκλησία δύο οσιομάρτυρες, τους αγίους Γεράσιμο και Γεννάδιο οι οποίοι, μαζί με άλλους ένδεκα μονάχους της Μονής της Παναγίας της Καντάρας θανατώθηκαν από τους Λατίνους κατακτητές, υπερασπιζόμενοι την αγία πίστη της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Μονή Μαχαιρά ανέδειξε τον εθνομάρτυρα Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, γέννημα αλλά συγχρόνως και καύχημα της Μονής. Η άρνηση του τόσο να εγκαταλείψει την Κύπρο, όσο και να αλλαξοπιστήσει, προκειμένου να σωθεί, και ο μαρτυρικός του θάνατος από τους Τούρκους στις 9 Ιουλίου 1821, υπήρξαν ζωντανό παράδειγμα προς τους Χριστιανούς, και τους ενεδυνάμωσαν.
Κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας η Μονή συνδέθηκε με τον απελευθερωτικό αγώνα εξ αιτίας του υπαρχηγού της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου, ο οποίος συχνά έβρισκε καταφύγιο στους χώρους της. Όμως, κατόπιν προδοσίας εντοπίσθηκε στο κρησφύγετο του, το όποιο βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι. Μετά από πολύωρη μάχη, αφού έχασαν οι Άγγλοι κάθε ελπίδα να τον συλλάβουν ζωντανό, από ελικόπτερο περιέλουσαν το κρησφύγετο με βενζίνη και τον έκαψαν ζωντανό στις 3 Μαρτίου 1957.
Σήμερα η αδελφότητα αριθμεί 27 μοναχούς με ηγούμενο τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Λήδρας κ. Επιφάνιο. Πατέρες της Μονής προ ολίγων ετών εγκαταστάθηκαν στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στο Μέσα Ποταμό και στην Ιερά Μονή Συμβούλου Χριστού πλησίον του χωριού Επισκοπή Λεμεσού αναστηλώνοντας και επαναλειτουργώντας τις ως κοινόβια.
Από την Ιερά Μονή έχουν περάσει αρκετοί Πατέρες οι οποίοι έχουν ανέλθει στο Επισκοπικό αξίωμα. Συγκεκριμένα, στην σημερινή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου, οι Κιτίου Χρυσόστομος, Λεμεσού Αθανάσιος, Νεαπόλεως Πορφύριος, Αμαθούντος Νικόλαος και Λήδρας Επιφάνιος είναι πνευματικά τέκνα της Μονής, όπως ήτο και ο πρώην Κυρηνείας, μακαριστός κυρός Παύλος.