Ἡ ἠλιθότητα ὡς κατεστημένο καὶ ὡς ἐκζητούμενο – Κώστας Γανωτὴς †

Η ηλιθότητα ως κατεστημένο και ως εκζητούμενο
Η ηλιθιότητα Ως κατεστημένο και ως εκζητούμενο με τον Κώστα Γανωτή

Όταν λέμε ηλιθιότητα εννοούμε τον άλογο και άσκοπο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς που έχει επικρατήσει στη ζωή των ανθρώπων. Απ’ την ώρα που γεννιόμαστε λαχταρούμε τη χαρά κι όταν τη χάνομε κάποια στιγμή, για κάποιο λόγο κλαίμε και διαμαρτυρόμαστε και αποζητούμε δραστήρια τη χαμένη χαρά μας. Μόλις την ξαναβρούμε ησυχάζουμε. Τη χαρά μας την αληθινή τη νιώθουμε μέσα μας, μαζί με την αθωότητα. Αν λείψει η αθωότητα, χάνεται και η χαρά μαζί της. Πολλές φορές βγαίνοντας τα παιδιά μου έξω, όταν ήταν μικρά, εντυπωσιαζόμουν από τις παρατηρήσεις που έκαναν στο περιβάλλον. Παρατηρούσαν πράγματα, που εγώ δεν τα έβλεπα, και πάντοτε με μια καλή και αθώα γνώμη γι’ αυτά. Παρατηρούσαν λ.χ. τα πολύχρωμα γράμματα στις επιγραφές των καταστημάτων, τις τέντες των περιπτέρων, προπαντός σκύλους, γάτες, ακόμα κι ένα τζίτζικα στον στύλο της ΔΕΗ. Εκτιμούσαν την ευγένεια καταστηματαρχών, που στέκονταν στην είσοδο του καταστήματος, προσκαλώντας και καλωσορίζοντας τους πελάτες. Σε κάθε μαγαζί ήθελαν οπωσδήποτε να ψωνίσομε κάτι σαν ανταπόκριση στα χαμόγελα και στα κομπλιμέντα των πωλητριών. Θεωρούσαν όλους τους εργαζόμενους ως εθελοντές και τους τεχνίτες ως ερασιτέχνες. Ο οδηγός του τρόλλεϋ ήταν για τα παιδιά ένας ενήλικας, που όταν ήταν μικρός τρελαίνονταν να παίζει με αυτοκινητάκια κουρδιστά. Δηλαδή τα παιδιά ζούσαν τη ζωή αυτή σαν βασιλεία των ουρανών. Ούτε τη διαφορά φτωχών και πλούσιων καταλάβαιναν τα παιδιά. Έκριναν ανθρώπους από την κορμοστασιά τους και από τη στολή τους. Κάποτε που επισκέφτηκε την πόλη μας ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, αρνήθηκαν με πείσμα ότι εκείνος ο ανθυπολοχαγός που εμφανίστηκε καθισμένος σ’ ένα ανοιχτό αυτοκίνητο τζιπ ήταν ο βασιλιάς. Έτσι είναι οι βασιλιάδες; έλεγαν. Η αθωότητα είναι ο μεγάλος θησαυρός, που συντηρεί τη χαρά για όλα τα χρόνια της ζωής μας, όταν μεγαλώνοντας φτιάχνομε άλλους κώδικες και διακρίνομε φτωχούς και πλούσιους, συμφέροντες και μη συμφέροντες, εχθρούς και φίλους.

Ο άνθρωπος μεγαλώνοντας χάνει τη φανταστική όψη του κόσμου και αυτό το λέει ρεαλισμό ή πραγματικότητα. Δεν μπορεί όμως να εξηγήσει γιατί ο ρεαλιστικός κόσμος δεν είναι όμορφος και γιατί η ζωή στις πόλεις, που έχει όλες τις ανέσεις, δεν αναπαύει τις καρδιές των ανθρώπων: Αφάνταστα μέσα ψυχαγωγίας που είναι άχρηστα στους φτωχούς χωριάτες. Αφάνταστα έξοδα εμφάνισης, διακόσμησης, κατάκτησης των αγαθών της γης, τ’ ουρανού και της θάλασσας, χωρίς τελικά την ικανοποίηση του αστικού κόσμου, που παραμένει ανήσυχος, φοβισμένος για το παρόν και το μέλλον του. Είναι τέτοια και τόση η προκατάληψη ότι οι πλούσιοι και οι δυνατοί είναι ευτυχισμένοι, ώστε ο κόσμος εξακολουθεί από την πρώτη ώρα της ζωής πάνω στον πλανήτη μέχρι και σήμερα να το πιστεύει, παρόλο ότι και με την απλή παρατήρηση και με τα μηνύματα της πιο επίσημης λογοτεχνίας, διδάσκονται το αντίθετο· και για να μην το παραδεχτούν, ακόμα και για να μην το νιώσουν κάνουν οργιώδη γλέντια, φτιάχνουν πανάκριβα ρούχα και παραμυθένια παλάτια, όπου κατοικεί μόνιμα η κατήφεια. Την ηλιθιότητα των πράξεων συμπληρώνει η ηλιθιότητα των λόγων. Ώρες ολόκληρες παρέες οπουδήποτε συζητούν άσκοπα, με ανοησίες ή για άχρηστα πράγματα. Υπάρχει και η φτηνή παραλογοτεχνία, τα τυχερά παιχνίδια και άλλα πολλά που γεμίζουν τη ζωή με άχρηστα και κακόγουστα λόγια. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μάς μαθαίνει να παρακαλούμε τον Θεό να μας φυλάει «από λογισμών ματαίων και ενθυμήσεων πονηρών».

Ο Χριστιανός αποφεύγει τις ηλίθιες συναναστροφές κι έτσι δεν εγκλωβίζεται μέσα στους «μάταιους λογισμούς» και στα μάταια λόγια. Εφαρμόζει εκείνο που μας λέει ο απόστολος Παύλος: «εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισίν». Οι μωρίες μας δεν ξέρομε τι μας φέρνει η καθεμία και πώς θα βρεθούμε ξαφνικά μπροστά στον Θεό βουτηγμένοι στην ανοησία και στη ματαιότητα. Πώς εξαγοράζομε τον καιρό; Γεμίζοντας με ωραία και χρήσιμα λόγια και με ωραίες και χρήσιμες πράξεις. Μ’ αυτήν την ευχή κλείνω κι αυτό το άρθρο.

____

Ραδιοπαραμυθία 03.02.2023

– Καθημερινή εκπομπή στο ραδιόφωνο της Πειραϊκής Εκκλησίας, 91.2 FM

Επιμέλεια – παραγωγή: Σοφία Χατζή