1) Ἔχουμε ἕνα ἐκπαιδευτικὸ σύστημα ποὺ δὲν ἀξιολογεῖται! Δὲν γνωρίζουμε δηλαδὴ μὲ ὑπεύθυνο, ἐπιστημονικό, συστηματικὸ καὶ ἐπαναλαμβανόμενο τρόπο τὶς ἀδυναμίες καὶ τὶς δυνάμεις τοῦ συστήματος μὲ τὸ ὁποῖο μορφώνουμε τὰ παιδιά μας. Ἔτσι δὲν μποροῦμε νὰ παρεμβαίνουμε διορθωτικὰ καὶ νὰ τὸ βελτιώνουμε. Λειτουργοῦμε, κατὰ κανόνα, ἐμπειρικά. Τὸ ἐκπαιδευτικό μας σύστημα βαδίζει ἀπὸ χρόνια σχεδὸν μὲ αὐτόματο πιλότο!
2) Ἔχουμε τοὺς ἐκπαιδευτικούς μας ἀνεπαρκῶς καταρτιζόμενους στὰ Πανεπιστήμιά μας καὶ σπανίως ἐπιμορφούμενους στὴν Ἐκπαίδευση. Δὲν τοὺς ἑτοιμάζουμε δηλαδὴ ὅσο καὶ ὅπως πρέπει γιὰ ἐκπαιδευτικοὺς στὰ πανεπιστήμιά μας κι ἀφοῦ μποῦν στὴν Ἐκπαίδευση δὲν ὑπάρχει τακτική, περιοδική, ὑποχρεωτικὴ ἐπιμόρφωση, κατάλληλα ὀργανωμένη καὶ μὲ παροχὴ κινήτρων. Ἀκατάρτιστος καὶ ἀνεπιμόρφωτος ἐκπαιδευτικὸς (σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς ἀδυναμίες τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ μας συστήματος) δὲν ἐγγυᾶται καμιὰ ποιότητα στὴν Παιδεία μας…
3) Ἔχουμε μία Τεχνικὴ- Ἐπαγγελματικὴ Ἐκπαίδευση ἐκπαιδευτικὰ καὶ κοινωνικὰ ἀπαξιωμένη. Φαίνεται σὰν νὰ τὴ θεωροῦμε κατάλληλη μόνο γιὰ παιδιὰ ἑνὸς κατώτερου Θεοῦ! Ἀποτέλεσμα: ἡ συσσώρευση ὑποψηφίων γιὰ σπουδὲς στὰ Πανεπιστήμια καί, κατ΄ ἐπέκταση, οἱ στρατιὲς ἀνέργων, ὑποαπασχολουμένων καὶ ὑπαμειβομένων πτυχιούχων.
4) Ἔχουμε «πετύχει» μία γενικότερη κοινωνικὴ ἀπαξίωση τοῦ δασκάλου. Ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία δὲν ἐμπιστεύεται τὸν δάσκαλο, ὅπως ἄλλωστε δὲν ἐμπιστεύεται τὸν δικαστή, τὸν παπά, τὸν γιατρό, τὸν δημόσιο ὑπάλληλο κ.α. Ἡ ἀναξιοπιστία αὐτὴ ὁδηγεῖ στὴν ἀναζήτηση ὅλο καὶ περισσότερων δικλίδων ἀσφαλείας. Ἔτσι φτάσαμε σ΄ ἕνα ἀδιάβλητο μὲν ἀλλὰ ἀναξιόπιστο καὶ ἀπάνθρωπο σύστημα ἐξετάσεων γιὰ τὰ πανεπιστήμια ποὺ ἀπὸ τὴ μία ὑπονόμευσε τὴν ἔγκυρη φυσικὴ ἀξιολόγηση τοῦ μαθητῆ ἀπὸ τοὺς δασκάλους του μέσα στὸ σχολεῖο κι ἀπὸ τὴν ἄλλη μετέτρεψε τὸ Λύκειο σὲ φροντιστήριο, χωρὶς μάλιστα νὰ ἐμπιστεύεται τὴ δουλειὰ ποὺ γίνεται σ΄ αὐτό.
5) Ἔχουμε τὸ φροντιστήριο νὰ παίζει τὸν ρόλο τοῦ Λυκείου καί, στὴν πράξη, νὰ ὑποκαθιστᾶ τὸ Σχολεῖο σὲ βαρύτητα, ἀξιοπιστία καὶ φοίτηση. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ μία καίρια αὐτοτελῆ μορφωτικὴ βαθμίδα ποὺ ἦταν τὸ Λύκειο τὴ μετατρέψαμε σὲ προπαρασκευαστικὸ γιὰ τὰ Πανεπιστήμια σχολεῖο (χωρὶς ὅμως νὰ μετράει ἡ φοίτηση καὶ ἡ ἐπίδοση τῶν μαθητῶν σ΄ αὐτό!..), στρέψαμε τοὺς μαθητὲς σ΄ ἕνα ἄλλο προπαρασκευαστικὸ «σχολεῖο», τὸ φροντιστήριο, τὸ ὁποῖο- μὲ ὅρους ἰδιωτικῆς οἰκονομίας- λειτουργεῖ καλύτερα ἀπὸ τὸ δημόσιο σχολεῖο καὶ κατάφερε μάλιστα νὰ γίνει καὶ θεσμός!
6) Ἔχουμε ἕνα ξεπερασμένο ἐκπαιδευτικὸ σύστημα σχολείου, τὸ ὁποῖο ἀπωθεῖ τοὺς μαθητὲς (σχετικὴ ἔρευνα ἔχει δείξει ὅτι οἱ μαθητὲς μας αἰσθάνονται ἀδιαφορία, καταπίεση, πλήξη ἕως ἀπογοήτευση ἀπὸ τὸ σχολεῖο!). Δὲν ἀγαποῦν οἱ μαθητές μας τὸ σχολεῖο οὔτε θέλουν νὰ βρίσκονται σ΄ αὐτό, γιατί πιστεύουν ὅτι ὅπως λειτουργεῖ δὲν τοὺς προσφέρει τίποτε ἐνδιαφέρον καὶ σημαντικὸ γιὰ τὴ ζωή τους.
7) Ἐχουμε μεγάλες ἐκπαιδευτικὲς ἀνισότητες στὴ σχολική μας ἐκπαίδευση. Σχολεῖα χωρὶς ἢ μὲ ἐναλλασσόμενους δασκάλους, μὲ ἐξαιρετικὰ ἀνόμοιες καὶ ἀβοήθητες μαθητικὲς ὁμάδες, σχολεῖα διοικητικῶς ἀνοργάνωτα καὶ ἐκπαιδευτικῶς ἀνυποστήρικτα. Σχολεῖα στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ ποὺ λειτουργοῦν μὲ τὸν πατριωτισμὸ κάποιων δασκάλων.
8) Ἔχουμε μία Πολιτεία ποὺ διαχρονικὰ στὴν Παιδεία καὶ στὸν πολιτισμὸ δὲν δίνει καμιὰ προτεραιότητα, ὅπως φαίνεται καὶ ἀπὸ τὰ οἰκονομικὰ μεγέθη ποὺ διαθέτει στὸν Προϋπολογισμό. Παιδεία καὶ πολιτισμὸς ὄχι μόνο ἔχουν διαχωρισθεῖ στὴ συνείδησή μας, ἀλλὰ ἔχουν ὑποβαθμισθεῖ θεσμικά, οἰκονομικὰ καὶ κοινωνικά, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔχουν συσσωρευθεῖ μὲ τὸν καιρὸ ὄγκοι προβλημάτων, τὰ ὁποία ἔχουν τελικὰ καταστεῖ καὶ δυσεπίλυτα.
9) Ἔχουμε μία Παιδεία πού, σὲ πολιτικὸ-κομματικὸ ἐπίπεδο, εἶναι «πεδίο συγκρούσεων» ἀντὶ νὰ ἀποτελεῖ «πεδίο συγκλίσεων». Σὲ ὅλες τὶς προηγμένες χῶρες, ἂν ὑπάρχει ἕνα πεδίο ποὺ προχωρεῖ μὲ σύγκλιση ἀπόψεων, μὲ συμπληρωματικότητα καὶ μὲ ἀμοιβαῖες ὑποχωρήσεις, εἶναι ἡ Παιδεία. Στὴ χώρα μας ἀποτελεῖ ἀντιθέτως πεδίο τεχνητοῦ καὶ ἀδικαιολόγητου κομματικοῦ ἀνταγωνισμοῦ, μὲ ἀνυπολόγιστο κόστος γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ τόπου σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα (κοινωνικό, οἰκονομικό, ἐθνικό).
Οἱ στρεβλώσεις, ποὺ πολὺ ἁδρομερῶς περιέγραψα, ἔχουν τόσο ἑδραιωθεῖ στὴ συνείδηση τοῦ κόσμου, ὥστε ὅταν μιλᾶς γιὰ μιά δραστικὴ συνολικὴ ἀντιμετώπισή τους, σὲ κοιτοῦν ἀνήσυχα, ἐνίοτε τρομαγμένα, ἄλλοτε δύσπιστα, συχνὰ συγκαταβατικά, συμφωνώντας ὡστόσο ὅλοι ἀνεξαιρέτως- νὰ τὸ ποῦμε κι αὐτὸ- ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ γίνουν. Ἐνοχλεῖ ἴσως ὅλους μας τὸ ξεβόλεμα… Ἀλλὰ ἔχουμε ἄλλη διέξοδο ἢ ἄλλα περιθώρια;
