Ἐν ὄψει τῶν Εὐρωεκλογῶν ἔκρινα χρήσιμο νὰ ἐνημερώσω τοὺς νεότερους καὶ νὰ ὑπενθυμίσω στοὺς παλαιότερους πῶς ξεκίνησε καὶ σὲ ποιὲς ἀρχὲς καὶ ἀξίες θεμελιώθηκε ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Ἔτσι θὰ καταλάβουμε καλύτερα ποῦ βαδίζει, ποιὸ εἶναι τὸ μέλλον της καὶ ποιὰ εἶναι ἐπὶ τέλους τὰ ὅριά της. Γιατί ὅσο καὶ ἂν ἀκούγεται περίεργο κανένας ἀπὸ τοὺς Εὐρωπαίους ἡγέτες καὶ τοὺς συνηγόρους τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἰδέας δὲν μπορεῖ νὰ σᾶς ἀπαντήσει μὲ σαφήνεια καὶ κατηγορηματικὰ ποιὰ εἶναι ἐπὶ τέλους τὰ ὅρια τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης. Μιᾶς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ποὺ ξεκίνησε ἀπὸ ἔξι κράτη καὶ ἤδη τὰ μέλη της ἔχουν φθάσει τὰ 27. Καὶ κανεὶς δὲν ἀποτολμᾶ νὰ σᾶς πεῖ ποιὰ μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ συνέχειά της. Ἢ μᾶλλον ὁ καθένας ἔχει καὶ τὴν δική του ἀπάντηση.
Ἂς ἀρχίσουμε ἀπὸ τὸ πῶς ξεκίνησε ἡ ἰδέα γιὰ τὴν Ἕνωση τῆς Εὐρώπης. Στὸν αὐτοκράτορα Καρλομάγνο ἀποδίδουν τὴν πρώτη προσπάθεια δημιουργίας τῆς Ἑνιαίας Εὐρώπης, ποὺ ἐπιδιώχθηκε πότε μὲ τὸ ξίφος καὶ πότε μὲ τὴ διπλωματία. Τὸ 800 μετὰ Χριστὸν στέφθηκε ἀπὸ τὸν Πάπα αὐτοκράτορας τῶν Φράγκων καὶ τῆς Εὐρώπης. Ἐπρόκειτο γιὰ ἐφήμερη προσπάθεια. Στὴν νεότερη ἐποχὴ προβάλλουν ὡς κορυφαῖοι Εὐρωπαϊστὲς κυρίως ὁ Βίκτωρ Οὐγκώ, ὁ Ἀριστὶντ Μπριάν καὶ ὁ Οὐίνστον Τσώρτσιλ .
Ἀτυχῶς ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ἀγνοοῦμε ὅτι ὁ πρῶτος Εὐρωπαῖος πολιτικὸς ποὺ πρότεινε τὴν ἕνωση τῆς Εὐρώπης ἦταν ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας. Τὴν εἰσηγήθηκε ὡς ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς Τσαρικῆς Ρωσίας στὸ περίφημο συνέδριο τῆς Βιέννης τὸ 1815 μετὰ τὴν ἥττα τοῦ Ναπολέοντα. Μὲ βάση τὴν Ἱερὰ Συμμαχία τους οἱ τότε συμμαχικὲς δυνάμεις χάραξαν σύνορα, ἀναγνώρισαν κράτη καὶ ρύθμισαν τὶς σφαῖρες ἐπιρροῆς τους. Τὸ νὰ ἀποκρύπτουν σήμερα τὸν ρόλο τοῦ Καποδίστρια οἱ Δυτικοευρωπαῖοι κατανοεῖται, ἔστω καὶ ἂν δὲν συγχωρεῖται. Βλέπετε ὁ προτείνων ἦταν Ρῶσος καὶ Ἕλληνας. Τὸ νὰ τὸν ἀγνοοῦν ὅμως καὶ οἱ Ἕλληνες δείχνει πόσο ἡ ἱστορία μας καὶ οἱ ἀντιλήψεις μας προσδιορίζονται ἀπὸ ξένες ἐπιρροὲς καὶ συμφέροντα καὶ πόσο περιφρονοῦμε ἑαυτοὺς καὶ τὴν πολυχιλιετῆ καὶ γεμάτη προσφορὰ ἱστορία τοῦ γένους καὶ τοῦ τόπου μας. Ἂς σημειωθεῖ ὅτι ὁ Καποδίστριας ἐκπόνησε τὸ ὁμοσπονδιακὸ σύνταγμα τῆς Ἐλβετίας μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσή της ἀπὸ τὰ στρατεύματα τοῦ Ναπολέοντα καὶ αὐτὸ ἀποτέλεσε κατὰ κάποιο τρόπο τὸ πρότυπο τοῦ σχεδίου τῆς Συνταγματικῆς Συνθήκης, ποὺ ἔστω καὶ κολοβὴ συμφωνήθηκε πρόσφατα ἀπὸ τὰ 27 κράτη μέλη τῆς Ε.Ε. Οἱ Ἐλβετοὶ πάντως τιμοῦν τὸν Καποδίστρια μὲ δύο ἀγάλματά του στὴ Ζυρίχη καὶ στὴ Γενεύη, ἂν θυμᾶμαι καλά. Ἐμεῖς, ὡς γνωστόν, τὸν δολοφονήσαμε.
Ἡ ἰδέα τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης προέκυψε ἀμέσως μετὰ τὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ὡς διέξοδος στοὺς μέχρι τότε συνεχεῖς πολέμους μεταξὺ τῶν Εὐρωπαϊκῶν χωρῶν. Σκέφθηκαν: Ἀντὶ νὰ ἀλληλοσφαζόμαστε γιὰ τὸ ποιὸς θὰ ἔχει περισσότερο ζωτικὸ χῶρο, οἰκονομικὸ ὄφελος καὶ κυριαρχικὴ ἰσχὺ γιατί νὰ μὴν ἑνώσουμε τὶς χῶρες μας καὶ νὰ ἐναρμονίσουμε ἀπὸ κοινοῦ τὰ συμφέροντά μας. Ἔτσι συνεργαζόμενοι νὰ ἐπιτύχουμε ὅλοι μαζὶ μία ἰσχυρὴ οἰκονομία καὶ πολιτικὴ παρουσία καὶ πορεία στὴν παγκόσμια σκηνή, ἦταν τὸ σκεπτικό τους. Ἀπόλυτα σωστό. Καὶ δικαιώθηκε. Διότι ἔκτοτε ἡ Εὐρώπη ζεῖ μίαν ἀδιατάρακτη περίοδο εἰρήνης καὶ σταθερὰ αὐξανόμενης εὐημερίας.
Τὴν ἰδέα τὴν διατύπωσε ὡς πολιτικὴ πρόταση ὁ Γάλλος διανοητὴς Ζάν Μονέ, τὴν υἱοθέτησε καὶ τὴν προώθησε ὁ τότε γάλλος ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν Ρομπὲρ Σουμάν καὶ ὑλοποιήθηκε ὡς πρῶτος πυρήνας της μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινοπραξίας Ἄνθρακα καὶ Χάλυβα στὶς 18 Ἀπριλίου 1951. Ἰδρυτικὰ μέλη ἦταν ἡ Γαλλία, ἡ Ἰταλία, ἡ Γερμανία, ἡ Ὀλλανδία, τὸ Βέλγιο καὶ τὸ Λουξεμβοῦργο. Ἕξι χῶρες. Ἡ ἐπιτυχία τοῦ ἐγχειρήματος τῆς κοινοπραξίας αὐτῆς ὁδήγησε μετὰ ἕξι χρόνια στὴν ἵδρυση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Οἰκονομικῆς Κοινότητας, τῆς ἄλλοτε πασίγνωστης ΕΟΚ ἢ Κοινῆς Ἀγορᾶς. Ἡ σχετικὴ Συνθήκη τῆς Ρώμης ὑπογράφηκε στὶς 25 Μαρτίου 1957.
Ἔχει σημασία νὰ δοῦμε προσεκτικότερα ποιοὶ ἦταν οἱ πρωταγωνιστὲς αὐτοῦ του κοσμοϊστορικοῦ γεγονότος. Κι ἀπὸ τὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ ἀρχίσω νὰ ἀναφέρω στοιχεῖα καὶ γεγονότα, τὰ ὁποῖα μᾶλλον εἶναι ἄγνωστα. Θὰ ἔλεγα μάλιστα ὅτι εἶναι «ἀπαγορευμένη» καὶ ἡ ἀναφορά τους.
Στὴν ἕνωση τῆς Εὐρώπης ἔπαιξε κυρίως ρόλο ἡ σχετικὴ βούληση τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν τῆς Ἀμερικῆς. Οἱ Ἀμερικανοὶ πίεσαν γιὰ τὴν ἕνωση γιὰ δύο κυρίως λόγους: α) Διότι πλήρωσαν πολὺ ἀκριβὰ σὲ αἷμα καὶ χρῆμα τὴν ἀλληλοσφαγὴ τῶν Εὐρωπαίων, καθὼς χρειάστηκε νὰ ἐπέμβουν στρατιωτικὰ καὶ στὸν Α’ καὶ στὸν Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Ἡ σωτήρια ἐπέμβασή τους χρειάστηκε δύο φορὲς γιὰ νὰ βάλουν τέλος στὴν εὐρωπαϊκὴ αἱματοχυσία καὶ στὴν παρ’ ὀλίγο κυριαρχία τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας καὶ τῆς φασιστικῆς Ἰταλίας σὲ ὁλόκληρη τὴ γηραιὰ ἤπειρο καὶ β) Διότι ἤδη, τὴν πρόσκαιρη συμμαχία τῶν Δυτικῶν Συμμάχων μὲ τὴ Σοβιετικὴ Ἕνωση, διαδέχθηκε πολὺ σύντομα ὁ Ψυχρὸς Πόλεμος καὶ ἡ παγκόσμια ἰμπεριαλιστικὴ ἀναμέτρηση μεταξὺ τῶν δύο πυρηνικῶν ὑπερδυνάμεων. Οἱ ΗΠΑ ἐνθάρρυναν πιεστικά τους Εὐρωπαίους νὰ ἑνωθοῦν γιὰ νὰ ἐμποδιστεῖ ἡ περαιτέρω διείσδυση τῆς Σοβιετικῆς κυριαρχίας σὲ ὁλόκληρη τὴν εὐρωπαϊκὴ ἤπειρο. Καὶ τὸ πέτυχαν οἰκονομικὰ μὲ τὸ Σχέδιο Μάρσαλ ποὺ ὁδήγησε στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα καὶ στρατιωτικὰ μὲ τὸ ΝΑΤΟ, τὴν ἀτλαντικὴ συμμαχία.
Τὸ δεύτερο στοιχεῖο ποὺ ἐπιμελῶς ἀποσιωπᾶται ἀπὸ τοὺς ἀναλυτές τῆς διαδικασίας πρὸς τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ἐγχειρήματος τῆς εὐρωπαϊκῆς ἐνοποίησης εἶναι τὸ σὲ ποιὲς ἀρχὲς καὶ ἀξίες βάσισαν τὴν πρωτοβουλία τοὺς οἱ ἱδρυτές της. Νὰ τοὺς θυμηθοῦμε: Πρῶτα – πρῶτα οἱ προαναφερθέντες Μονὲ καὶ Σουμάν, βαθύτατα πιστοὶ χριστιανοὶ καὶ φυσικὰ ὁ Γάλλος ἡγέτης στρατηγὸς Ντὲ Γκώλ, ποὺ εἶχε ὡς σύμβολό του τὸν γνωστὸ σταυρὸ τῆς Ἰωάννας τῆς Λωραίνης ( Ζᾶν Ντ’ Ἂρκ ). Ἦταν ἐπίσης οἱ Χριστιανοδημοκράτες ἡγέτες τῆς Γερμανίας Κόνραντ Ἀντενάουερ καὶ τῆς Ἰταλίας Ντὲ Γκάσπερι καθὼς καὶ ὁ φανατικὸς καθολικὸς βέλγος σοσιαλιστὴς Ἀνρὶ Σπάακ. Εἶχε προηγηθεῖ ἀμέσως μετὰ τὸν πόλεμο ἡ ἱστορικὴ πρώτη συνάντηση τῶν ἡγετῶν τῆς Γαλλίας καὶ Γερμανίας Ντὲ Γκὼλ καὶ Ἀντενάουερ. Τότε μὲ ὁδηγὸ τὴ χριστιανικὴ ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον καὶ τὸ ἀγαπᾶτε καὶ τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, ἐπικύρωσαν τὴ συμφιλίωση τῶν δύο παραδοσιακὰ ἐχθρικῶν χωρῶν στὸν περίφημο καθεδρικὸ ναὸ τῆς Ρὲμς στὴ Γαλλία, ὅπου καὶ προσευχήθηκαν ἀπὸ κοινοῦ.
Οἱ ἱδρυτὲς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης διακήρυσσαν ὅτι τὸ ὅραμά τους γιὰ τὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη στηρίζεται στὶς ἀξίες τῆς χριστιανικῆς πίστης (τὴν συμφιλίωση, τὴν εἰρηνικὴ συνύπαρξη, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, τὴν ἀλληλεγγύη). Τότε οἱ περισσότεροι Εὐρωπαῖοι σοσιαλιστὲς καὶ φυσικὰ οἱ κομμουνιστὲς ἀλλὰ καὶ οἱ ἀκροδεξιοὶ ἀπέρριπταν αὐτὸ τὸ ὅραμα. Οἱ κομμουνιστὲς καὶ οἱ ἀκροδεξιοὶ τὸ ἀπορρίπτουν καὶ σήμερα.
Θὰ προσθέσω καὶ κάτι πολὺ σημαντικό, ποὺ ἔχει ἐπιμελῶς ἀγνοηθεῖ ἀπὸ τὴ μνήμη τῆς ἱστορίας καὶ νομίζω ὅτι δὲν ἀναφέρεται πιὰ σὲ κανένα ἐπίσημο κείμενο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ὑπάρχει γενικὰ ἡ ἐντύπωση ὅτι ὁ γνωστὸς κύκλος μὲ τὰ ἀστέρια στὴν ἐπίσημη σημαία τῆς ἄλλοτε ΕΟΚ καὶ σήμερα Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὸν ἀριθμὸ τῶν κρατῶν μελῶν της, ὅπως συμβαίνει μὲ τὴν ἀστερόεσσα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν. Πρόκειται γιὰ πλάνη ἀφοῦ τὰ ἀστέρια τῆς Εὐρωπαϊκῆς σημαίας εἶναι 12, ἐνῶ ἡ ΕΟΚ ξεκίνησε μὲ ἕξι κράτη μέλη καὶ σήμερα ἀριθμεῖ 27. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἐκεῖνοι ποὺ σχεδίασαν τὴ σημαία καὶ ποὺ ὁριστικοποιήθηκε στὶς 8 Δεκεμβρίου τοῦ 1955, τὴν ἐμπνεύσθηκαν ἀπὸ τὴν Ἀποκάλυψη τοῦ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη καὶ συγκεκριμένα ἀπὸ τὴν ἑξῆς φράση: « Καὶ σημεῖον μέγα ὤφθη ἐν τῷ οὐρανῶ. Γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς, καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δώδεκα, καὶ ἐν γαστρι ἔχουσα, καὶ κράζει ὠδίνουσα καὶ βασανιζομένη τεκεῖν ».
Ὁ καθηγητὴς τῆς Φιλοσοφίας τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ Παν. Τζαμαλίκος ποὺ ἐρεύνησε ἐπιμελῶς τὸ θέμα μᾶς ὑπενθυμίζει: «Ἡ λογικὴ καὶ ὁ συμβολισμὸς τῆς εὐρωπαϊκῆς σημαίας δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ ἐκείνη τῶν πιστῶν Χριστιανῶν ποὺ ὁραματίστηκαν τὴν Ἕνωση καὶ ὑπογραμμίζει τὸ θρησκευτικὸ χαρακτήρα καὶ τὸ κοινὸ πολιτιστικὸ ὑπόβαθρο τῶν κρατῶν ποὺ συνέστησαν τὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα». Ὁ τότε Ἰρλανδὸς Πρόεδρος τῶν ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης Liam Cosgrave ὑψώνοντας τὴ σημαία αὐτὴν στὸ Στρασβοῦργο στὶς 13-12-1955 εἶπε: «Τὸ 12 εἶναι τὸ σύμβολο τῆς πληρότητας καὶ τῆς ἁπλότητας, ἔτσι ὅπως πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἑνότητα τῶν λαῶν μας. Νὰ κυματίζει ἐπὶ μακρόν, ἐλεύθερα καὶ εἰρηνικά, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ» . Καὶ ὅπως σχολιάζει ὁ καθηγητὴς Τζαμαλίκος « ἦταν ἡ ἐποχὴ ποὺ οἱ εὐρωπαῖοι πολιτικοὶ ἡγέτες ἀναφέρονταν στὸ Θεό. Σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ σήμερα, ὅπου στὸν Θεὸ ἀναφέρονται μόνο οἱ Ἁγιατολλάχ, οἱ Ταλιμπάν καὶ ὁ Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ. Στὴν Εὐρώπη ὁ θεὸς εἶναι ἀπαγορευμένος ἀπὸ τὸν δημόσιο πολιτικὸ λόγο» (Περιοδικὸ «Πανεπιστημιούπολη», 2003).
Στὸ ξεκίνημά της, ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἀπαρτιζόταν ἀπὸ τὶς ἕξι χῶρες ποὺ προανέφερα (Γαλλία, Γερμανία, Ἰταλία, Ὀλλανδία, Βέλγιο καὶ Λουξεμβοῦργο). Ἡ Βρετανία, ἡ ὁποία δὲν ἤθελε νὰ ἐπιτύχει τὸ ἐγχείρημα, ἐπὶ χρόνια ποικιλόμορφα μποϋκοτάριζε τὴν Κοινότητα. Τελικὰ φοβούμενη μήπως μείνει ἐκτός τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ γίγνεσθαι, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ μπορέσει νὰ τὸ κατευθύνει κατὰ τὰ συμφέροντά της, ἀποφάσισε τὸ 1973 νὰ ἐνταχθεῖ στὴν ΕΟΚ μαζὶ μὲ τὴν Δανία καὶ τὴν Ἰρλανδία. Στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα τῶν ἐννέα πιὰ ἐντάχθηκε τὸ 1981 καὶ ἡ Ἑλλάδα ὡς δέκατο μέλος.
Μετὰ πέντε χρόνια, τὸ 1986 διευρύνθηκε ἀκόμα περισσότερο μὲ τὴν ἔνταξη τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας. Μετὰ 10 χρόνια τὸ 1996 τρεῖς ἀκόμα χῶρες (Αὐστρία, Σουηδία καὶ Φινλανδία) συγκρότησαν τὴν ΕΟΚ τῶν 15, ἐνῶ μὲ τὴν Δυτικὴ Γερμανία ἑνώνεται καὶ ἡ Ἀνατολικὴ γιὰ νὰ ἀναδείξουν ἀπὸ κοινοῦ τὴν Ὁμοσπονδιακὴ Γερμανία στὴ μεγαλύτερη εὐρωπαϊκὴ χώρα σὲ πληθυσμὸ καὶ τὴν πρώτη εὐρωπαϊκὴ οἰκονομικὴ δύναμη.
Ἤδη ἡ ἀσταμάτητη διεύρυνση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, παίρνει πιὰ ἠπειρωτικὲς διαστάσεις. Ἀποκτᾶ τὸ 1999 ἑνιαῖο νόμισμα, ποὺ τὸ υἱοθετοῦν ἕντεκα χῶρες, μαζὶ μὲ τὴν Ἑλλάδα καὶ παίρνει ἄλλην ὑφὴ καὶ προσανατολισμό. Γίνεται πολὺ μεγάλη. Μὲ πλῆθος ἀπὸ ἀρκετὰ ἑτερόκλητους λαούς, δυσκίνητη, μὲ τεράστιες ἀνισότητες, πολυδιάστατη, μὲ πολυέξοδη καὶ σπάταλη γραφειοκρατία καὶ μὲ ἀδυναμία λήψεως ὁμόφωνων ἀποφάσεων. Ἡ κατάσταση ἐπιδεινώνεται καθὼς ἀποφασίζεται καὶ ἡ περαιτέρω διεύρυνσή της μὲ τὴν ἔνταξη δέκα ἀκόμα χωρῶν (Ἐσθονίας, Λετονίας, Λιθουανίας, Οὐγγαρίας, Πολωνίας, Σλοβακίας, Σλοβενίας, Τσεχίας, Μάλτας καὶ Κύπρου). Μετὰ τρία χρόνια ἐντάσσονται καὶ Βουλγαρία καὶ Ρουμανία. Ἔτσι ὁ κολοσσὸς αὐτὸς ἀντιμετωπίζει πιὰ πλῆθος δυσλειτουργιῶν καὶ ἀδιεξόδων. Εἶναι δύσκολες ἕως ἀδύνατες οἱ ἀποφάσεις τους, τεράστια τὰ συγκρουόμενα συμφέροντα καὶ οἱ ἀνισότητες. Ὡς μόνη διέξοδος θεωρήθηκε ἡ ἔγκριση μίας Συνταγματικῆς Συνθήκης ποὺ θὰ δεσμεύει ὡς Καταστατικὸς Χάρτης ὅλες τὶς χῶρες μέλη καὶ θὰ προωθεῖ πέραν τῆς οἰκονομικῆς καὶ στὴν πολιτικὴ ἕνωση, ποὺ ἐξακολουθεῖ νὰ μὴν ὑφίσταται. Τὸ λεγόμενο Σύνταγμα ἐν τούτοις δὲν ἐγκρίθηκε ἀπὸ ὅλες τὶς χῶρες. Στὴν Γαλλία καὶ τὴν Ὀλλανδία ἀποδοκιμάστηκε μὲ δημοψηφίσματα, ἐνῶ ἡ Βρετανία, παρὰ τὴν εἰδικὴ εὐνοϊκὴ μεταχείρισή της, ἀρνεῖται στὴν οὐσία νὰ τὸ ἀποδεχθεῖ, μολονότι τὸ εἶχε προσυπογράψει ἡ Κυβέρνησή της. Ἐπίσης θεωρεῖται βέβαιο ὅτι ἂν γίνει δημοψήφισμα στὴ Βρετανία τὸ Σύνταγμα θὰ ἀπορριφθεῖ μὲ μεγάλη πλειοψηφία.
Γιὰ νὰ ἀποτραπεῖ ὁ κίνδυνος παράλυσης καὶ τὸ ἐνδεχόμενο διάλυσης οἱ 27 χῶρες υἱοθέτησαν τὸ 2007 ἀντὶ τοῦ Συντάγματος, μία Μεταρρυθμιστικὴ Συνθήκη, ποὺ ὅμως θὰ ἐφαρμόζεται περίπου «ἀλὰ κάρτ». Καὶ αὐτὸ γιατί ἔγιναν δεκτὲς σχεδὸν ὅλες οἱ ἀπαιτήσεις ὁρισμένων χωρῶν γιὰ τὶς ὁποῖες ἄλλα θὰ ἰσχύσουν. Ἐλπίζεται πάντως ὅτι, ἔστω καὶ κολοβή, συνεχίζεται ἡ πορεία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ἀλλὰ χωρὶς ἐμβάθυνση καὶ συνοχὴ καὶ μὲ ἄγνωστο μέλλον. Ἤδη ἔχει κὰτ΄ ἀρχὴν ἐγκριθεῖ περαιτέρω διεύρυνσή της μὲ τὴν Τουρκία καὶ ὁρισμένες μικρὲς βαλκανικὲς χῶρες, ἀλλὰ μὲ ἔνταση καὶ ἀμφισβητήσεις. Ἡ Γαλλία, διὰ τοῦ νέου Προέδρου Σαρκοζὶ ἀρνεῖται π.χ. νὰ δεχθεῖ τὴ συμμετοχὴ τῆς Τουρκίας. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ. Ἐνῶ οἱ κυριαρχοῦντες ἄθεοι τοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ οἱ πρώην κομμουνιστές, μαζὶ μὲ τοὺς μαρξίζοντες σοσιαλιστές, ἀρνοῦνται στὴν πολιτικὴ διάσταση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης κάθε ἀναφορὰ στὶς χριστιανικὲς ἀξίες της στὶς ὁποῖες αὐτὴ θεμελιώθηκε. Ἔτσι διευκολύνεται μὲ κάθε τρόπο ὁ ἐξισλαμισμός της, ὥστε νὰ μὴν ἔχει τὸ χαρακτήρα Χριστιανικῆς Λέσχης.
Θὰ ὑπενθυμίσω τὸ θεμελιῶδες στοιχεῖο τὸ ὁποῖο συνιστοῦσε τὴν ἑλκτικὴ δύναμη γιὰ τὴν ἕνωση: Τὴν ἰσότητα μεγάλων καὶ μικρῶν στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα. Τὴν ὁμοφωνία. Μὲ τὴν διεύρυνσή της ἡ ὁμοφωνία κατέστη ἐκ τῶν πραγμάτων ἀδύνατη. Ἔτσι ἡ ἁπλὴ ἢ αὐξημένη πλειοψηφία ἐπικρατεῖ βαθμιαία παντοῦ. Ἀναπόφευκτα ἀντὶ ἑνιαίου χώρου, δημιουργοῦνται μπλὸκ κρατῶν μὲ κοινὰ συμφέροντα ἢ ἱστορικὲς παραδόσεις παράλληλα οἱ μεγάλες χῶρες τείνουν νὰ ἀγνοοῦν τὸ συμφέρον καὶ τὶς εὐαισθησίες τῶν μικρῶν. Αὐτὸ ἤδη τὸ ἀντιληφθήκαμε ὀδυνηρὰ στὴν περίπτωση τῆς Κύπρου, ποὺ θεωρεῖται παρίας. Ἔτσι τὸ ἰσχῦον ἀκόμα βέτο της δὲν προβάλλεται, ἐπειδὴ ὑπάρχει φόβος ὅτι θὰ ἀγνοηθεῖ, ἐνῶ ἡ Ἑλλάδα σὲ πολλὰ θέματα θεωρεῖται ἤδη ὡς δεύτερης κατηγορίας συγγενὴς (π.χ. στὰ θέματα τῶν διαφορῶν της μὲ τὴν Τουρκία).
Ἀπὸ τὰ προαναφερθέντα πολλοὶ ἀναγνῶστες θὰ διερωτῶνται: μὰ ποιὰ εἶναι ἐπὶ τέλους τὰ ὅρια τῆς Εὐρώπης καὶ μὲ ποιὰ κριτήρια θεωρεῖται μία χώρα εὐρωπαϊκή. Τὸ ἐρώτημα ἀπασχολεῖ κάθε σοβαρὸ μελετητὴ τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ γίγνεσθαι, ἀλλὰ ἐλάχιστα τὴν πολιτικὴ ἡγεσία τῶν 27 χωρῶν. Κι αὐτὸ γιατί μεταξὺ ἀλλήλων, ἔστω καὶ ἂν δὲν γίνεται ἐπισήμως ἐμφανές, οἱ τύχες τῶν Εὐρωπαίων ἐξακολουθοῦν νὰ τελοῦν ὑπὸ τὴν διακριτικὴ κηδεμονία τῶν ΗΠΑ καὶ τὸν ἀντιευρωπαϊκὸ ἀρνητικὸ σκεπτικισμὸ τῆς Βρετανίας καὶ τὴν ἔμμεση ὑπονόμευση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ἀπὸ μέρους της μὲ κάθε τρόπο.
Οἱ νέοι στρατηγικοὶ προσανατολισμοὶ τῆς ὑπερδύναμης, ἡ παγκοσμιοποίηση, τὸ ἐνεργειακὸ πρόβλημα καὶ ἡ ἐκ νέου διεκδίκηση ρόλου ὑπερδύναμης ἀπὸ τὴν Ρωσία ἔχουν ἀλλάξει ριζικὰ τὸ σκηνικὸ καὶ σκιάζουν ἀκόμα περισσότερο τὸ μέλλον τῆς Εὐρώπης. Εἶναι σαφέστερο τώρα, ὅτι θὰ πρέπει ἐπὶ τέλους νὰ ἀπαντηθεῖ τὸ ἐρώτημα, ποὺ θέτει πιὰ εὐθέως ὁ νέος δυναμικὸς ἡγέτης τῆς Γαλλίας Σαρκοζί: Ποιὰ εἶναι ἡ Εὐρώπη καὶ ποιὰ τὰ ὅρια της;
Ὅσο κι ἂν φαίνεται περίεργο, ὄχι μόνο δὲν ὑπάρχει σαφὴς ὁρισμὸς τῆς Εὐρώπης, ἀλλὰ ἀποφεύγεται ὅπως ἀπὸ τὸν διάβολο τὸ λιβάνι ἀκόμα καὶ κάθε συζήτηση γιὰ τὸ ποιὰ εἶναι ἡ Εὐρώπη καὶ ποιὰ εἶναι τὰ ὅριά της.
Ἐξ ὅσων γνωρίζω σὲ καμία συνθήκη, σὲ κανένα ἐπίσημο κείμενο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης δὲν προσδιορίζεται ποιὰ εἶναι ἡ Εὐρώπη.
Στὸ ἄρθρο 1 τῆς Συνθήκης γιὰ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἀναφέρεται ὡς στόχος της ἡ στενότερη ἕνωση τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης, ἀλλὰ δὲν προσδιορίζεται ποιοὶ εἶναι οἱ λαοὶ τῆς Εὐρώπης, ὥστε ἔτσι νὰ προκύπτει ποιοὶ δὲν εἶναι Εὐρωπαϊκοὶ λαοί. Τὸ ἴδιο ἀναπάντητη παραμένει ἡ σχετικὴ ἀπορία καὶ ἀπὸ τὸ περίφημο Σχέδιο Συντάγματος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Στὸ ἄρθρο 1 τοῦ Σχεδίου ἀναφέρεται: ’’Μὲ βάση τὴ βούληση τῶν πολιτῶν καὶ τῶν κρατῶν τῆς Εὐρώπης νὰ οἰκοδομήσουν τὸ κοινὸ μέλλον τους, τὸ παρὸν Σύνταγμα ἱδρύει τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση’’. Καὶ πιὸ κάτω προσθέτει: ‘’Ἡ Ἕνωση εἶναι ἀνοικτὴ σὲ ὅλα τὰ εὐρωπαϊκὰ κράτη, ποὺ σέβονται τὶς ἀξίες της καὶ δεσμεύονται νὰ τὶς προάγουν ἀπὸ κοινοῦ’’. Παραμένει ὅμως καὶ πάλι ἀναπάντητο τὸ ἐρώτημα: ‘’Ποιὰ εἶναι τὰ εὐρωπαϊκὰ κράτη’’; Φαίνεται νὰ θεωρεῖται αὐτονόητη ἡ ἀπάντηση. Κι ὅμως στὴν πραγματικότητα οἱ συντάκτες τῶν νεότερων συνθηκῶν βρίσκονται σὲ ἀμηχανία καὶ προτιμοῦν νὰ ἀποφεύγουν νὰ γίνουν σαφεῖς. Κυρίως γιὰ λόγους πολιτικῆς σκοπιμότητας καὶ στρατηγικῶν ἐπιδιώξεων. Ἴσως στὸ ὑποσυνείδητό τους λειτουργεῖ ἡ ὑπόμνηση ὅτι στὴν πραγματικότητα ἡ ἕνωση τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης προέκυψε ἀπὸ τὸ Σχέδιο Μάρσαλ καὶ παγιώθηκε ἀπὸ τὴν δημιουργία τοῦ Ἀτλαντικοῦ Συμφώνου, δηλαδὴ τοῦ ΝΑΤΟ. Πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι τὰ ὁράματα τῶν Εὐρωπαϊστῶν ὑλοποιήθηκαν ὑπὸ τὴν πίεση τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, οἱ ὁποῖες ὅπως εἶναι ἤδη γνωστό, φαίνεται νὰ ἐξακολουθοῦν καὶ σήμερα νὰ ἔχουν πειστικὴ ἄποψη καὶ γιὰ τὸ ποιὲς χῶρες μποροῦν ἢ ἐπιβάλλεται νὰ ἀνήκουν στὴν Ε. Ε.
Ἂν ἐτίθετο σ’ ὁποιονδήποτε ἁπλὸ πολίτη ἢ ἀκόμα καὶ μαθητὴ τοῦ Γυμνασίου τὸ ἐρώτημα ποιὲς εἶναι οἱ Εὐρωπαϊκὲς χῶρες ἡ ἀπάντηση θὰ ἦταν πιθανότατα ὅτι εἶναι ἐκεῖνες, ποὺ βρίσκονται στὴν Εὐρωπαϊκὴ ἤπειρο. Δηλαδὴ ἡ γεωγραφικὴ περιοχὴ ποὺ κατὰ τοὺς τελευταίους τουλάχιστον δύο αἰῶνες καταχωριζόταν στοὺς χάρτες ὡς Εὐρωπαϊκὴ ἤπειρος. Ὅμως ὁ γεωγραφικὸς προσδιορισμὸς τῆς Εὐρώπης, αὐτονόητος πρὶν λίγα χρόνια, σήμερα ἀπορρίπτεται ἀπὸ τοὺς ἐπίσημους ἐκφραστὲς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καὶ ἀπὸ τοὺς περισσότερους δεδηλωμένους ὑπέρμαχους τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης. Ἀντίθετα, ἡ ἔννοια τῆς Εὐρώπης τείνει βαθμιαία νὰ ταυτισθεῖ μὲ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Ἀλλὰ καὶ αὐτὴ ἡ ἀπάντηση εἶναι ἀβάσιμη ἀφοῦ ὑπάρχουν ἀναμφίβολα εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ὅπως ἡ Νορβηγία, ἡ Ἐλβετία, ἡ Ἰσλανδία καὶ οἱ περισσότερες Βαλκανικές, ποὺ γεωγραφικὰ ἀνήκουν στὴν Εὐρώπη ἀλλὰ δὲν εἶναι μέλη τῆς Ε.Ε. Γίνεται ἐπίσης δεκτὸ ὅτι γεωγραφικὰ μὴ εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ὅπως ἡ Τουρκία, εἶναι εὐπρόσδεκτες ὡς μέλη τῆς Ε.Ε. Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ ἀπορρίπτονται ὡς στοιχεῖο τῆς εὐρωπαϊκῆς ταυτότητας καὶ τὰ γεωγραφικὰ ὅρια καὶ τὰ κοινὰ πολιτιστικὰ χαρακτηριστικά. Γι’ αὐτὸ προβάλλεται ἡ πολυπολιτισμικότητα, ὄχι ὡς ἀποδοχὴ καὶ προστασία τῆς διαφορετικότητας, ἀλλὰ ὡς ἀπόρριψη τῆς κυρίαρχης εὐρωπαϊκῆς ταυτότητας. Ἀπορρίπτεται ἀκόμα καὶ ἡ Ἱστορία. Ἀλλὰ ἂν θεωρήσουμε ὡς Εὐρώπη αὐτὴ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση τότε πρόκειται γιὰ μία ἰδιότυπη συνένωση κρατῶν καὶ λαῶν, ποὺ ξεκίνησε καὶ τείνει νὰ ὁλοκληρωθεῖ ὡς ἑνιαία ἀγορά, ποὺ λειτουργεῖ μὲ βάση τοὺς κανόνες τῆς ἐλεύθερης οἰκονομίας καὶ τοῦ ἐλεύθερου ἀνταγωνισμοῦ, ὡς χῶρος ἐλευθερίας, ἀσφάλειας, δικαιοσύνης, χωρὶς ἐσωτερικὰ σύνορα. Τὴν Ἕνωση αὐτὴ χαρακτηρίζει ὁ σεβασμὸς στὶς ἀξίες τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας, τῆς ἐλευθερίας, τῆς δημοκρατίας, τῆς ἰσότητας, τοῦ κράτους δικαίου, καθὼς καὶ τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρώπινων δικαιωμάτων καὶ μὲ ἀπαγόρευση τῶν διακρίσεων. Αὐτὸ ἀναφέρουν οἱ συνθῆκες καὶ τὸ σχέδιο τοῦ Συντάγματος καὶ ἡ διάδοχή της Μεταρρυθμιστικὴ Συνθήκη τῆς Λισαβώνας τοῦ 2007.
Ἀλλὰ ἂν ἀρκοῦν τὰ προαναφερθέντα τότε ἡ διεύρυνση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης τείνει νὰ μὴν ἔχει ὅρια. Ἀφοῦ ἔτσι μπορεῖ ἢ καὶ ὀφείλει νὰ περιλάβει στοὺς κόλπους της καὶ κάθε ἄλλη ἐκτὸς αὐτῆς χώρα, ποὺ υἱοθετεῖ ἢ δηλώνει ὅτι υἱοθετεῖ, σέβεται καὶ ἐφαρμόζει ἢ δέχεται νὰ ἐφαρμόσει στὴν πράξη αὐτὸ τὸ κοινωνικοοικονομικὸ καὶ πολιτικὸ μοντέλο. Ἄρα εἶναι μία ἔννοια ρευστή, ποὺ γιὰ λόγους ἱστορικοὺς ξεκίνησε μὲ πυρήνα ἕξη χῶρες τῆς Δυτικῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἠπείρου, ἀλλὰ ἔκτοτε συνεχῶς διευρύνεται χωρὶς νὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀρνηθεῖ τὴν ἔνταξη σ΄ αὐτὴν καὶ ἀπροσδιορίστου ἀριθμοῦ χωρῶν. Ὄχι μόνο ἐκείνων ποὺ ἀπὸ αἰώνων ἀπαρτίζουν τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἤπειρο, ἀλλὰ καὶ χωρῶν ἐκτὸς αὐτῆς. Ἀρκεῖ αὐτὲς νὰ καλύπτουν τὶς προαναφερθεῖσες προϋποθέσεις. Ἔτσι ἐξηγεῖται τὸ γιατί γίνεται ἀποδεκτὴ ὡς μέλος τῆς Ε.Ε. καὶ ἡ Τουρκία, μολονότι εἶναι ἀσιατικὴ χώρα. Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο ἔχει ὑποβάλει ὑποψηφιότητα τὸ Μαρόκο. Ἀπολύτως εὔλογη εἶναι ἡ ἀντίστοιχη φιλοδοξία τῆς Οὐκρανίας, τῆς Γεωργίας, τῆς Ἀρμενίας καὶ γιατί ὄχι καὶ τῆς Ρωσίας, ἂν καὶ ὅποτε αὐτὴ ἐκδηλωθεῖ. Πολὺ περισσότερο, ποὺ ἡ Ρωσία ἀπὸ αἰώνων ἀνῆκε, ἐν μέρει τουλάχιστον, στὴν Εὐρωπαϊκὴ ἤπειρο, ὡς Εὐρωπαϊκὴ Ρωσία.
Ἔτσι, ἀκόμα καὶ ἡ Αὐστραλία μπορεῖ νὰ ζητήσει νὰ γίνει μέλος τῆς Ε.Ε. Γιατί μὲ βάση τὰ προαναφερθέντα κοινὰ οἰκονομικὰ καὶ πολιτικὰ χαρακτηριστικὰ καὶ ἡ Αὐστραλία, ἀλλὰ ἐπίσης καὶ οἱ ΗΠΑ καὶ ὁ Καναδᾶς καὶ ἡ Νέα Ζηλανδία θὰ μποροῦσαν νὰ διεκδικήσουν τὴν ἔνταξή τους στὴν Ε.Ε. Πολὺ περισσότερο ποὺ ἔχουν ἐποικισθεῖ κυρίως ἀπὸ Εὐρωπαίους καὶ μὲ τὰ ἴδια περίπου πολιτικοοικονομικὰ χαρακτηριστικὰ ποὺ προσδιορίζουν τὴν ἔννοια τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Καὶ ἀσφαλῶς πολὺ περισσότερο ἀπὸ ὅσο ἡ Τουρκία, τὸ Μαρόκο ἢ καὶ τὸ Ἰσραήλ, τὸ ὁποῖο ἐπίσης ἐν μέρει σὲ πολλοὺς τομεῖς ἔχει ἤδη γίνει δεκτὸ ὡς μέρος τῆς Εὐρώπης. Ὅπως ἐπισημαίνει ὁ κορυφαῖος Εὐρωπαϊστὴς καθηγητὴς Ρὰλφ Ντάρεντορφ, «ἡ Νέα Ζηλανδία, ἡ Αὐστραλία καὶ ὁ Καναδᾶς ( καὶ μερικὲς πολιτεῖες τῶν ΗΠΑ ) εἶναι πιὸ κοντὰ στὸ εὐρωπαϊκὸ κοινωνικὸ μοντέλο καὶ ἀπὸ πολλὰ Εὐρωπαϊκὰ κράτη-μέλη τῆς Ε.Ε.». Μία τέτοια ὅμως προσέγγιση θὰ ὁδηγοῦσε στὴν παγκοσμιοποίηση τῆς Εὐρώπης. Καὶ τὸ πάλαι ποτὲ σύνθημα ‘’προλετάριοι ὅλων τῶν χωρῶν ἑνωθεῖτε’’ θὰ μετεξελισσόταν σὲ ‘’Εὐρωπαῖοι ὅλου τοῦ κόσμου ἑνωθεῖτε’’.
Μία τέτοια σκέψη, κανεὶς ἐξ ὅσων γνωρίζω δὲν υἱοθετεῖ, μολονότι πρὸς τὰ ἐκεῖ κατατείνει ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Κι αὐτὸ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὡς βασικὰ χαρακτηριστικά της καθορίζονται πιὰ ἡ ἀποδοχὴ μόνο τῶν οἰκονομικῶν , πολιτικῶν καὶ ὁρισμένων ἀνθρωπιστικῶν ἀξιῶν ποὺ τὴν διέπουν. Αὐτονόητες ὅμως εἶναι καὶ οἱ ἐνστάσεις, ποὺ ὑπαγορεύουν ἡ γεωγραφία, ἡ ἱστορία, ἀκόμα καὶ ἡ χαρτογραφία, ἀλλὰ κυρίως ἡ πολιτιστικὴ ταυτότητα τῆς Εὐρώπης.
Ἡ Ἱστορία θέλει τὴν Εὐρώπη νὰ ἔχει ἀφετηρία τὴν ἑλληνικὴ μυθολογία καὶ βάση τὶς πολιτικὲς καὶ πολιτιστικὲς ἀξίες ποὺ πήγασαν ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ τὴν ἀρχαία Ρώμη. Αὐτὰ τὰ δύο συστήματα ἀξιῶν καὶ κανόνων ἐμπλουτίσθηκαν καὶ συνδιαμορφώθηκαν ὑπὸ τὴν καταλυτικὴ ἐπήρεια τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας, ποὺ κυριάρχησε στὴν Εὐρωπαϊκὴ κυρίως ἤπειρο καὶ στὴ Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία, μὲ ἑνοποιητικὸ κρίκο τὴν Ἀναγέννηση. Ἂς θυμηθοῦμε ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος διδάσκοντας τὸν χριστιανισμὸ στὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου ἐπονομάστηκε Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν. Ἄλλωστε καὶ ὁ διαφωτισμός, μὲ καθυστέρηση αἰώνων, βασίσθηκε στὶς θεμελιῶδες ἀρχὲς καὶ ἀξίες τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὅπως διακηρύχθηκαν ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, ἔστω καὶ ἂν πολὺ βολικὰ τὸ λησμονοῦν αὐτὸ οἱ ‘’προοδευτικοὶ’’ (ἐντὸς εἰσαγωγικῶν) πολέμιοι τῆς καθοριστικῆς χριστιανικῆς συμβολῆς στὸν Εὐρωπαϊκὸ πολιτισμό. Ἄλλωστε ἀκόμα καὶ ὁ ἄθεος Βολτέρος ἀναγνώριζε τὸν χριστιανικὸ χαρακτήρα τῆς Εὐρώπης. Ἐνῶ ὁ μέγας σοσιαλιστὴς ἱστορικὸς Μπρωντὲλ ὑπογραμμίζει ὅτι «ὁ Εὐρωπαῖος ἀκόμη κι ἂν εἶναι ἄθεος, παραμένει δέσμιος μίας ἠθικῆς καὶ μίας ἀντίληψης ποὺ ἔχουν βαθιὲς ρίζες στὴν Χριστιανικὴ παράδοση».
Νομίζω, ὅτι ἡ ἀγνόηση τῆς πολιτιστικῆς καὶ ἀνθρωπιστικῆς διάστασης καὶ τῶν συνεκτικῶν δεσμῶν, ποὺ δημιούργησε ἡ χριστιανικὴ θρησκεία στὸν γεωγραφικὸ χῶρο τῆς Εὐρώπης, ἂπ΄ ὅπου διαδόθηκε σ΄ ὁλόκληρο σχεδὸν τὸν πλανήτη αὐτὸ ποὺ ὀνομάζεται Δυτικὸς πολιτισμός, συνιστᾶ ἀνεπίτρεπτη ἀγνόηση τῆς ἱστορίας ἢ προσέγγισή της μὲ παρωπίδες. Ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ θρησκευτικοῦ φονταμενταλισμοῦ, ὁ ὁποῖος βαρύνεται καὶ μὲ πλῆθος ἐγκλημάτων (ποὺ ὅμως καὶ αὐτὰ συνθέτουν τὴν ἱστορία τῆς Εὐρώπης καὶ σφράγισαν τὸν πολιτισμὸ τῆς) καταλήγουμε στὸν ἀθεϊστικὸ φονταμενταλισμό. Πρόκειται γιὰ κληρονομιὰ ἐν μέρει καὶ τοῦ καταρρεύσαντος μαρξιστικοῦ προτύπου δικτατορικῆς διακυβέρνησης, ἡ ὁποία ποικιλότροπα στηρίχθηκε ἀπὸ τὴν «προοδευτικὴ» (ἐντὸς εἰσαγωγικῶν), ἀριστερὴ διανόηση τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ ἐπηρεάζει ἀποφασιστικά τους πολίτες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Αὐτὸς ὁ ἀθεϊστικὸς φονταμενταλισμός, εἶναι αὐτὸς κυρίως ποὺ ὑπαγορεύει τὴν ἀγνόηση τοῦ ρόλου τῆς χριστιανικῆς θρησκείας στὴ διαμόρφωση καὶ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Ὅπως διακήρυξε ὁ τέως ὑπουργὸς Εὐρωπαϊκῶν Ὑποθέσεων τῆς Γαλλίας σοσιαλιστὴς κ. Μοσκοβισί: ‘’Εἶμαι ἄθεος καὶ Ἑβραῖος. Ἂν ἐνταχθεῖ στὸ προοίμιο τοῦ Συντάγματος ἡ ἀναφορὰ στὶς χριστιανικὲς ρίζες τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ ἐμεῖς οἱ σοσιαλιστὲς θὰ τὸ καταψηφίσουμε». Ἐν τούτοις ἕνας ἄλλος πολὺ σημαντικότερος διανοούμενος, ὁ καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Νέας Ὑόρκης καὶ στὸ Κολέγιο τῆς Εὐρώπης κ. Weiler, εὐσεβὴς Ἑβραῖος κατὰ δήλωσή του καὶ υἱὸς Ἑβραίου ραβίνου, ἀντιτείνει: ’’Εἶναι ὄντως γελοῖο νὰ μὴν ἀναγνωρίζεται ὁ χριστιανισμὸς ὡς ἕνα ἐξόχως σημαντικὸ στοιχεῖο στὸν καθορισμὸ τοῦ τί ἐννοοῦμε ὡς εὐρωπαϊκὴ ταυτότητα στὸ καλὸ καὶ στὸ κακό της, στὴν τέχνη, τὴ λογοτεχνία, τὴν μουσικὴ καὶ στὴ γλώσσα, ἀκόμα καὶ στὴν πολιτικὴ κουλτούρα μας’.’ Ὁ φιλόσοφος Francis Kaplann, εἶναι ἀκόμα πιὸ σαφὴς καὶ ὠμός. Ὑπογραμμίζοντας ὅτι ὁ σταλινισμὸς ποὺ καὶ σήμερα ἀκόμα θαυμάζεται καὶ λατρεύεται στὴν Ἑλλάδα (καὶ ὄχι μόνο) ἦταν θρησκεία. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἄλλωστε ἐξηγεῖ τὴν τεράστια ἐπιτυχία του. Ο Kaplan λοιπὸν ἀποφαίνεται: «Τελικὰ ὁ 20ος αἰώνας ὑπῆρξε ὁ αἰώνας τῶν ἄθεων θρησκειῶν, ποὺ ἀρνοῦνται νὰ ἀποδεχθοῦν τὸν ἑαυτό τους ὡς θρησκεία».
Ἄρα ἡ πολιτιστικὴ ταυτότητα τῆς Εὐρώπης, ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὶς ρίζες της, τὴν ἱστορία καὶ τὸ ἀνθρωπιστικὸ περιεχόμενό της εἶναι ἀπόρροια τῆς χριστιανικῆς ἐπιρροῆς ὡς κυρίαρχης θρησκείας τοῦ γεωγραφικοῦ αὐτοῦ χώρου. Καὶ γι’ αὐτὸ δὲν νοεῖται νὰ μὴ συνιστᾶ καὶ αὐτὴ βασικὸ στοιχεῖο, ποὺ θὰ πρέπει νὰ λαμβάνεται ὓπ΄ ὄψιν κατὰ τὸν καθορισμὸ τῶν ὁρίων τῆς Εὐρώπης μαζὶ φυσικὰ μὲ τὴ γεωγραφία. Τὸ νὰ ἀναγνωρίζεται σθεναρὰ ὅτι δὲν θὰ πρέπει νὰ προσδιορισθοῦν γιὰ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση σύνορα, πλὴν ἐκείνων ποὺ ἐπιβάλλουν τὸ κοινοτικὸ κεκτημένο καὶ οἱ θεμελιώδεις ἀνθρωπιστικὲς καὶ δημοκρατικὲς ἀρχές, ὁδηγεῖ βαθμιαία σὲ μία πλανητικὴ Εὐρώπη, ποὺ λογικὰ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει, ἀφοῦ θὰ πάψει νὰ εἶναι Εὐρώπη. Γιατί Εὐρώπη χωρὶς πολιτιστικὴ ταυτότητα δὲν νοεῖται, τὸ δὲ πολυπολιτισμικὸ ὑποκατάστατο, ἐν ὀνόματι τοῦ ὁποίου ἀπορρίπτεται ἡ χριστιανικὴ πηγὴ τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ καὶ κατὰ προέκταση τοῦ Δυτικοῦ πολιτισμοῦ, εἶναι παραίτηση ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς Εὐρώπης.
Συνεπῶς εἶναι ἐπείγουσα ἀνάγκη νὰ προσδιορισθοῦν, ἐπὶ τέλους τὰ ὅρια τῆς Εὐρώπης, μὲ βάση τὰ προαναφερθέντα καὶ κυρίως τὸ ὅραμα καὶ τοὺς στόχους τῶν ἱδρυτῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.
Ὅπως τονίσθηκε πρὸ μηνῶν σὲ μία σχετικὴ ἡμερίδα στὶς Βρυξέλλες ἡ Εὐρώπη δέν, μπορεῖ νὰ στρέφεται κατὰ τῆς ταυτότητάς της. Δὲν μπορεῖ νὰ στρέφεται κατὰ τοῦ ἑαυτοῦ της. Τὴν ἄποψη αὐτὴ ὑποστήριξε μὲ σθένος ὁ Φινλανδὸς εὐρωβουλευτὴς κ. Ἀρι Βατάνεν (ἴνδαλμα τῶν φιλάθλων ὡς παγκόσμιος πρωταθλητὴς στοὺς ἀγῶνες δρόμου αὐτοκινήτων), ἐνῶ ὁ Εὐρωβουλευτὴς τῆς Μάλτας κ. Φένεκ ὑποστήριξε: «Ὁ χριστιανισμὸς μᾶς ἔκανε Εὐρωπαίους. Ἀλλιῶς θὰ εἴμαστε μουσουλμανικὲς χῶρες, ὅπως καὶ οἱ χῶρες τῆς Βόρειας Ἀφρικῆς».
Εἶναι γνωστὴ ἡ ἔνσταση. Ἡ Εὐρώπη δὲν εἶναι μία χριστιανικὴ λέσχη. Ἀσφαλῶς δὲν εἶναι κλειστὴ λέσχη μόνο γιὰ Χριστιανούς. Ἄλλωστε πρῶτος ὁ Χριστὸς διακήρυξε τὸν διαχωρισμὸ κράτους καὶ θρησκείας μὲ τὸ περίφημο «Ἀπόδοτε τὰ τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῶ». Ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἀπεκδυθεῖ τὴν πολιτιστική της ταυτότητα, ποὺ ταυτίζεται ἐν πολλοῖς μὲ τὸν Χριστιανισμό. Σὲ αὐτὴν καταφεύγουν ἀπὸ κάθε ἄλλη περιοχὴ διωκόμενοι ἢ πενόμενοι μετανάστες μὲ ἄλλη θρησκευτικὴ πίστη καὶ πολιτιστικὴ ταυτότητα καὶ γίνονται δεκτοὶ ὡς Εὐρωπαῖοι συμπολίτες μὲ τὴν προϋπόθεση ὅτι σέβονται τὶς ἀξίες, τοὺς νόμους καὶ τὴν ἰσότητα ὅλων, κάτι ποὺ δὲν εἶναι αὐτονόητο γιὰ πολλοὺς ἀλλόθρησκους.
Ἀπομένει σήμερα καίριο καὶ ἐντονότερο τὸ ἐρώτημα. Ποιὸ εἶναι τὸ μέλλον τῆς Εὐρώπης; Ἡ ἀπάντησή μου εἶναι: Δὲν ξέρω καὶ δὲν μπορῶ νὰ προβλέψω. Καὶ νομίζω ὅτι κανένας σοβαρὸς μελετητὴς τοῦ θέματος δὲν μπορεῖ πιὰ νὰ ἀποφανθεῖ μὲ σχετικὴ βεβαιότητα. Ἂν μάλιστα δὲν εἶχε θεσπισθεῖ τὸ κοινὸ νόμισμα, τὸ εὐρώ, ποὺ ἔκανε πιὸ Εὐρωπαίους ὅσους μετέχουμε καὶ ἂν δὲν ὑπῆρχαν ἀκόμα οἱ γενναιόδωρες παροχές, οἱ ὁποῖες δωρίζονται ἀπὸ τὰ κοινοτικὰ ταμεῖα στὶς φτωχότερες χῶρες ὅπως ἡ Ἑλλάδα, ἴσως ἡ Εὐρώπη νὰ ἀκολουθοῦσε ἤδη, πορεία παρακμῆς. Ἐλπίδα ὅλων, ὅσοι πιστεύουμε στὴν ἀνάγκη τῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης, εἶναι νὰ μὴν καταλήξει σ΄ ἕνα γραφικὸ πολυεθνικὸ θεσμό, ὅπως π.χ. ὁ ΟΗΕ, ὁ ὁποῖος δὲν μπορεῖ νὰ κάνει τίποτα σὲ τίποτα ἂν διαφωνεῖ ἔστω καὶ μία χώρα ἀπὸ τὰ πέντε μόνιμα μέλη τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας, τὸν πιὸ ἀντιδημοκρατικὸ θεσμὸ στὸ παγκόσμιο σύστημα. Στὸ χέρι τῶν Εὐρωπαίων εἶναι νὰ ἀποφύγει αὐτὸ τὸν ἐκφυλισμό. Ἀρκεῖ νὰ συνειδητοποιήσουν ὅτι ἡ ἀναπότρεπτη παγκοσμιοποίηση καὶ ἡ μετατόπιση τοῦ οἰκονομικοῦ κέντρου καὶ τοῦ ἀναπτυξιακοῦ δυναμισμοῦ λειτουργεῖ πιὰ στὴν Ἀσία καὶ νομίζω καὶ στὴν ἤπειρο τῆς Ὠκεανίας, ἀλλὰ καὶ στὴν Νότια Ἀμερική. Ἂν οἱ Εὐρωπαῖοι καὶ πολὺ περισσότερο οἱ Ἕλληνες δὲν προσαρμοστοῦν ἐγκαίρως στὶς κοσμογονικὲς μεταβολὲς ποὺ συντελοῦνται μὲ μπροστάρη τὸν καλπασμὸ τῶν τεχνολογικῶν ἀνακαλύψεων, τότε τὸ μέλλον τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἑλλάδας ὡς μέλος της, φοβοῦμαι ὅτι δὲν θὰ εἶναι ρόδινο καὶ ἐλπιδοφόρο ὅπως τὸ ἐλπίσανε καὶ τὸ δρομολογήσανε οἱ θεμελιωτές της. Ἡ πρόσφατη πρωτοφανὴς οἰκονομικὴ κρίση καὶ τὸ ἀβέβαιο μέλλον τῆς παγκόσμιας καὶ ἰδιαίτερά τῆς εὐρωπαϊκῆς οἰκονομίας, καθὼς καὶ τὸ ἀσυγκράτητο καὶ ἀνεξέλεγκτο κύμα τῶν λαθρομεταναστῶν, ποὺ μαζὶ μὲ τὴν διεκδίκηση τοῦ δικαιώματος τῆς ἐπιβίωσης καὶ ἑνὸς καλύτερου αὔριο μεταφέρουν καὶ τὴ φιλοδοξία νὰ ἐπιβάλουν βαθμιαία καὶ τὴν κυριαρχία τῆς ἰσλαμικῆς θρησκείας στὴν ἰδιαίτερα ἀδιάφορη Εὐρώπη, δὲν ἐπιτρέπουν μεγάλο περιθώριο αἰσιοδοξίας.
Τὰ πρόσφατα γεγονότα στὴν Ἀθήνα ἀπὸ τοὺς εὔλογα θιγμένους φανατικοὺς Μουσουλμάνους, ποὺ ἔχουν καταφύγει στὴν Ἑλλάδα προοιωνίζονται ἀπρόβλεπτης ἐκτάσεως δεινά, ἂν δὲν ἀντιμετωπισθεῖ ἀμέσως ριζικὰ καὶ αὐστηρὰ ἡ λαθρομετανάστευση μὲ ἀνάσχεση εἰσόδου καὶ μὲ ἄμεση ἀπέλαση κάθε παρεκτρεπόμενου. Βεβαίως εἶναι ἀπαράδεκτο νὰ μὴν διευκολύνεται ἡ ἀνέγερση ἑνὸς μεγάλου τεμένους γιὰ νὰ προσεύχονται οἱ Μουσουλμάνοι ὅπως καὶ οἱ Χριστιανοὶ σὲ μουσουλμανικὲς χῶρες. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι τὰ θρησκευτικό τους πιστεύω μπορεῖ νὰ γίνει ἀνεκτὸ νὰ ἐκδηλώνεται μὲ τὸ μίσος κατὰ τῶν ἄπιστων (Χριστιανῶν καὶ Ἑβραίων ) καὶ μὲ τὴν ἐφαρμογὴ σὲ πράξη τῆς ἐντολῆς τοῦ Προφήτη Μωάμεθ νὰ ἐπιβληθεῖ τὸ Κοράνι καὶ ἡ Σαρία καὶ στὴν Εὐρώπη ἀκόμα διὰ τοῦ ξίφους. Μία σχετικὴ ἀνεκτικότητα ἀπὸ πλευρᾶς Ε.Ε. θὰ διευκολύνει τὴν ἤδη ὀργανωμένη καὶ πάλι ρατσιστικὴ ἀντίδραση ἀκροδεξιῶν ὁμαδοποιήσεων καὶ τῶν διψασμένων γιὰ βία καὶ αἷμα κληρονόμων τῆς Γαλλικῆς τρομοκρατίας καὶ τῶν ἀντιγραφέων της τοῦ λενινιστικοῦ – σταλινικοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ, ὅπως καὶ τῶν σύγχρονων δαιμονισμένων τοῦ προφητικοῦ Ντοστογιέφσκι.
