ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Financial Times: Ἡ μεσαία τάξη τέλος! -Ποιὰ ἐπαγγέλματα θὰ ἐπιβιώσουν…


Diverse group of people with variety of occupations

Τελείωσε ἡ ἐποχὴ τῆς μεσαίας τάξης λόγω τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, ἐκτιμοῦν οἱ Financial Times, ποὺ βλέπουν ἐπαγγελματικὴ κυριαρχία τῶν γυναικὼν μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ μειώνονται οἱ μισθοί. Ἀπολαυστικὸ καὶ δυσοίωνο ἄρθρο.

Ἡ ἐμπειρία τῆς μεσαίας τάξης ἦταν ἀνέκαθεν ἡ ἑξῆς: Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν ἐπαγγελματική του ταυτότητα. Εἴμαστε αὐτὸ ποὺ κάνουμε. Ἐπιλέγουμε ἐπαγγέλματα ποὺ ταιριάζουν στὸν χαρακτήρα μας καὶ στὴν συνέχεια αὐτὰ τὰ ἐπαγγέλματα διαμορφώνουν τὸν χαρακτήρα μας.

Οἱ σχολαστικοὶ ἄνθρωποι γίνονται λογιστὲς καὶ στὴν συνέχεια ἡ λογιστική τους κάνει ἀκόμη πιὸ σχολαστικούς. Εἰδικὰ οἱ ἄνδρες, πάντα καθορίζονταν ἐν μέρει μέσα ἀπὸ τὴν δουλειά τους.

Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἐποχὴ τελειώνει. Μὲ τὴν οἰκονομικὴ κρίση καὶ τὴν τεχνολογικὴ ἀλλαγὴ (τὰ ρομπὸτ καταλαμβάνουν τὸν πλανήτη), μειώνεται συνεχῶς ὁ ἀριθμὸς ὅσων ἔχουν μία ἱκανοποιητικὴ δουλειὰ ἢ μένουν στὸ ἴδιο ἐπάγγελμα γιὰ πάντα. Ὁ ἄνθρωπος σταματᾶ νὰ εἶναι ἡ δουλειά του. Κι αὐτὸ τὸν ὑποχρεώνει νὰ βρεῖ νέα ταυτότητα.

Ἔχω περάσει πολλὰ χρόνια κάνοντας ἐρασιτεχνικὲς ἔρευνες πάνω στὴν ἐπαγγελματικὴ ταυτότητα. Ἕνας δικηγόρος μου «ἀπέσταξε» τὰ οὐσιώδη χαρακτηριστικά του ἐπαγγέλματός του: «Πρέπει νὰ συνταχθεῖς μὲ ὅποια πλευρὰ τῆς ὑπόθεσης σὲ προσλαμβάνει, ὅποτε πρέπει νὰ εἶσαι ἀνήθικος. Καὶ πρέπει νὰ εἶσαι ἐπίσης πειστικός. Εἶναι τὸ προφὶλ τοῦ ψυχοπαθῆ».

Ἕνας πρώην δημοσιογράφος ποὺ πέρασε στὶς τραπεζικὲς ἐπενδύσεις, μοῦ ἔδωσε τὴν δική του ἄποψη γιὰ τοὺς τραπεζίτες: «Ἄνθρωποι ποὺ τοὺς ἐνδιαφέρει τὸ χρῆμα, συνήθως γιατί μεγάλωσαν μὲ τὴν ἔλλειψή του».

Οἱ πολιτικοὶ ἀπαξιώνονται, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν δική μου ἐμπειρία κρίνω ὅτι τείνουν νὰ εἶναι φιλικοὶ καὶ κοινωνικοί. Ὅταν κάποτε ἔπεσα τυχαία σὲ ἕνα δωμάτιο γεμάτο ἀριστεροὺς πολιτικοὺς ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο, πρόσεξα κάτι ἄλλο: Σχεδὸν ὅλοι ἔδειχναν καλά. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν ἀρκετὴ αὐτοπεποίθηση ὥστε νὰ μπαίνουν σὲ de facto διαγωνισμοὺς δημοτικότητας καὶ νὰ βλέπουν τὰ πρόσωπά τους μεγεθυμένα σὲ πόστερς.

Οἱ ἐπαγγελματικὲς ταυτότητες ἀλλάζουν μὲ τὸν χρόνο. Ὅταν μπῆκα στὴν δημοσιογραφία πρὶν ἀπὸ 20 χρόνια, ἦταν μεθυστικὸ ἐπάγγελμα. Μετὰ ἦρθε τὸ Ἰντερνὲτ καὶ ἀπαιτοῦσε σχεδὸν ἀσταμάτητο γράψιμο μὲ μειωμένο μισθό. Σήμερα οἱ δημοσιογράφοι εἶναι μᾶλλον ἐργάτες καί, ὅλο περισσότερο, γυναῖκες (Ὁ ταχύτερος τρόπος γιὰ νὰ κυριαρχηθεῖ ἀπὸ γυναῖκες ἕνα ἐπάγγελμα, εἶναι ἡ μείωση τῶν μισθῶν).

Τὸ ἀκαδημαϊκὸ ἔργο κάποτε προσέλκυε ἀνθρώπους ποὺ τοὺς ἄρεσαν οἱ ἰδέες. Ἀλλὰ μὲ τὴν διολίσθηση τῆς «καθολικῆς θεωρίας» καὶ τὴν πίεση γιὰ δημοσίευση ἀτελείωτων ὄγκων συγγραμμάτων, οἱ ἀκαδημαϊκοὶ σήμερα τείνουν νὰ εἶναι σκληρὰ ἐργαζόμενοι τύποι, ἀποφασισμένοι νὰ ἀφιερώσουν τὴν ζωή τους σὲ μικροσκοπικὲς ἰδιαιτερότητες (στὴν ὀλλανδικὴ ἀργκό, αὐτοὶ οἱ τύποι χαρακτηρίζονται «λάτρες μυρμηγκιῶν», ποὺ ἔχουν ἐμμονὴ μὲ μικροσκοπικὰ πράγματα).

Κάποια ἄλλα ἐπαγγέλματα τὰ καταστρέφει ἡ τεχνολογία. Ὅταν ἕνας βιβλιοπώλης μὲ ρώτησε νὰ τοῦ ἀναφέρω τὸ ἀγαπημένο μου βιβλιοπωλεῖο, ἀπάντησα ἀνοήτως «ἡ Amazon» καὶ ἀπάντησε μὲ μία κραυγή: γὶ \’αὐτὸ ἡ δημοσιογραφία ἀντικαθίσταται ἀπὸ τὶς δημόσιες σχέσεις.

Τὰ θύματα αὐτῶν τῶν ἀλλαγῶν χάνουν τὶς ἐπαγγελματικές τους ταυτότητες. Αὐτὸ συμβαίνει στοὺς περισσότερους διαφημιστές, γιὰ παράδειγμα, γύρω στὴν ἡλικία τῶν 40. Στὶς συγκεκριμένες περιπτώσεις, ἡ ἱστορία ποὺ ἔχει ὁ καθένας γιὰ τὸ ποιὸς εἶναι, ξαφνικὰ καταρρέει. Αὐτὸς εἶναι ἕνας λόγος ποὺ οἱ ἄνεργοι τείνουν νὰ εἶναι δυστυχισμένοι. Ὁποιαδήποτε ξαφνικὴ ἀλλαγὴ στὸ ἐργασιακὸ στάτους φέρνει σύγχυση καὶ σὲ οἰκογένεια καὶ φίλους.

Ἐμεῖς στὴν μεσαία τάξη, ζοῦμε ἁπλῶς ὅ,τι ἔζησε ἡ ἐργατικὴ τάξη ἀπὸ τὴν δεκαετία τοῦ 1970. Οἱ μεταλλωρύχοι καὶ οἱ ἐργάτες στὰ ἐργοστάσια εἶχαν σκληρές, δυσάρεστες δουλειές, ἀλλὰ ἐκεῖνες οἱ δουλειὲς προσέδιδαν ταυτότητα, ἐν μέρει ἐπειδὴ ἀκριβῶς ἦταν σκληρές. Σήμερα οἱ περισσότερες δουλειὲς τῆς ἐργαζόμενης τάξης περιλαμβάνουν τὴν παροχὴ ὑπηρεσιῶν: Σερβιτόροι, ταξιτζῆδες, φύλαξη παιδιῶν ἢ ἡλικιωμένων. Ἀλλὰ εἶναι δύσκολο νὰ χτίσεις μία ταυτότητα ἀπὸ τὴν παροχὴ ὑπηρεσιῶν.

Τὸ χάσμα τῶν τάξεων ξεχωρίζει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἐπιλέγουν τὴν δουλειὰ τοὺς ἐκείνους ποὺ δὲν τὴν ἐπιλέγουν. Οἱ σημερινοὶ νέοι κατὰ κανόνα δὲν τὴν ἐπιλέγουν. Ἂν ἔχουν δουλειά, εἶναι συχνὰ στὴν παροχὴ ὑπηρεσιῶν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ αὐτοκαθοριστοῦν χωρὶς τὸ πλεονέκτημα τῆς ἐπαγγελματικῆς ταυτότητας.

Ἀρκετοὶ τὸ κάνουν μέσω τῆς κατανάλωσης: Εἶσαι ὁ Mac σοὺ ἢ ὁ ἀγαπημένος σου καφές. Τὰ social media προσφέρουν ἄλλες στρατηγικές. Στὸ Twitter, ἔχεις 160 χαρακτῆρες γιὰ νὰ γράψεις τὴν βιογραφία σου –στὴν οὐσία νὰ δηλώσεις τὴν ταυτότητά σου. Οἱ νεώτεροι ἄνθρωποι συχνὰ ἀναφέρουν ἁπλῶς τὴν ἀγαπημένη τοὺς ὁμάδα ἢ μάρκα ἢ χρησιμοποιοῦν κάποιο ἐξυπνακίστικο tag.
Γιὰ πολλοὺς ἀνθρώπους, ὁ λογαριασμός τους στὸ Twitter ἢ ἡ σελίδα τους στὸ Facebook εἶναι ἡ ταυτότητά τους. Εἶναι ὁ χῶρος ὅπου παρουσιάζουν τὸν ἑαυτό τους στὸν κόσμο. Αὐτὲς οἱ ἰστοσελίδες ἔχον ἀπογειωθεῖ ἐπειδὴ οἱ ἄλλες ταυτότητές μας ἔχουν ἀποδυναμωθεῖ –ἢ ὅπως τὸ θέτει ὁ κοινωνιολόγος Zygmunt Bauman, ἔχουν γίνει πιὸ «ρευστές».

Οἱ ἄνθρωποι κάποτε καθορίζονταν μέσα ἀπὸ τὴν δουλειά, τὴν θρησκεία, τὴν πατρίδα καὶ τὴν οἰκογένειά τους. Ὅμως στοὺς σημερινοὺς ὑλιστικούς, ἄνεργους, παγκοσμιοποιημένους καιροὺς ὅπου ὅλο περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς ζοῦμε μόνοι, δὲν εἴμαστε πιὰ σίγουροι γιὰ τὸ ποιοὶ εἴμαστε.

IEFIMERIDA