Ὁ Ἐπίσκοπος Μοσχονησίων Ἀμβρόσιος ( Πλειανθίδης), ὁ ὁποῖος ἀνακηρύχθηκε ἅγιος στὶς 4 Νοεμβρίου τοῦ 1992 καὶ ἡ μνήμη του ἑορτάζεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τὴν Κυριακὴ πρὸ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (ὅπως καὶ τῶν Χρυσοστόμου Σμύρνης, Γρηγορίου Κυδωνιῶν, Προκοπίου Ἰκονίου, Εὐθυμίου Ζήλων, καθὼς καὶ τῶν κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ποὺ σφαγιάσθηκαν ἀπὸ τὰ Κεμαλικὰ στρατεύματα), τάφηκε ζωντανὸς τὸ 1922, κατὰ τὴ Μικρασιατικὴ καταστροφὴ ἀπὸ τοὺς Τούρκους, μαζὶ μὲ ἐννέα ἱερεῖς.
Πιστὸς στὶς Ἑλληνορθόδοξες παραδόσεις, χειροτονημένος σὲ Ἐπίσκοπο ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Σμύρνης Χρυσοστόμου, τὸν συνέλαβαν βίαια, σὲ ἡλικία 50 ἐτῶν, λίγους μῆνες μετὰ τὴν ἐπίσημη ἀνάληψη τῶν καθηκόντων του (τὸ Φεβρουάριο τοῦ 1922, ἀπὸ τὸ 1919 ἀναπλήρωνε τὸν γέροντα Ἐπίσκοπο Φώτιο) ὡς Μητροπολίτης Μοσχονησίων.
Μὲ φωτεινὸ βλέμμα κοίταξε τοὺς διῶκτες του καὶ ξέροντας τί τὸν περιμένει, θαρεττὰ τοὺς εἶπε: “Δὲ μὲ φοβίζει νὰ πεθάνω γιὰ τὸ Χριστό μου καὶ τὴν Πατρίδα μου. Ἂς γίνει ὅ,τι ἔχει ἀποφασίσει, ὅ,τι θέλει ὁ Κύριός μου”.
Προαισθάνθηκε τὸ τέλος του, ἔνιωσε ὅτι τὸ αἷμα του θὰ ποτίσει τὰ ἱερὰ χώματα τῆς Μικρασίας, πάνω στὸ ὁποῖο ἁπλώθηκαν ματωμένες σελίδες, στὶς ὁποῖες γράφτηκε ἕνα θλιβερὸ κομμάτι τῆς νέας Ἑλληνικῆς ἱστορίας.
Καὶ μᾶς ἔμαθε ὅτι ἡ ἀνδρεία, τὸ θάρρος καὶ ἡ δύναμη τῆς ψυχῆς δὲν λυγίζουν στὴ βία, ἀλλὰ συνοδεύουν τὸ μαχητὴ ὡς τὸ θάνατό του.
Ἐκτοπίστηκε στὸ ἐσωτερικό της Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τὸν ὁδήγησαν ἔξω ἀπὸ τὶς κυδωνιές.
Άνοιξαν ἕνα βαθὺ λάκκο, ἔσπρωξαν τὸ Μητροπολίτη καὶ τοὺς ἱερεῖς γιὰ νὰ πέσουν μέσα καὶ ὕστερά τους σκέπασαν μὲ χῶμα! 15 Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 ἔδειχνε τὸ ἡμερολόγιο.
Μπορεῖ τόσο τραγικὰ νὰ τοὺς ἐξόντωσαν, ὡστόσο ἡ θυσία τους πέρασε τοὺς ἀνέμους καὶ τοὺς αἰθέρες καὶ μεταφέρει τὸ μήνυμα σὲ ὅλους τους κόσμους ὅτι ἡ ἰδέα τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ἰδέα τῆς Ἑλλάδας εἶναι λάβα, ποὺ δὲν σβήνει ποτέ.
Ἐκεῖνες τὶς ὧρες τὶς ὀδυνηρές, ὅταν ἡ ἀναπνοὴ τοῦ ἁγίου Ἀμβροσίου ἀργόσβηνε, μέσα στὸν τάφο, σὲ διάστημα δευτερολέπτων κύλησε στὶς φλέβες του ἕνας σπινθήρας, ποὺ ἔφερε θύελλα χριστιανικοῦ καὶ ἐθνικοῦ ὀξυγόνου στὴν ψυχή του καὶ μὲ μισοσβησμένη φωνή, ποὺ ταυτόχρονα εἶχε αἴσθημα καὶ ὁρμή, φώναξε: Ὅλοι καὶ ὅλα γιὰ τὸν Χριστό μας. Ὅλοι καὶ ὅλα γιὰ Γένος μας.
Ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος Μοσχονησίων, ὅπως καὶ οἱ ὑπόλοιποι Ἱεράρχες, κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, ποὺ δολοφονήθηκαν κατὰ τὴ Μικρασιατικὴ καταστροφή, εἶπε ναὶ στὸ χρέος καὶ στὴν τιμὴ καὶ ὄχι στὸ συμβιβασμὸ καὶ στὴν ἀπόδραση, τὰ ὁποία δὲν τὰ σκέφτηκε οὔτε γιὰ μία στιγμή.
Μὲ τὴ στάση του νὰ μείνει δίπλα στὸ ποίμνιό του ἀρνήθηκε τὴν ἀτιμία ἑνὸς ἐγκλήματος κι ἔδειξε πὼς εἶχε καρδιά. Πῶς εἶχε ψυχή. Πῶς εἶχε πίστη. Πίστευε στὸ Θεὸ τὸν δικαιοκρίτη…
Δὲν τὰ ἔχασε μπροστὰ στὸ φρικτὸ θάνατό του, γνωρίζοντας ὅτι θὰ πάει στὴ ζωή, στὸν οὐράνιο προορισμό του, μὲ τὴ βοήθεια τῶν ἐχθρῶν του!
Γιὰ τὴ λογική μας εἶναι ἀκατανόητο καὶ ἀνεξήγητο αὐτό. Ναί, εἶναι ἀκατανόητο καὶ ἀνεξήγητο γιὰ ὅσους δὲν ξέρουν τῆς πίστης τὰ θαύματα, τῆς πίστης τὴ δυναμική.
Καὶ μέσα ἀπὸ τὸν τάφο λέει στοὺς καιρούς μας ὅτι ἡ ψυχὴ ζυγίζει πιὸ πολὺ ἀπ’ ὅλα. Ἡ ψυχὴ τοῦ Ἔθνους, ποὺ πιστεύει καὶ ἀγρυπνεῖ. H ψυχὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, ποὺ δὲν χάνει τὴ λάμψη της.
