Ἐννόημα
    Ἐννόημα
  • !

    Γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ δέντρο νὰ βλαστήσει, πρέπει νὰ ριζώσει στὴ γῆ. Ἔτσι καὶ ἡ ψυχή, πρέπει νὰ εἶναι ριζωμένη στὴν πνευματικὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, γιατί ἐκείνη εἶναι ἡ δική της γῆ, στὴν ὁποία ριζώνει καὶ βλαστάνει.

  • !

    Ὁ κρίνος εἶναι τὸ σύμβολο τῆς ἀμεριμνίας. Γιὰ τὴν τέλεια ψυχὴ εἶναι γραμμένο, ὅτι εἶναι σὰν τὸ κρίνο μέσα στὰ ἀγκάθια καὶ αὐτὸ σημαίνει τὴν ψυχὴ ποὺ ζεῖ δίχως μέριμνες ἀνάμεσα σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι πολυμέριμνοι.

  • !

    Ἡ ἐλαία εἶναι τὸ σύμβολο τῆς ἐν χάριτι ἐκλογῆς.
    Ὁ Κύριος ἐπέλεξε τὸν λαὸ τοῦ Ἰσραὴλ σὰν ἐλαία ἀνάμεσα στὰ ἄγρια δέντρα γιὰ νὰ γίνει ὁ ἐκλεκτός Του λαὸς (Ἵερ. 11, 16).
    Ὡς τὸ δέντρο ποὺ δίνει τὸ λάδι καὶ ὡς τὸ μακροβιότερο ἀνάμεσα στὰ φυτὰ τῆς γῆς, ἡ ἐλαία συμβολίζει καὶ κάθε χαριτωμένο ἄνθρωπο ποὺ φωτίζεται μὲ τὸ ἔλεος καὶ τὴν ἀλήθεια τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τῆς πίστεως ρίζωσε τὸν ἑαυτό του στὴν αἰώνια ζωή.

  • !

    Ὁ σπόρος εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.

  • !

    Ὁ σίτος σημαίνει τὴ διδαχὴ τοῦ Θεοῦ, τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τὸν καλὸ σπόρο σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ ζιζάνια ποὺ συμβολίζουν τὸ σπόρο τοῦ διαβόλου.
    Ὁ Κύριος, ἀνέφερε τὴ σήψη τοῦ σπόρου κάτω ἀπὸ τὴ γῆ, ὡς εἰκόνα τοῦ θανάτου καὶ τῆς Ἀναστάσεώς Του καὶ ταυτόχρονα ὡς εἰκόνα ἀπονέκρωσης τοῦ παλαιοῦ καὶ ἀναγέννησης τοῦ νέου ἀνθρώπου στὸν καθένα ἀπὸ ἐμᾶς (Ἴω. 12, 24 – Α΄ Κὸρ 15, 36).

  • !

    Τὸ σταφύλι, καὶ τ’ ἀγκάθια, τὸ σύκο καὶ τὰ τριβόλια εἶναι σύμβολα τῶν ἀγαθῶν καὶ πονηρῶν ἀνθρώπων.

  • !

    Ἡ ἄμπελος εἶναι σύμβολο τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ κλῆμα σύμβολο τῶν ἀκολούθων τοῦ Χριστοῦ. Ἐγὼ εἰμὶ ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα (Ἴω. 15, 5), εἶπε ὁ Κύριος στοὺς μαθητές Του.

  • !

    Τὸ φυτὸ τοῦ σιναπιοῦ εἶναι σύμβολο τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, λόγω τῆς ἀνάπτυξής του ἀπὸ μικρὸ σὲ μεγάλο.
    Ὁ φοίνικας καὶ ἡ κέδρος τοῦ Λιβάνου εἶναι σύμβολα τῶν δικαίων ἀνθρώπων.

  • !

    Ὁ βασιλικὸς καὶ ὁ ἀμάραντος, κυρίως ὁ βασιλικός, εἶναι πιὸ ἀγαπητὰ φυτὰ γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς στὰ Βαλκάνια. Εἶναι σύμβολα τῆς ψυχῆς τοῦ δικαίου, ἡ ὁποία εὐωδιάζει ἀπὸ οὐράνιο μύρο τόσο, ὅσο περισσότερο τὸ σῶμα γερνᾶ καὶ μαραίνεται. Ἐπειδή ταῦτα τὰ δυὸ λουλούδια ἔχουν ὡραιότερη μυρωδιὰ ὅταν μαραθοῦν καὶ ξηραίνονται ἀπ’ ὅτι χλοερὰ καὶ πράσινα. Ὁ βασιλικὸς χρησιμοποιεῖται καὶ στὸν ἁγιασμὸ τοῦ ὕδατος καὶ στὴν περίπτωση αὐτὴ γίνεται σύμβολο χαριτωμένης εὐλογίας τοῦ ἄνω κόσμου, ἡ ὁποία μὲ τὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ συντηρεῖ τὸ ὕδωρ ἀπὸ τὴν ἀλλοίωση.

  • !

    Τὸ χορτάρι καὶ τὰ λουλούδια γενικά εἶναι σύμβολο τῆς παροδικότητας τοῦ σωματικοῦ βίου καὶ τῆς ἐξωτερικῆς ἀνθρώπινης δόξας.
    Οἱ δίκαιοι εἶναι σὰν τὸ χόρτο μόνο κατὰ τὴ σωματικὴ ἔννοια, ἐνῶ οἱ ἁμαρτωλοί σὲ κάθε περίπτωση μοιάζουν μὲ παροδικὸ χόρτο.

Τὰ φυτὰ ὡς σύμβολα

 

Γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ δέντρο νὰ βλαστήσει, πρέπει νὰ ριζώσει στὴ γῆ. Ἔτσι καὶ ἡ ψυχή, πρέπει νὰ εἶναι ριζωμένη στὴν πνευματικὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, γιατί ἐκείνη εἶναι ἡ δική της γῆ, στὴν ὁποία ριζώνει καὶ βλαστάνει. Γιὰ νὰ μπορέσει τὸ δέντρο ν’ ἀναπτυχθεῖ, πρέπει νὰ ποτίζεται μὲ νερό. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ψυχή, πρέπει νὰ ἀρδεύεται μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γιὰ νὰ εἶναι ὑγιὴς καὶ ἰσχυρή. Λέει ὁ Ἅγ. Ἀντώνιος: καθὼς τὰ δέντρα, ἂν δὲν ποτίζονται μὲ τὸ φυσικὸ νερὸ δὲν μποροῦν νὰ ἀναπτύσσονται, τὸ ἴδιο καὶ ἡ ψυχῆ δὲν μπορεῖ ν’ ἀναπτυχθεῖ ἂν δὲν πίνει ἀπὸ τὶς οὐράνιες ἀπολαύσεις.

Γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ δέντρο νὰ δέσει καρπό, πρέπει νὰ ἔχει φῶς καὶ θερμότητα ἀπὸ τὸν ἥλιο. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ψυχή, πρέπει νὰ φωτίζεται καὶ νὰ θερμαίνεται ἀπὸ τὸν Θεό, τὸν Ἥλιο τῆς αἰώνιας δικαιοσύνης. Γιατί μονάχα μέσα στὸ φῶς καὶ τὴ ζεστασιὰ -ποὺ πηγάζουν ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸν ζῶντα καὶ ζωοποιό- μπορεῖ ἡ ψυχή νὰ ζήσει, νὰ βλαστήσει καὶ νὰ δώσει καρπό.

Ὁ κρίνος εἶναι τὸ σύμβολο τῆς ἀμεριμνίας: καταμάθετε τὰ κρῖνα τοῦ ἀγροῦ, πῶς αὐξάνει· οὐ κοπιᾷ οὐδὲ νήθει. Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι οὐδὲ Σολομῶν ἐν πάσῃ τῇ δόξῃ αὐτοῦ περιεβάλλετο ὡς ἕν τούτων (Μτ. 6, 28-29). Ὁ Νεῖλος ὁ Σιναΐτης γράφει γιὰ τὸν συμβολισμὸ τῶν κρίνων: γιὰ τὴν τέλεια ψυχὴ εἶναι γραμμένο, ὅτι εἶναι σὰν τὸ κρίνο μέσα στὰ ἀγκάθια καὶ αὐτὸ σημαίνει τὴν ψυχὴ ποὺ ζεῖ δίχως μέριμνες ἀνάμεσα σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι πολυμέριμνοι (Περὶ Φιλαργυρίας).

Ἡ ἐλαία εἶναι τὸ σύμβολο τῆς ἐν χάριτι ἐκλογῆς.

Ὁ Κύριος ἐπέλεξε τὸν λαὸ τοῦ Ἰσραὴλ σὰν ἐλαία ἀνάμεσα στὰ ἄγρια δέντρα γιὰ νὰ γίνει ὁ ἐκλεκτός Του λαὸς (Ἵερ. 11, 16). Ἀκόμα, ἐλαία ὀνομάζεται ὁ Ἠλίας καὶ ὁ Ἐνὼχ οἱ ὁποίοι θὰ ἐμφανιστοῦν ὡς πρόδρομοι τῆς Δευτέρας Ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτοὺς προείδαν, ὁ προφήτης Ζαχαρίας καὶ ὁ Ἅγ. Ἰωάννης σὲ ὅραμα, καθὼς ἵστανται ἐνώπιον τοῦ θρόνου τῆς δόξης στοὺς οὐρανοὺς μὲ τὴ μορφὴ δυὸ ἐλαιοδέντρων (Ζάχ. 4, 3 – Ἀποκ. 11, 4). Ὡς τὸ δέντρο ποὺ δίνει τὸ λάδι καὶ ὡς τὸ μακροβιότερο ἀνάμεσα στὰ φυτὰ τῆς γῆς, ἡ ἐλαία συμβολίζει καὶ κάθε χαριτωμένο ἄνθρωπο ποὺ φωτίζεται μὲ τὸ ἔλεος καὶ τὴν ἀλήθεια τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τῆς πίστεως ρίζωσε τὸν ἑαυτό του στὴν αἰώνια ζωή.

Ὁ σπόρος εἶναι τὸ σύμβολο τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.

Ὁ ἀγρὸς εἶναι ὁ κόσμος, λέει ὁ Κύριος. Τὸ δὲ καλὸν σπέρμα, οὗτοι εἰσίν οἱ υἱοὶ τῆς βασιλείας· τὰ δὲ ζιζάνια εἰσίν οἱ υἱοὶ τοῦ πονηροῦ (Μτ. 13, 37-38).

Ὁ σίτος σημαίνει τὴ διδαχὴ τοῦ Θεοῦ, τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τὸν καλὸ σπόρο σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ ζιζάνια ποὺ συμβολίζουν τὸ σπόρο τοῦ διαβόλου. Ἐν δὲ τῷ καθεύδειν τοὺς ἀνθρώπους, ἦλθεν αὐτοῦ ὁ ἐχθρὸς καὶ ἔσπειρε ζιζάνια ἀνὰ μέσον τοῦ σίτου καὶ ἄπηλθεν (Μτ. 13, 25). Οἱ Χριστιανοὶ ποὺ θὰ διατηρήσουν ἐντός τους τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ τὸ καλλιεργήσουν μέχρι τὸ θερισμὸ θὰ σωθοῦν, ἐνῶ οἱ ἀμέριμνοι ποὺ ἀντὶ γιὰ τὸ σίτο καλλιεργοῦν μέσα τους τὴν ἦρα θὰ χαθοῦν.

Αὐτὸ μαρτύρησε καὶ ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος λέγοντας, ὅτι ὁ Θεὸς διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ καὶ συνάξει τὸν σίτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ (Μτ. 3, 12). Ἔτσι, ὁ σίτος συμβολίζει ἐπίσης τοὺς γνήσιους Χριστιανούς, οἱ ὁποίοι διατήρησαν ἐντός τους τὸ σπόρο τοῦ Θεοῦ ἐνῶ ἡ ἦρα συμβολίζει τοὺς ἄπιστους ἁμαρτωλούς. Ὁ Κύριος, ἀνέφερε τὴ σήψη τοῦ σπόρου κάτω ἀπὸ τὴ γῆ, ὡς εἰκόνα τοῦ θανάτου καὶ τῆς Ἀναστάσεώς Του καὶ ταυτόχρονα ὡς εἰκόνα ἀπονέκρωσης τοῦ παλαιοῦ καὶ ἀναγέννησης τοῦ νέου ἀνθρώπου στὸν καθένα ἀπὸ ἐμᾶς (Ἴω. 12, 24 – Α΄ Κὸρ 15, 36).

Τὸ σταφύλι, καὶ τ’ ἀγκάθια, τὸ σύκο καὶ τὰ τριβόλια εἶναι σύμβολα τῶν ἀγαθῶν καὶ πονηρῶν ἀνθρώπων. Μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀκανθῶν σταφυλὴν ἢ ἀπὸ τριβόλων σύκα; Ὄχι βέβαια, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ κλῆμα καὶ τὴ συκιὰ μαζεύουν καρπὸ καλὸ, ἐνῶ ἀπὸ τ’ ἀγκάθια καὶ τοὺς τριβόλους καρπὸ κακό. Οὕτω, πᾶν δένδρον ἀγαθόν καρποὺς καλοὺς ποιεῖ, τὸ δὲ σαπρὸν δένδρον καρποὺς πονηροὺς ποιεῖ. Οὐ δύναται δένδρον ἀγαθόν καρποὺς πονηροὺς ποιεῖν, οὐδὲ δένδρον σαπρὸν καρποὺς καλοὺς ποιεῖν. Πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλόν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. Ἄραγε ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτοὺς (Μτ. 7, 16-20). Γιὰ ποιοὺς ὁμιλεῖ ἐδῶ ὃ Κύριος; Γιὰ τὰ δένδρα ἢ γιὰ τοὺς ἀνθρώπους; Βεβαιότατα γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Τὰ δένδρα ἐκλαμβάνονται σὰν σύμβολο τῶν ἀνθρώπων, ἀγαθῶν καὶ πονηρῶν.

Ἡ ἄμπελος εἶναι σύμβολο τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ κλῆμα σύμβολο τῶν ἀκολούθων τοῦ Χριστοῦ. Ἐγὼ εἰμὶ ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα (Ἴω. 15, 5), εἶπε ὁ Κύριος στοὺς μαθητές Του. Ἡ ἄμπελος εἶναι μερικῶς ὁρατὴ καὶ μερικῶς κρυμμένη. Ἔτσι καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, εἶναι μερικῶς γνωστὸς καὶ μερικῶς ἄγνωστος. Τὸ κλῆμα δίχως τὴν ἄμπελο δὲν μπορεῖ μήτε νὰ αὐξηθεῖ μήτε καὶ νὰ καρποφορήσει. Γι’ αὐτὸ εἶπε πάλι Ἐκεῖνος: ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν. Οἱ ἀγαθοὶ ἄνθρωποι ἀντλοῦν ζωτικοὺς χυμοὺς ἀπὸ τὸν Χριστό, τρέφονται μὲ Κεῖνον καὶ φέρουν καρπὸ ἀγαθὸ σὰν τὸ καλὸ κλῆμα στὸ ἀμπέλι. Ἐνῶ οἱ κακοὶ ἄνθρωποι ἀποκόπτουν ἑαυτοὺς ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ ἀπομένουν ξηροὶ καὶ ἄκαρποι σὰν τὰ κομμένα κλήματα. Γι’ αὐτὸ καὶ ἐκεῖνοι οἱ πρῶτοι θὰ διατηρηθοῦν σὰν καρποφόρα κλήματα ἐνῶ αὐτοὶ οἱ δεύτεροι, θὰ ριφθοῦν στὸ πῦρ σὰν τὰ ξηρὰ κλήματα.

Τὸ φυτὸ τοῦ σιναπιοῦ εἶναι σύμβολο τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, λόγω τῆς ἀνάπτυξής του ἀπὸ μικρὸ σὲ μεγάλο. Ὁ μικρότερος μὲν ἐστὶ πάντων τῶν σπερμάτων, ὅταν δὲ αυξηθῇ, μεῖζον πάντων τῶν λαχάνων ἐστι καὶ γίνεται δένδρον, ὥστε ἐλθεῖν τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ κατασκηνοῦν ἐν τοῖς κλάδοις αὐτοῦ (Μτ. 13, 32). Ἔτσι καὶ ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν στὴν ἀνθρώπινη ψυχή, αὐξάνει περισσότερο ἀπ’ ὁτιδήποτε ἄλλο μέσα στὴν ψυχὴ καὶ μὲ τὰ κλαδιὰ της εἰσέρχεται στοὺς οὐρανοὺς καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ κατέρχονται στὰ κλαδιά της.

Ὁ φοίνικας καὶ ἡ κέδρος τοῦ Λιβάνου εἶναι σύμβολα τῶν δικαίων ἀνθρώπων. «Δίκαιος ὡς φοῖνιξ ἀνθήσει, ὡσεὶ ἡ κέδρος ἡ ἐν τῷ Λιβάνῳ πληθυνθήσεται, πεφυτευμένοι ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου, ἐν ταῖς αὐλαῖς τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἐξανθήσουσιν·  ἔτι πληθυνθήσονται ἐν γήρει πίονι καὶ εὐπαθοῦντες ἔσονται τοῦ ἀναγγεῖλαι». (Ψ. 91, 13-15).

Ὁ βασιλικὸς καὶ ὁ ἀμάραντος, κυρίως ὁ βασιλικός, εἶναι πιὸ ἀγαπητὰ φυτὰ γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς στὰ Βαλκάνια. Εἶναι σύμβολα τῆς ψυχῆς τοῦ δικαίου, ἡ ὁποία εὐωδιάζει ἀπὸ οὐράνιο μύρο τόσο, ὅσο περισσότερο τὸ σῶμα γερνᾶ καὶ μαραίνεται. Ἐπειδή ταῦτα τὰ δυὸ λουλούδια ἔχουν ὡραιότερη μυρωδιὰ ὅταν μαραθοῦν καὶ ξηραίνονται ἀπ’ ὅτι χλοερὰ καὶ πράσινα. Ὁ βασιλικὸς χρησιμοποιεῖται καὶ στὸν ἁγιασμὸ τοῦ ὕδατος καὶ στὴν περίπτωση αὐτὴ γίνεται σύμβολο χαριτωμένης εὐλογίας τοῦ ἄνω κόσμου, ἡ ὁποία μὲ τὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ συντηρεῖ τὸ ὕδωρ ἀπὸ τὴν ἀλλοίωση.

Τὸ χορτάρι καὶ τὰ λουλούδια γενικά εἶναι σύμβολο τῆς παροδικότητας τοῦ σωματικοῦ βίου καὶ τῆς ἐξωτερικῆς ἀνθρώπινης δόξας. Γράφει σχετικὰ μὲ αὐτὸ ὁ Ἄπ. Πέτρος: «διότι, πᾶσα σὰρξ ὡς χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα ἀνθρώπου ὡς ἄνθος χόρτου ἐξηράνθη ὁ χόρτος καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε (Ἀ’ Πέτρ. 1, 24). Κατὰ τὸν Ψαλμωδό, ἡ μοίρα τοῦ χόρτου εἶναι σύμβολο τῆς μοίρας τῶν ἄθεων. Ἐν τῷ ἀνατεῖλαι ἁμαρτωλοὺς ὡσεὶ χόρτον καὶ διέκυψαν πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν, ὅπως ἂν ἐξολοθρευθῶσιν εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος (Ψ. 92, 8). Καὶ πάλι σὲ ἄλλο σημεῖο λέει: μὴ παραζήλου ἐν πονηρευομένοις μηδὲ ζήλου τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν, ὅτι ὡσεὶ χόρτος ταχὺ ἀποξηρανθήσονται καὶ ὡσεὶ λάχανα χλόης ταχὺ ἀποπεσοῦνται (Ψ. 37, 1-2). Οἱ δίκαιοι εἶναι σὰν τὸ χόρτο μόνο κατὰ τὴ σωματικὴ ἔννοια, ἐνῶ οἱ ἁμαρτωλοί σὲ κάθε περίπτωση μοιάζουν μὲ παροδικὸ χόρτο.