Σήμερα οἱ ἐρευνητὲς ἔχουμε ἀποδυθεῖ σὲ μιὰ τιτάνια προσπάθεια, μακριὰ στὸ χῶρο καὶ πίσω στὸ χρόνο, γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε, πῶς γεννήθηκε ὁ Ἥλιος μας καὶ τὸ πλανητικό μας σύστημα μερικὰ δισεκατομμύρια χρόνια πρίν. Ἐμεῖς βέβαια δὲν εἴμαστε τότε ἐκεῖ, γιὰ νὰ παρακολουθήσουμε τὴ διαδικασία αὐτῆς τῆς γένεσης. Μποροῦμε ὅμως νὰ δοῦμε, πῶς αὐτὴ σήμερα συνεχίζεται καὶ νὰ συμπεράνουμε, πῶς ἔγινε καὶ τότε, περὶ τὰ 5 δισεκατομμύρια χρόνια πρίν.
Τὸ Σύμπαν, ἀπὸ τὰ τρισεκατομμυριοστὰ τοῦ μέτρου τῆς κλίμακας τῶν στοιχειωδῶν σωματιδίων ἕως τὰ δισεκατομμύρια ἔτη φωτὸς τῶν μακρινότερων γαλαξιῶν, διέπεται ἀπὸ πολὺ προσεκτικὰ σχεδιασμένους φυσικοὺς νόμους, ποὺ ἰσχύουν παντοῦ.
Τὸ συζητᾶμε αὐτὸ μὲ τοὺς φοιτητὲς στὸ Πανεπιστήμιο, ὅτι παντοῦ ὑπάρχουν νόμοι, ἔτσι εἶναι σχεδιασμένο τὸ Σύμπαν καὶ δὲν κάνει ὁ καθένας ὅ,τι θέλει. Φαντασθεῖτε στοὺς δρόμους νὰ μὴν ὑπῆρχε ὁ Κ.Ο.Κ. μὲ τοὺς φωτεινοὺς σηματοδότες, κλπ. Ἴσως ἡ ὕπαρξη νόμων εἶναι ἕνας τρόπος νὰ ἐπιβιώσουμε ἐμεῖς καὶ τὸ Σύμπαν. Τὸ ὅτι ὅμως εἶναι προσεκτικὰ σχεδιασμένοι οἱ νόμοι, τί σημαίνει;
Τὸ ἐνδιαφέρον μὲ τὴν ἐπιστήμη γενικῶς εἶναι, ὅτι σκέπτεσαι καὶ ἀναστοχάζεσαι, ὅταν κοιτάζεις τὸν οὐρανὸ ἢ σὲ μιὰ ὄμορφη στιγμὴ, ὅπου ἀναρωτιέσαι ἂν ὅλα εἶναι τυχαῖα. Συχνὰ χρησιμοποιῶ τὸ παράδειγμα τοῦ σκακιοῦ. Κάποιος ἔφτιαξε αὐτὸ τὸ σκάκι μὲ κάποιους κανόνες κινήσεων, γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ παιχνίδι νὰ παιχτεῖ. Θέτω πρὸς προβληματισμὸ αὐτὴ τὸ σκέψη.
Στὴ Φυσικὴ ἔχουμε γεγονότα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἀντλοῦμε συμπεράσματα. Ὑπάρχει κάποιος ποὺ τὸ σχεδίασε καὶ, τέλος πάντων, ποιά εἶναι ἡ θέση μας σὲ αὐτὸ τὸ μεγάλο σχέδιο τοῦ Σύμπαντος; Ἐμεῖς εἴμαστε ἕνα μικροσκοπικὸ τίποτα. Γιὰ παράδειγμα, ζοῦμε περίπου 100 χρόνια, ἐνῶ τὸ Σύμπαν ἔχει ζήσει περὶ τὰ 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Ἐπίσης, εἴμαστε ἐφήμεροι κάτοικοι ἑνὸς μικροῦ πλανήτη, ποὺ γυρίζει γύρω ἀπὸ ἕναν ἥλιο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ δισεκατομμύρια ἀστέρια τοῦ γαλαξία μας, ἐνῶ ὑπάρχουν περίπου ἄλλα 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες.
Συγχρόνως ὅμως σήμερα, σὲ αὐτὸ τὸ ὄμορφο Συμπόσιο σκεπτόμαστε καὶ ἀναρωτιόμαστε γι’ αὐτὸ τὸ κοσμικὸ μεγαλεῖο καὶ πάντα θέλαμε νὰ ξεκαθαρίσουμε ἀπὸ ποὺ ἤλθαμε, ποῦ πᾶμε, πόσο μεγάλο εἶναι τὸ Σύμπαν. Ἄρα ἔχουμε αὐτὴ τὴ σπίθα, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἔλεγε ὁ Ἀριστοτέλης «πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει», ἐνῶ ἡ Ἁγία Γραφὴ ἀναφέρει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἐπλάσθη «κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωση» τοῦ Δημιουργοῦ του. Εἶναι αὐτὴ ἴσως καὶ μιὰ προσπάθεια νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὴ μικρότητά μας. Ἔχουμε δηλ. αὐτὴ τὴ διπλῆ φύση, μία κρίση ταυτότητας ἐνδεχομένως, ὅτι εἴμαστε καὶ μικροὶ καὶ μεγάλοι.
Πιστεύω, ὅτι μποροῦμε νὰ φθάσουμε βαθμιαία σὲ ἀπαντήσεις αὐτῶν τῶν θεμελιακῶν ἐρωτημάτων, ὡς ἐρευνητὲς ἀλλὰ καὶ ὡς μέλη τῆς κοινωνίας γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸ μεγάλο σχέδιο τοῦ Σύμπαντος. Ὡστόσο, τὸ πότε ἀκριβῶς αὐτὸ θὰ τὸ ἐπιτύχουμε, δὲν τὸ γνωρίζω.
Παρατήρηση: Τὸ παρὸν ἄρθρο ἀποτελεῖ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ κ. Τσίγκανου στὸ συνέδριο «Φιλοσοφία καὶ Κοσμολογία», ποὺ πραγματοποιήθηκε ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς Ἑλληνικῆς Ἑταιρείας Φιλοσοφικῶν Μελετῶν, τῆς Διεθνοῦς Ἐπιστημονικῆς Ἑταιρείας Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Φιλοσοφίας καὶ τῆς Ἕνωσης Ἑλλήνων Φυσικῶν. Ὁλόκληρη ἡ εἰσήγηση περιέχεται στὰ πρακτικὰ τοῦ συνεδρίου, ποὺ ἐκδόθηκαν πρόσφατα ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις «Αἰγηΐς».
