Ἂν διαμένεις σὲ μοναστήρι, ὅπου ὁ ἑσπερινὸς κανόνας τελεῖται μὲ γονυκλισίες στὴν ἐκκλησία, τότε, μόλις μπεῖς στὸ κελλί σου, σπούδασε ἀμέσως νὰ κάνεις τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ.

Ἂν διαμένεις σὲ μοναστήρι, ὅπου ὁ ἑσπερινὸς κανόνας τελεῖται μέσα στὴν ἐκκλησία, ἀλλὰ χωρὶς γονυκλισίες, τότε μπαίνοντας στὸ κελλί σου, κάνε πρῶτα κανόνα μὲ γονυκλισίες, καὶ ὕστερα ἐντρύφησε στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ.

Ἂν ἀνήκεις σὲ μοναστήρι, στὸ ὁποῖο δὲν ὑπάρχει ἀπὸ κοινοῦ τελούμενος ἑσπερινὸς κανόνας, ἀλλὰ ἐπαφίεται στὸν καθένα νὰ τὸν τελεῖ στὸ κελλί του, τότε, κάνε τὸν κανόνα μὲ γονυκλισίες, ὕστερα διάβασε προσευχὲς ἤ ἐντρύφησε σὲ ψαλμωδίες καὶ τέλος, ἐντρύφησε στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ.

Στὴν ἀρχὴ προσπάθησε νὰ πεῖς ἑκατὸ φορὲς τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ μὲ προσοχὴ καὶ χωρὶς νὰ βιάζεσαι. Στὴ συνέχεια, ἂν δεῖς ὅτι μπορεῖς νὰ τὴν προφέρεις περισσότερες φορές, πρόσθεσε ἄλλες ἑκατό. Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου, βλέποντας καὶ κάνοντας κατὰ τὶς ἀνάγκες, μπορεῖς νὰ τὴ λέγεις ἀκόμα περισσότερες φορές.

Γιὰ νὰ πεῖ κανεὶς τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ ἑκατὸ φορὲς μὲ προσοχὴ καὶ δίχως βιασύνη χρειάζεται 30 λεπτά, ἡ περίπου τόσα· μερικοὶ ἀσκητὲς χρειάζονται ἀκόμα περισσότερο χρόνο γιὰ τὸν ἴδιο σκοπό. Πρόφερε τὴν προσευχὴ τὴ μία φορὰ ἀμέσως μετὰ τὴν προηγούμενη, ἀλλὰ χωρὶς βιασύνη. Ὕστερα ἀπὸ κάθε προσευχὴ (δηλαδὴ ὕστερα ἀπὸ τὴν καθεμιὰ ἀπὸ τὶς ἑκατὸ φορές), κάνε μία μικρὴ παύση, γιὰ νὰ βοηθεῖς ἔτσι τὸ νοῦ νὰ συγκεντρώνεται. Ὅταν ἡ προσευχὴ γίνεται χωρὶς καμιὰ διακοπῆ, ὁ νοῦς σκορπίζεται ἐδῶ καὶ κεῖ.

Μετάφερε τὴν ἀναπνοή σου μὲ προσοχὴ• ἀνάπνεε ἥσυχα καὶ ἀργὰ· ὁ μηχανισμὸς αὐτὸς σὲ φυλάει ἀπὸ τὸν περισπασμό. Ὅταν τελειώσεις τὴν ἐντρύφηση στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, νὰ μὴ ἐπιδοθεῖς σὲ ποικίλους λογισμοὺς καὶ ρεμβασμούς, ποὺ πάντα εἶναι κενοὶ καὶ μάταιοι, δελεαστικοὶ καὶ ἀπατηλοί, ἀλλὰ νὰ περάσεις τὸ χρόνο σου ἴσαμε νὰ κοιμηθεῖς κάνοντας σύμφωνα μὲ τὶς ὁδηγίες ποὺ ἔχεις γιὰ τὴν ἄσκηση τῆς προσευχῆς. Ὅταν νοιώσεις ὅτι νυστάζεις, ἐπανέλαβε τὴν προσευχὴ καὶ ἀποκοιμίσου μ’ αὐτή.

Συνήθισε τὸν ἑαυτό σου ἔτσι πού, μόλις ξυπνήσεις ἀπὸ τὸν ὕπνο, ἡ πρώτη σου σκέψη, ὁ πρῶτος σου λόγος καὶ ἡ πρώτη σου ἐργασία νὰ εἶναι ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Ἀφοῦ τὴν πεῖς μερικὲς φορές, σήκω ἀπὸ τὸ κρεββάτι καὶ σπεῦσε στὸν ὄρθρο. Κατὰ τὸν ὄρθρο, ἐντρύφησε, ὅπου τοῦτο εἶναι δυνατό, στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Κι’ ἂν ἔχεις ἐλεύθερο χρόνο, μεταξὺ ὄρθρου καὶ λειτουργίας, ἐντρύφησε στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Κάνε ἀκριβῶς τὸ ἴδιο καὶ μετὰ τὸ γεῦμα. Οἱ Πατέρες συμβουλεύουν μετὰ τὸ γεῦμα νὰ ἀσχολούμεθα στὴ μνήμη τοῦ θανάτου*. Αὐτὸ εἶναι ὁλότελα ὀρθό, ἀλλὰ ἡ ζῶσα προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἀδιαχώριστη ἀπὸ τὴν ζῶσα μνήμη τοῦ θανάτου**. Ἡ ζῶσα μνήμη τοῦ θανάτου εἶναι συνυφασμένη μὲ τὴ ζῶσα προσευχὴ πρὸς τὸν Κύριον Ἰησοῦ, ποὺ μέσω τοῦ θανάτου κατήργησε τὸ θάνατο καὶ χάρισε στοὺς ἀνθρώπους τὴν αἰώνια ζωὴ μὲ τὴν προσωρινὴ ὑποβολή Του στὸ θάνατο.

Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀκολουθιῶν εἶναι χρήσιμο νὰ ἀσκεῖσαι στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, γιατί ἡ προσευχὴ αὐτή, κρατώντας τὸ νοῦ ἀπὸ τὸν περισπασμό, τὸν βοήθει νὰ προσέχει στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνωδία καὶ ἀναγνώσματα.

Προσπάθησε τόσο πολὺ νὰ συνηθίσεις νὰ ἐντρυφᾶς στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, ὥστε νὰ γίνει ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή σου, πράγμα γιὰ τὸ ὁποῖο αὐτὴ εἶναι πολὺ βολικὴ λόγω τῆς συντομίας της, ἐνῶ γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι βολικὲς οἱ μακρὲς προσευχές. Οἱ Πατέρες ἔλεγαν: « Ὀφείλει ὁ μονάζων, εἴτε ἐσθίει, εἴτε πίνει, εἴτε καθέζεται (στὸ κελλί του), εἴτε διακονεῖ (κάνει ὑπακοῆς ἔργο στὸ μοναστήρι), εἴτε ὁδεύει, εἴτε τι ἕτερον ποιεῖ, ἀδιαλείπτως κράζειν τό, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλόν»***.


Μετάφραση: Χαράλαμπος Ἀσσιώτης

* Ὁσίου Νείλου Σόρσκυ, Λόγος Ζ
** Κλῖμαξ, Λόγος ΚΗ κέφ. 46
*** Καλλίστου καὶ Ἰγνατίου Ξανθοπούλου, κεφ. κα΄